BROŃ MASOWEGO RAŻENIA

Broń masowego rażenia – zwana również bronią masowej zagłady lub bronią ABC – to środki walki o wielkiej sile zniszczenia, której skutków działania nie da się ograniczyć wyłącznie do ściśle wyznaczonych celów wojskowych. W przeciwieństwie do broni konwencjonalnej nie można precyzyjnie określić jej szkodliwego działania w czasie i przestrzeni. Zagrażające życiu i zdrowiu człowieka czynniki rażenia mogą utrzymywać się przez kilka dni, a nawet setki lat. Użycie tej broni może doprowadzić do nieodwracalnych zmian w środowisku naturalnym. Zakaz użycia broni masowej zagłady, jako przynoszącej bezcelowe zniszczenie i cierpienie, wynika ze zwyczajowych zasad prawa wojny i z umów międzynarodowych. Współcześnie są podejmowane próby uregulowania tego problemu drogą rokowań zmierzających do rozbrojenia. Rokowania oraz porozumienia w sprawie rozbrojeń dotyczą: całkowitej eliminacji określonego rodzaju uzbrojenia (zakaz badań, produkcji, posiadania oraz nakaz zniszczenia zapasów); zakazu posiadania określonego rodzaju uzbrojenia w danym środowisku człowieka lub na konkretnym obszarze; zakazu przeprowadzania doświadczeń z określonym rodzajem broni; zakazu rozpowszechniania określonego rodzaju broni wśród państw; zakazu podjęcia (lub zaniechania) określonych przedsięwzięć w celu zmniejszenia niebezpieczeństwa wybuchu konfliktu zbrojnego. Wprowadzone ograniczenia odnoszą się bezpośrednio do sił zbrojnych i zbrojeń, ich parametrów ilościowych i jakościowych oraz rozmieszczenia i zachowania się. 1

Do broni masowego rażenia zaliczamy : broń jądrową, broń chemiczną broń biologiczną 2

Bronią jądrową nazywamy środki walki, które wykorzystują energię jądrową. Badania nad fizyką jądra atomowego, które doprowadziły do opanowania energii jądrowej, zostały zapoczątkowane odkryciem promieniowania jądrowego pod koniec XIX wieku. Bronią jądrową nazywamy wszystkie środki walki wykorzystujące energię wewnątrzjądrową atomu. Energię jądrową można uzyskać w wyniku reakcji rozszczepienia jąder pierwiastków ciężkich lub syntezy jąder pierwiastków lekkich. 3

Ze względu na rodzaj wykorzystywanej reakcji jądrowej wyróżnia się: broń jądrową jednofazową – jej jedynym źródłem energii jest reakcja rozszczepienia jąder pierwiastków ciężkich, takich jak uran lub pluton dwufazową – wykorzystuje energie powstałą w wyniku reakcji syntezy (fuzji) jąder pierwiastków lekkich trójfazową – ze względu na swoją konstrukcję nazywa się również “bombą płaszczową” lub po prostu “przekładańcem”; ogromna ilość promieniotwórczych odpadów zanieczyszczających środowisko sprawiła, że ten typ broni zyskał również miano “broni brudnej” neutronową – to odmiana broni jądrowej dwufazowej; promieniowanie neutronowe nie niszczy materii nieożywionej, lecz przenika przez nią, zabijając organizmy żywe bomby zasalające – wybuch tego typu bomby, w zależności od użytego izotopu, powoduje przede wszystkim krótkoterminowe (trwające kilka dni) lub długoterminowe (trwające wiele lat) skażenie terenu. 4

Do podstawowych czynników rażenia broni jądrowej zalicza się: falę uderzeniową promieniowanie cieplne promieniowanie przenikliwe promieniotwórcze skażenie terenu impuls elektromagnetyczny. 5

Broń chemiczna (bojowe środki trujące - BST) – specjalna grupa związków chemicznych, które poprzez bezpośrednie działanie na organizm człowieka lub przez skażenie środowiska (powietrza, wody, gleby i żywności) mogą spowodować masowe porażenie ludzi, zwierząt i roślin. Broń chemiczna należy do najgroźniejszych współczesnych środków rażenia. Mimo międzynarodowych konwencji istnieje niebezpieczeństwo użycia jej przez państwa, które ich nie podpisały, lub wykorzystania przez organizacje terrorystyczne. Już w czasach starożytnych stosowano środki drażniące. W czasie wojny peloponeskiej (431-404 r.p.n.e.) Spartanie używali dymów drażniących, wytwarzanych poprzez spalanie smoły i siarki. Jednak początki stosowania broni chemicznej datują na okres I wojny światowej. Podczas I wojny światowej w wyniku porażenia bronią chemiczną tylko po stronie Ententy ucierpiało 1 300 000 żołnierzy, w tym 100 000 poniosło śmierć. Po zakończeniu wojny podpisano w 1925 roku w Genewie protokół zakazujący stosowania gazów bojowych. Mimo to Włosi wykorzystywali broń chemiczną w wojnie abisyńskiej w roku 1936. W 1993 roku podpisano konwencję o zakazie doskonalenia, produkowania, przechowywania i używania broni chemicznej oraz jej zniszczeniu. Jednak zlikwidowanie całego arsenału bojowych środków trujących jest procesem długotrwałym i bardzo kosztownym. Nie można zatem wykluczyć zastosowania broni chemicznej. Dlatego znajomość działania bojowych środków trujących i sposobów ochrony przed nimi jest nam potrzebna. 6

Ze względu na sposób oddziaływania na organizm bojowe środki trujące dzielą się na: paralityczno-drgawkowe (soman, sarin, tabun, V-gazy) parzące (iperyt, iperyt gazowy, luizyt) duszące (fosgen, dwufosgen) ogólnotrujące (cyjanowodór, chlorocyjan, arsenowodór) drażniące (adamasyt, chloroacetofenon, chloropikryna, CS) psychochemiczne (LSD-25, meskalina, psylocybina, sernyl) roślinobójcze (pestycydy, herbicydy, defolianty) 7

Broń biologiczna (broń B, broń bakteriologiczna) – broń masowego rażenia, w skład której wchodzą różne drobnoustroje chorobotwórcze (wirusy, bakterie, riketsje, pierwotniaki) oraz ich toksyny wywołujące epidemie chorób wśród ludzi, zwierząt i roślin. Mimo że istotę chorób zakaźnych odkryto dopiero w XIX i XX wieku, po broń biologiczną sięgano już w starożytności i średniowieczu. Wojska Aleksandra Macedońskiego, powracając z nieudanej wyprawy do Indii, pozostawiały zwłoki wojowników zmarłych na choroby zakaźne w celu opóźnienia pościgu. W czasie I wojny światowej Niemcy wykorzystali bakterie wąglika do niszczenia transportów mułów i koni między innymi z Rumunii oraz Argentyny i Stanów Zjednoczonych. W 1925 roku podpisano protokół genewski o zakazie stosowania broni bakteriologicznej. Jednak w 1936 roku Japończycy rozpoczęli eksperymenty z bronią biologiczną na chińskich jeńcach. W 1972 roku podpisano konwencję o zakazie doskonalenia, produkowania, przechowywania i użytkowania broni bakteriologicznych i toksycznych oraz o ich zniszczeniu. Fakt, że broń biologiczna była dotychczas tak rzadko stosowana, związany jest między innymi z problemami technicznymi dotyczącymi produkcji. Zastosowanie w walce drobnoustrojów chorobotwórczych może być niebezpieczne ze względu na nieprzewidywalne skutki ich użycia. Bakterie i wirusy mogą ulec zmutowaniu pod wpływem czynników zewnętrznych i uzyskać właściwości, jakich wcześniej nie przewidywano. W ten sposób broń biologiczna bardzo łatwo może stać się poważnym zagrożeniem dla strony, która się nią posłużyła.

Do najgroźniejszych środków broni biologicznej należą: Bronie wirusowe: · wirus Ebola Bronie bakteryjne: · cholera · dżuma · wąglik Bronie riketsjowe: · dur brzuszny Bronie grzybicze: · mykotoksyny

Broń biologiczna może być stosowana poprzez podrzucanie zarażonej żywności, odzieży, materiałów opatrunkowych, skażenie ujęć wody, a nawet przenoszona w listach. Drobnoustroje chorobotwórcze mogą być rozprzestrzeniane za pośrednictwem ich naturalnych nosicieli, jak insekty (pchły, pluskwy i wszy) oraz gryzonie (szczury i myszy). Broń biologiczną można stosować przy użyciu środków napadu powietrznego (samoloty, śmigłowce, rakiety), a także – zwykłych samolotów rolniczych. Zabezpieczeniem przed działaniem broni biologicznej jest, podobnie jak w przypadku broni chemicznej, stosowanie indywidualnych środków ochrony dróg oddechowych i skóry, hermetyczne ukrycia przed skażeniami, zabiegi sanitarne oraz szczególne zasady higieny osobistej.