Temat wystąpienia Analiza gotowości 5-latka do podjęcia nauki w klasie I szkoły podstawowej. Narzędzia, formy i metody dobrej obserwacji pedagogicznej. Temat wystąpienia Autor

Rozporządzenie MEN z 30 maja 2014r Rozporządzenie MEN z 30 maja 2014r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (poz. 803) Obserwacja Zadaniem nauczycieli przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego jest prowadzenie obserwacji mających na celu poznanie możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci oraz dokumentowania tych obserwacji. Diagnoza Zadaniem nauczycieli jest także przeprowadzenie diagnozy przedszkolnej (oceny stanu gotowości szkolnej dziecka) na początku roku poprzedzającego termin rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole

Rozporządzenie MEN w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych z dnia 28 maja 2010r. (Dz. U. z 2010r. Nr 97, poz. 624) Przedszkole (…) i zatrudnieni w nim pedagodzy wydają rodzicom dziecka objętego wychowaniem przedszkolnym informację o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej. Informację wydaje się w terminie do końca kwietnia roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko ma obowiązek albo może rozpocząć naukę w szkole podstawowej. Informację o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole wydaje się na podstawie dokumentacji prowadzonych obserwacji pedagogicznych dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w przedszkolu, oddziale przedszkolnym, punkcie…

Pojęcie „obserwacji” i „diagnozy” Obserwacja „Obserwacją nazywamy metodę, której istotną cechą jest nieingerowanie w przebieg badanych zjawisk, ograniczanie się do rejestrowania ich naturalnego przebiegu” (Z. Babska, Metody badawcze stosowane w psychologii rozwojowej, s. 211). Diagnoza „Diagnoza to rozpoznanie jakiegoś obiektu, zdarzenia czy jakiejś sytuacji w celu zdobycia dokładnych informacji i przygotowania się do działań” (Okoń W. 1987, s. 52)

Pojęcie „obserwacji” i „diagnozy” „Diagnozowanie jest procesem nastawionym na wyjaśnienie określonego funkcjonowania człowieka z punktu widzenia genezy tego funkcjonowania – zarówno prawidłowego, jak i zaburzonego, jego mechanizmów, uwarunkowań i skutków” I. Obuchowska „Diagnozowanie to złożony proces rozwiązywania problemów, to przetwarzanie danych, a nie rejestrowanie zachowań. Wiedza wykorzystywana przy wyjaśnianiu jest oparta nie tylko na spostrzeganiu, lecz wymaga myślenia i wnioskowania” W. J. Paluchowski

Diagnoza funkcjonalna W diagnozie funkcjonalnej można wyróżnić trzy obszary działań: określenie stanu faktycznego, czyli aktualnego poziomu funkcjonowania dziecka w poszczególnych sferach rozwojowych; poszukiwanie przyczyn tego stanu; poszukiwanie działań ukierunkowanych na zmianę tego stanu

Pojęcie „obserwacji” i „diagnozy” Obserwacja jak jest? Diagnoza dlaczego tak jest? jak mogłoby być?

„Nie ma objawu bez znaczenia. Trzeba notować i zastanawiać się nad wszystkim. Odrzucać co przypadkowe, łączyć pokrewne, szukać kierujących spraw” J. Korczak Diagnoza nie walczy z zaburzeniami, ale dociera do przyczyn, dąży do ciągłego poznawania dziecka

Cel diagnozy Zebranie informacji o indywidualnym rozwoju dziecka i jego funkcjach: poznawczo-motorycznych, fizycznych, emocjonalno- społecznych, co wykaże braki i zaniedbania lub zdolności, i jednocześnie pozwoli na opracowanie programu, który pomoże dziecku w podejmowaniu działań przy rozwiązywaniu trudności i niepowodzeń, rozwijaniu zdolności, a w konsekwencji osiąganie efektów.

Etapy postępowania diagnostycznego 1. Wstępne zbieranie informacji na podstawie: - rozmowy /wywiadu z rodzicami dziecka - analizy dostępnej dokumentacji dostarczonej przez rodziców 2. Obserwacja i analiza funkcjonowania dziecka w sytuacjach naturalnych (np: podczas posiłków, zabawy swobodnej, relacji z innymi dziećmi w grupie rówieśniczej) 3. Obserwacja i analiza funkcjonowania dziecka w sytuacjach zaaranżowanych (np: podczas zajęć dydaktycznych, przedstawień)

Etapy postępowania diagnostycznego 4. Wykonanie wybranych prób diagnostycznych (z wykorzystaniem gotowych lub własnych zadań diagnostycznych) 5. Analiza funkcjonowania dziecka; interpretacja z wyjaśnieniem związków pomiędzy zaburzeniami/deficytami w poszczególnych sferach (z uwzględnieniem kontekstu środowiskowego i zdrowotnego). Określenie mocnych i słabych stron dziecka. 6. Wnioski do działań naprawczych - plan działań korygująco-wspierających, indywidualny program terapeutyczny, wskazówki do pracy w domu itp.

Umiejętności nauczyciela diagnosty Znajomość etapów, obszarów oraz metod zbierania i analizowania informacji o dziecku Planowanie całościowego postępowania – formułowania konkretnych celów swego działania i doboru adekwatnych strategii. Opis aktualnych możliwości wychowanka i wyznaczenie strefy najbliższego rozwoju dziecka. Przełożenie wniosków na działania praktyczne czyli: dobór metod pracy z dzieckiem do zaobserwowanych prawidłowości jego zachowań i kompetencji.

Przeprowadzając diagnozę przedszkolną należy pamiętać o tym, by: 1. Kierować się zasadą stopniowania trudności. 2. Wykorzystywać do jej dokonania zabawki, akcesoria, przedmioty i przybory, które są bliskie dziecku. 3. Stworzyć w przedszkolu przyjemną i serdeczną atmosferę. 4. Przygotować dla dzieci ciekawe zajęcia, motywując je tym samym do wykonywania zadań i rozwiązywania problemów. 5. Formułować krótkie, konkretne, jasne polecenia. 6. Konstruować zadania dla dzieci w formie zabawowej.

Wybrane metody stosowane w diagnozie funkcjonalnej - analiza dokumentów, - obserwacja, - analiza wytworów dziecka, - rozmowa z dzieckiem, - rozmowa z rodzicem, - narzędzia diagnostyczne

Analiza dokumentów dziecka Do podstawowych dokumentów dziecka zaliczyć można: (jeśli rodzic nam je udostępni) książeczkę zdrowia kartę zgłoszenia dziecka do przedszkola inne dokumenty dotyczące zdrowia i rozwoju dziecka

Obserwacja - ważne pytania 1. Co chcę obserwować, tzn. na jakie pytanie poszukuję odpowiedzi (pytanie o problem)? 2. Jakiego rodzaju obserwacja będzie najbardziej odpowiednia? 3. W jaki sposób będę analizować otrzymane dane ? 4. W jaki sposób będę interpretować, tzn. wyjaśniać dane z obserwacji? 5. Jakie wnioski z obserwacji wynikają dla mojej przyszłej pracy z dziećmi?”

Czas obserwacji

Analiza wytworów dziecka Informują nas o: posiadanej przez dziecko wiedzy o odtwarzanych przedmiotach i zjawiskach sposobie ich przedstawienia i poziomie wykonania zachowaniach, jakie dziecko przejawia przy podejmowaniu działań

Dokonując analizy rysunku, warto zwrócić uwagę na: Preferowaną przez dziecko tematykę Ekspresję estetyczną (kreatywność, kolorystykę, poziom wyobraźni) Poziom wykonania (sposób posługiwania się kredką, staranność w rysowaniu, proporcjonalność, płynność ruchów rąk itp.) Kompozycję (w jaki sposób dziecko przystępuje do rysowania - czy ma plan, czy powtarza rysunki; rozmieszczenie rysunku na kartce papieru, wykorzystanie przestrzeni arkusza). Dokonując analizy rysunku, warto zwrócić uwagę na: - preferowaną przez dziecko tematykę (czy podejmuje różne, czy ciągle te same tematy podczas rysowania) - ekspresję estetyczną (kreatywność, kolorystykę, poziom wyobraźni) - poziom wykonania (sposób posługiwania się kredką, rodzaj linii, staranność w rysowaniu, proporcjonalność, zaznaczenie dynamiki i ruchu rysowanej postaci lub przedmiotu; współruchy występujące podczas rysownia, kierunek rysowania, płynność ruchów rąk itp.) - kompozycję (w jaki sposób dziecko przystępuje do rysowania - czy ma plan, czy rysuje to, co przyjdzie mu do głowy, czy powtarza rysunki; rozmieszczenie rysunku na kartce papieru, wykorzystanie przestrzeni arkusza).

Narzędzia diagnostyczne Dialog, rozmowa To cenna metoda poznawania dziecka. Wymaga od nauczyciela umiejętności nawiązywania dobrego kontaktu, traktowania rozmówcy w partnerski sposób Narzędzia diagnostyczne W procesie diagnozy funkcjonalnej należy wykorzystywać różne narzędzia diagnostyczne. Wskazana jest kombinacja wielu metod diagnostycznych, aby dokonywana ocena funkcjonowania dziecka była szczegółowa i wieloaspektowa. Równie wartościowe jest samodzielne konstruowanie prób diagnostycznych.

Narzędzia diagnostyczne W procesie diagnozy funkcjonalnej należy wykorzystywać różne narzędzia diagnostyczne. Wskazana jest kombinacja wielu metod diagnostycznych, aby dokonywana ocena funkcjonowania dziecka była szczegółowa i wieloaspektowa. Równie wartościowe jest samodzielne konstruowanie prób diagnostycznych.

Zestaw do ukierunkowanej obserwacji dziecka

Kierunki obserwacji według Skali Gotowości Edukacyjnej Pięciolatka (SGE-5) Obszary aktywności: Poznaje środowisko i siebie, uczy się rozumieć świat. Bawi się i uczy w grupie rówieśników, zdobywa doświadczenia społeczne. Uczy się samodzielności w nowych i trudnych sytuacjach. Wykonuje zadania, pracuje pod kierunkiem nauczyciela. Przygotowuje się do nauki czytania, pisania, matematyki.

Podskale gotowości szkolnej: Kierunki obserwacji według Skali Gotowości Edukacyjnej Pięciolatka (SGE-5) Podskale gotowości szkolnej: Kompetencje poznawcze Aktywność Sprawność psychomotoryczna Odporność emocjonalna

Obserwacja rozwoju dziecka Rozwój ruchowy – podczas zabaw ruchowych, ćwiczeń gimnastycznych, zabaw w ogrodzie, na spacerach i wycieczkach. chodzenie (równoważne), pokonywanie schodów, bieg (slalomem, krokiem dostawnym), skoki (obunóż, na jednej nodze, przez przeszkodę) zabawy z piłką (rzucanie, chwytanie, kopanie)

Obserwacja rozwoju dziecka Sprawność manualna i grafomotoryczna – podczas prac zręcznościowych, samoobsługowych, wykonywania prac plastycznych i graficznych. nawlekanie cięcie nożyczkami rysowanie człowieka rysowanie po śladzie odwzorowywanie szlaczków lepienie z plasteliny

Obserwacja rozwoju dziecka Percepcja wzrokowa – podczas codziennego spostrzegania i interpretowania rzeczywistości, różnicowania, porównywania, rozpoznawania itp. wskazywanie elementów na ilustracji odwzorowywanie różnych kształtów układanie mozaiki według wzoru wyszukiwanie różnic na dwóch podobnych obrazkach wskazywanie brakującej części na obrazku układanki

Obserwacja rozwoju dziecka wybrane obszary Orientacja w schemacie ciała i kierunkach w przestrzeni – podczas zabaw ruchowych, ćwiczeń, przemieszczania się, spacerów, układania, porządkowania, wskazywania itp. wskazywanie części ciała określanie kierunków w stosunku do własnego ciała określanie położenia przedmiotów względem siebie określanie kierunków vis a’ vis Określanie położenia na płaszczyźnie

Obserwacja rozwoju dziecka Percepcja słuchowa – podczas codziennych zabaw i czynności, słuchania, rozumienia, rozpoznawania , lokalizowania i nazywania oraz wyodrębniania mowy, z otoczenia, rytmizowania, śpiewania itp. lokalizacja źródła dźwięku rozpoznawanie dźwięków odtwarzanie rytmu analiza i synteza sylabowa wysłuchiwanie samogłosek i spółgłosek w nagłosie i wygłosie analiza i synteza głoskowa analiza zdania, pamięć słuchowa

Obserwacja rozwoju dziecka Mowa – podczas porozumiewania się z otoczeniem, wypowiadania, opowiadania, opisywania itp. nazywanie obrazków rozumienie i stosowanie czasowników, przymiotników, przyimków opowiadanie o obrazku

Obserwacja rozwoju dziecka Myślenie – podczas wykonywania zadań, poleceń, rozumowania, analizowania, wnioskowania i wykonywania wielu innych operacji umysłowych. klasyfikowanie liczenie dodawanie i odejmowanie uwaga i pamięć

Myślenie dziecka 5-letniego Dominuje myślenie konkretno- wyobrażeniowe (przedoperacyjne). Myślenie dziecka 5 letniego podporządkowane jest zadaniom praktycznym i przejawia się w rozwiązywaniu problemów podczas zabaw, codziennych zajęć i ćwiczeń Jest to myślenie związane z konkretnym celem i działaniem. M. Przetacznikowa