Od kryzysu na rynku nieruchomości, przez kryzys bankowy i rynków finansowych aż do… ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego? doc. dr hab. Ilona Romiszewska Instytut Zachodni

Czyli….. jak to się stało, iż Bobby Stevens kupując na kredyt domek na przedmieściach Bostonu spowodował największe w historii załamanie rynków finansowych, które … ..w ciągu 15 miesięcy zainfekowało realną gospodarkę praktycznie na całym świecie …

Czy potrafimy oszacować straty? Nadal nie wiadomo jakie straty poniosły banki, informacje są zmienne, ale w na początku listopada br. brakowało 600 mld dol. w bilansach banków. Bank of England szacuje straty spowodowane inwestycjami w amerykańskie instrumenty finansowe tylko w Europie na 2.800 mld €, tj. 85% kapitałowe założycielskich banków. przyjęty w USA program ratunkowy, który stanowi połowę BIP tego kraju pozwoliłby na: – 100x powiększenie nakładów na odbudowę Nowego Orleanu (wydano do tej pory7 mld USD) - program Apollo to koszt ledwie 164 mld USD - utworzenie jednolitego systemu ratowniczego w USA – to koszt 13 mld USD (47)

„It’s the end of the world as we know it”

Prof. dr hab. Leszek Balcerowicz „nie mamy kryzysu wolnego rynku, nie mamy kryzysu kapitalizmu. Mamy do czynienia z problemami niektórych wielkich instytucji, ale nie z załamaniem się systemu finansowego” 22 IX 2008 r. wywiad udzielony „Dziennikowi”

Sun Wu – Sztuka wojny Rozważania wstępne Działania wojenne Strategie Armia w działaniu Impet uderzenia Słabe i mocne strony Starcie Zmienne warunki Ruchy wojsk Ukształtowanie terenu … …..

Historia gospodarki to historia kryzysów

Historia gospodarki to historia kryzysów 1557 r. - bankructwo państwa hiszpańskiego 1637 r. - pierwszy krach na holenderskiej giełdzie Pocz. XVIII w . John Laws zastosował prosty sposób pozyskania środków finansowych

Historia gospodarki to historia kryzysów Lata 20. XX w.

Historia gospodarki to historia kryzysów 19 października 1987 r.– „Czarny poniedziałek” –pierwszy wielki krach giełdowy w powojennej historii 1997 r. Kryzys azjatycki – objął tzw. „tygrysy Azji” (Tajlandia, Indonezja, Filipiny i Korea Południowa) i wkrótce też wielki kryzys w Rosji

To tylko niektóre z przyczyn obecnego kryzysu: Błędy popełnione w polityce gospodarczej Stanów Zjednoczonych Polityka „taniego pieniądza” prowadzona przez A. Greenspana i System Rezerwy Federalnej (FED) Podczas przesłuchania przed Kongresem USA 24 X 2008 r. Greenspan przyznał, że to jego błędy i zaniedbana w sferze regulacji rynku, dyscypliny rynkowej mogły przyczynić się do kryzysu finansowego, jaki pojawił się w tym roku.

jak również… Społeczeństwo amerykańskie mocno zorientowane na konsumpcję i kredyt Odpowiedzialność/brak odpowiedzialności branży finansowej centra zysku tworzone w bankowości – skierowały branżę na osiągnięcie jak najwyższej rentowności, zysku. Liczy się efekt sukces chwili, a nie długotrwały efekt kultura darwinizmu na Wall Street – tj. ten najmocniejszy wygrywa

a także… System został przytłoczony innowacjami finansowymi. Bardzo skomplikowane instrumenty – przemysł finansowy – podziwiany, ale powstające instrumenty rynku finansowego coraz bardziej oddalały się od tradycyjnego bankowości. Zaniedbania w sferze regulacji rynku i dyscypliny rynkowej (H. Paulson) ze strony instytucji nadzorczych i brak międzynarodowego arbitrażu nadzorującego Agencje ratingowe Należy stwierdzić, iż kredyty udzielone na budownictwo mieszkaniowe w USA – są jedynie „detonatorem”

Kredyty udzielone na budownictwo mieszkaniowe w USA

Sekurytyzacja obligatoryzacja, zabezpieczenie Zastąpienie pożyczek bankowych papierami wartościowymi (obligacjami). Metoda pozyskania środków finansowych poprzez emisję papierów wartościowych pod istniejące lub przyszłe wierzytelności Uczestnicy sekurytyzacji: Papiery wartościowe Aktywa Inicjator Spółka Specjalnego Przeznaczenia Inwestor Przepływ środków pieniężnych Przepływ środków pieniężnych

CDOs – Collateralized Debt Obligations 2007 r. – rynek oceniany na ok. 1 biliona dolarów

Obawy banków Poszukiwanie zabezpieczeń Derywaty kredytowe

Instrumenty pochodne derywaty (pochodne) nie istnieją samoistnie tak jak np. akcja, obligacja. Aby się pojawiły konieczne jest istnienie innych instrumentów stanowiących podstawę ich utworzenia (instrumenty bazowe). Są tworzone nie tylko od walorów rynku finansowego. pochodne są instrumentami rynku terminowego. rola tzw. dźwigni finansowej, którą można określić jako możliwość osiągania nieproporcjonalnie wysokich zysków w stosunku do kwot samej inwestycji. pochodne (z wyjątkiem swapów) mają krótki okres życia. Gra liczbowa – a ta tańsza. Płynny rynek istnieje na instrumenty pochodne o okresie umorzenia do 1 roku, przy silnej koncentracji na kilkumiesięcznych. System „piętrowy” – ten bazowy to instrument ”pierwszego piętra”, aby ten z kolei mógł stać się instrumentem „drugiego piętra”.

Instrumenty pochodne - derywaty kredytowe - Najprostszy derywat kredytowy – to CDS (Credit Default Swaps)– funkcjonuje właściwe jako ubezpieczenie – tj. bank płaci swojemu partnerowi umowy premię. Premię za to, że ten przejmie dług, jeżeli kredytobiorca nie wywiąże się ze swojego zobowiązania.

o derywatach…. Przed 5 laty Warren Buffett – „derywaty są – bez nadzoru, bez licencji i bez ograniczeń- bronią masowego rażenia, szczególnie w obszarze kredytowym”, a inni określają je jako: „zatrute śmieci” Derywaty – zabezpieczające kredyty – wolumen transakcji wzrósł w ostatnich latach czterokrotnie i wynosi ok. 47 bilionów USD

Fundusze hedgingowe rodzaj instytucji finansowej pobierającej opłatę za zarządzanie powierzonym kapitałem, w którym dokonuje się kupna i krótkiej sprzedaży papierów na rynku kapitałowym w celu ograniczenia (hedge) ryzyka wahań cen obejmujących swoim zasięgiem cały rynek dla maksymalizacji zysków. Jego najważniejszą cechą jest osiąganie wysokiej stopy zwrotu zarówno podczas hossy jak i bessy na rynku. Fundusze hedgingowe charakteryzują się bardzo wysokim ryzykiem inwestycyjnym a ich strategia inwestycyjna jest często agresywna i spekulacyjna. I tu wykorzystywana dźwignia finansowa.

Fundusze hedgingowe Obawy ekspertów Głównie finansują obcym kapitałem, i od banków bez zabezpieczeń a fundusze mogą zarządzać niewyobrażalną sumą 1,2 biliona dol. Co się stanie, jak wiele równocześnie poniesie klęskę?

Casus Islandii

S k u t k i Dla gospodarki poszczególnych państw (w tym dla Polski) Dyskusje wokół roli państwa w gospodarce i nowej architektury systemu bankowego