wojna sprawiedliwa pacyfizm etyka pokoju Wojna i Pokój wojna sprawiedliwa pacyfizm etyka pokoju

Mat. 5:38-39a Słyszeliście, że powiedziano: Oko za oko i ząb za ząb! A Ja wam powiadam: Nie stawiajcie oporu złemu.

Mat. 5:39a-42 Lecz jeśli cię kto uderzy w prawy policzek, nadstaw mu i drugi! Temu, kto chce prawować się z tobą i wziąć twoją szatę, odstąp i płaszcz! Zmusza cię kto, żeby iść z nim tysiąc kroków, idź dwa tysiące! Daj temu, kto cię prosi, i nie odwracaj się od tego, kto chce pożyczyć od ciebie.

3 podejścia do uprawiania wojny i czynienia pokoju 1. teoria „wojny sprawiedliwej” (just war theory). 2. pacyfizm, postawa przeciwna używaniu siły (nonviolence). 3. teoria „sprawiedliwego czynienia pokoju” (just peacemaking).

Jezus jako ten, który czyni pokój. „Panie, użyczysz nam pokoju, bo i wszystkie nasze dzieła Tyś nam zdziałał!” Iz. 26:12  Pokój to jeden z głównych znaków Królestwa Bożego (Ks. Iz.). Jak Bóg / Jezus wypełnił (wypełnia) to proroctwo?

Wiara w Boga (a nie w siebie ani w sojusz) Biada tym, którzy zstępują do Egiptu po pomoc, pokładają nadzieję w koniach, mają ufność w mnóstwie rydwanów, oraz w bardzo wielkiej sile jazdy, a nie pokładają ufności w Świętym Izraela, ani się nie radzą Pana.   Iz. 31:1

Wiara w Boga Iz. 32:15-6  Wreszcie zostanie wylany na nas, Duch z wysokości. Wtedy pustynia stanie się sadem, a sad za las uważany będzie. Na pustyni osiądzie prawo, a sprawiedliwość zamieszka w sadzie. Dziełem sprawiedliwości będzie pokój, a owocem prawa - wieczyste bezpieczeństwo.

Ale wiara to nie bierność Bóg działa, On wprowadza pokój, ale my bierzemy w tym udział (działa także przez nas, w mocy swojego Ducha). Zatem ufność w Boga nie oznacza bierności, lecz bycie wyposażonym do proaktywnego czynienia Bożej woli.

Bożą wolą jest: Sprawiedliwość dla uciskanych Wyzwolenie z opresji Wprowadzanie do wspólnoty Rezultatem sprawiedliwości jest pokój i bezpieczeństwo.

Boża wola i działanie Boga Sprawiedliwość, pokój i miłosierdzie/litość opisują zarówno Bożą wolę jak i Jego działanie na rzecz wyzwolenia swojego ludu. Iz. 54:10; 60:17-18

Boża wola i działanie Sługa Pański wprowadzi rządy i miłosierdzie Boga: przez czynienie pokoju bez przemocy, przez swoje cierpienie i swoją śmierć, przez włączenie pogan do wspólnoty z Izraelem. Iz. 42:2; 53:7-9; 49:6; 56;3,7.

Boży plan a postawa Israela Boży plan, by zapraszać pogan do wspólnoty, był przeciwieństwem postaw i programu Izraela. Żydzi nienawidzili Rzymian, pragneli wolności religijnej oraz politycznego i ekonomicznego wyzwolenia. Jezus przewidział, że ta nienawiść doprowadzi do buntu, którego rezultatem będzie m.in. zburzenie świątyni.

Pokój wam! W 70 n.e. Żydzi Chrześcijańscy wypełnili proroctwo Jezusa; nie walczyli z Rzymianami, lecz uciekli z Jerozolimy, głosząc pokój i miłość Boga także Rzymianom przez swoje słowa i świadectwa. (Mk. 13:14-23; 30) Ten sam wzór dot. także działania Chrystusa, gdy powróci ponownie.

Pokój wam! W Apokalipsie Św. Jana zwolennicy Bestii stosują przemoc, ale zwolennicy Baranka już nie. Bauckham pisze, że Chrystus już wygrał decydującą (eschatologiczną) bitwę przez swoją śmierć i zmartwychwstanie. Zatem Jego naśladowcy mają iść tą samą drogą; dać świadectwo, nawet jeśli doprowadzi to do męczeńskiej śmierci.

Pokój wam! W Apok. 11, narody nawrócą się i oddadzą chwałę Bogu przez świadectwo (ogień wychodzi z ich ust, tj. miecz ducha, czyli słowo prorockie) i śmierć dwóch świadków. Zwolennicy Baranka odnoszą zwycięstwo przez śmierć Chrystusa, przez świadectwo i własną śmierć.

Pokój wam! „Teraz nastało zbawienie, potęga i królowanie Boga naszego i władza Jego Pomazańca ... A oni zwyciężyli dzięki krwi Baranka i dzięki słowu swojego świadectwa, i nie umiłowali dusz swych - aż do śmierci.” Apok. 12:10-11

Dżihad czy pokój? Stary Testament mówi zarówno o dżihadzie jak i o czynieniu pokoju. Które z tych wątków lansuje Jezus? Czy cytuje fragmenty, które powołują lud boży do przemocy i wojny czy raczej do czynienia pokoju?

Kazanie na górze Przemieniające inicjatywy bożej łaski: Czyńmy pokój!

Czynienie pokoju! Zamiast pozostać w ślepym załuku grzechu i przemocy (gniew, nienawiść, zemsta, sądy i procesy, przemoc, morderstwo), mamy podjąć inicjatywę, aby pójść do (brata, sąsiada, wroga) i czynić pokój, bronić godności człowieka, znosić niesprawiedliwość społeczną, szukać pojednania.

Społeczno-polityczne wizje żydowskie, a nauczanie Jezusa: Apokaliptyczne zwycięstwo Izraela nad narodami Eschatologiczny sąd nad Izraelem oraz nad innymi narodami. Wizje różnych frakcji żydowskich Nauczanie Jezusa

Społeczno-polityczne wizje żydowskie, a nauczanie Jezusa: Izrael jako naród „oczyszczony” z obcych, chorych, grzeszników, niepełnospraw- nych, prostytutek, celników oraz biednych. Bóg nie wyklucza „nieczystych” lecz okazuje im miłosierdzie; zaprasza, włącza ich do wspólnoty ze sobą i swoim ludem. Wizje różnych frakcji żydowskich Nauczanie Jezusa

Społeczno-polityczne wizje żydowskie, a nauczanie Jezusa: Nienawiść wobec Samarytanów Jezus okazał miłosierdzie Samarytance oraz opisał Samarytanina jako tego, który okazał miłosierdzie innym. Wizje różnych frakcji żydowskich Nauczanie Jezusa

Społeczno-polityczne wizje żydowskie, a nauczanie Jezusa: Biada wszystkim w Izraelu, nie tylko poganom (Łk. 10:13). Biada poganom! Wizje różnych frakcji żydowskich Nauczanie Jezusa

Społeczno-polityczne wizje żydowskie, a nauczanie Jezusa: Narodowe powstanie Pojednawcze inicjatywy wobec wrogów, żal z powodu własnej nienawiści. Wizje różnych frakcji żydowskich Nauczanie Jezusa

Społeczno-polityczne wizje żydowskie, a nauczanie Jezusa: Nienawiść wobec Rzymskich żołnierzy i setników Szacunek oraz pojednawcze inicjatywy wobec Rzymskich żołnierzy i setników Wizje różnych frakcji żydowskich Nauczanie Jezusa

A Mat. 10:34 i Łk. 22:36? Zapowiadają prześladowanie. Gdy uczniowie brali to dosłownie, (Mamy dwa miecze!) Jezus uświadamiał, że nic z tego nie zrozumieli. Ostrzegł ich przed życiem za pomocą miecza – bo to jest droga zemsty i morderstw.

„Tylko cierpiący Bóg może pomóc.” D. Bonhoeffer To jest droga, którą wybrał Jezusa. Paweł także to potwierdza. Nawet, gdy używa retoryki wojennej (np. 2 Kor. 10:3-6; Fil. 1:27-30; Ef 6), to podkreśla, że nasza „broń” jest duchowa.

Mesjasz pokoju Jezus wjechał do Jerozolimy na ośle, jako Mesjasz pokoju (Zach. 9:9-10). „Oczyszczanie” świątyni? Używał mocy, ale nie przemocy wobec ludzi. Wieczerza Pańska: Symbolizuje ofiarną służbę i przebaczenie.

Mesjasz pokoju W ogrodzie Getsemane oparł się pokusie, aby przyjąć kielich – bo to byłaby droga przemocy. Ukrzyżowanie: dominacja przez przemoc przebaczenie, odkupienie, pojednanie. Zmartwychwstanie: ewangelia dla wszystkich narodów.

Wojna sprawiedliwa

Teoria „wojny sprawiedliwej” Początki: Stoicyzm. Ambroży i Augustyn (Kontekst: natarcie barbarzyńców na Imperium Rzymskie). Wpływ: filozofia, prawo między- narodowe, polityka wojskowa, w tym Wojska USA i Wojska RP, NATO itp.

Teoria „wojny sprawiedliwej” Zakłada się, że zabicie człowieka jest złe. Aby usprawiedliwić zabicie i inne nieszczęścia wynikające z wojny, potrzebna jest adekwatna przyczyna (uzasadnienie), np. obrona niewinnych ludzi przed najeźdźcami, albo zbrojna interwencja w obronie sprawiedliwości.

Teoria „wojny sprawiedliwej” Ogólne zasady są wyjaśnione w formie konkretnych kryteriów. Trzeba je znać, aby móc osądzić, czy wojna jest „sprawiedliwa”, i aby zdecydować czy powinniśmy brać w niej udział.

1. Sprawiedliwa przyczyna Np. obrona granic państwowych. Także, aby powstrzymać systematyczne i trwałe naruszenie praw do życia, wolności i godności znacznych grup ludzkich. (np. skuteczne interwencje w Pakistanie i w Ugandzie; brak takiej interwencji w Rwandzie!).

2. Sprawiedliwy autorytet Należy przestrzegać procesów konstytucyjnych i legislacyjnych. Należy szukać potwierdzenia np. w ONZ czy innych organizacjach narodowych bądź koalicjach; bo wiele krajów ponosi ogromne koszty zwiazane z wojną; bo narody często się mylą, gdy idą na wojnę. Rządy muszą mówić prawdę i zapewniać wolną prasę, aby ludzie mogli właściwie oceniać decyzje rządu.

3. Ostateczny krok Najpierw: negocjacje, pertraktacje, procesy pokojowe, wszelkie możliwości zapobieżenia wojnie. Nota bene: zarówno wojna w Wietnamie jak i wojna w Iraku nie spełniły tego kryterium. I ta ostatnia wojna stała się początkiem drogi ku terroryzmowi m.in. dla Bina Ladena.

4. Sprawiedliwy cel Celem jest, aby osiągnąć sprawiedliwy pokój dla wszystkich. Ani zemsta ani podbój, ani zysk ekonomiczy ani ideologia nie stanowią podstawy do wojny sprawiedliwej.

4. Sprawiedliwy cel. Wrogowie, w tym wrogie narody, są przyszłymi partnerami na arenie międzynarodowej. Należy ich zatem tak traktować (zarówno pod względem moralnym jak i strategicznym). Brak takiej intencji po pierwszej wojnie światowej był ważnym czynikiem w rozpoczęciu drugiej wojny światowej.

5. Prawdopodobieństwo sukcesu Prawdopodobieństwo odniesienia sukcesu było widoczne w drugiej wojnie światowej, a także do pewnego stopnia w Korei, ale nie w wojnie w Wietnamie.

6. Zyski proporcjonalne do kosztów Całe dobro osiągnięte w wyniku działań wojennych jest większe niż suma cierpienia, strat i nieszczęść z nich wynikających.

7. Wyraźne i jawne ogłoszenie wojny Rząd(y) muszą ogłaszać swoje plany rozpoczęcia wojny oraz podawać warunki na to jak jej zapobiec.

8. Wojnę należy prowadzić sprawiedliwymi środkami. Metody walki muszą być sprawiedliwe. Nie ma sprawiedliwej wojny nuklearnej.. Zabronione są bezpośrednie, świadome ataki na cywilów, jeńców, rannych, itp. Gdy żołnierze się poddają, nie wolno ich atakować ani zabić. Należy się liczyć w wojnie ze stratami pobocznymi, ale trzeba je minimalizować.

8. Wojnę trzeba prowadzić sprawiediwymi środkami Terroryzm nie ma żadnego uzasadnienia, bo to celowe zabijanie niekombatantów. Terroryzm to nie to samo co powstanie, walka partyzancka czy rewolucja. Ataki ze strony rządów na osoby cywilne oraz ich mienie, domy czy miasta stanowią „państwowy terroryzm”.

Uwagi 1. Wojna sprawiedliwa musi spełniać wszystkie kryteria. 2. Rządy, politycy, itp. często używają teorii wojny sprawiedliwej, aby rozpocząć wojnę niesprawiedliwą albo aby prowadzić wojnę „sprawiedliwą” w sposób niesprawiedliwy.

Uwagi 3. Dla chrześcijan, podstawowym celem jest zaprowadzanie pokoju i nie stosowanie przemocy. Dla nich, teoria wojny sprawiedliwej jest podstawą do zminimalizowania przemocy, zabijania i niesprawiedliwości, a nie sposobem na uzasadnienie prowadzenia wojny czy udziału w niej.

Uwagi Naszym Panem jest Jezus, a nie prawo do zemsty, nacjonalizm, itp. Dla Chrześcijan nie ma sfery świeckiej, w której Chrystus nie jest Panem i w której panuje inna etyka. Jest to sprzeczne z ideologią dawnej endecji, która jest wciąż jeszcze żywa w niektórych kręgach w Polsce!

Pacyfizm

Pacyfizm To był główny pogląd i praktyka Chrześcijan przez pierwsze 300 lat. Potem: Franciszkanie, Waldensi, Anabaptyści, Kwakrzy, Bracia Czescy, Zielono-świątkowcy, itp. Pacyfiści byli zawsze obecni w innych denominacjach i jest ich coraz więcej.

Pacyfizm 1. Trzeba traktować serio drogę Jezusa i świadectwo Nowego Testamentu. Jezus nauczał o pokoju (etyce pokoju) i dawał temu świadectwo przez swoje życie i śmierć.

Pacyfizm 2. a) Pacyfizm jako reguła (nigdy nie wolno iść na wojnę lub używać przemocy). b) Pacyfizm jako styl życia, ze względu na posłuszeństwo Chrystusowi i na Królestwo Boże (teraz i w eschaton). Pacyfizm jako wyraz naśladowania Chrystusa jest bardziej elastyczny niż pacyfizm jako reguła. Bonhoeffer jest przykładem takiego podejścia.

Pacyfizm 3. Pacyfizm nie jest sprzeczny ze wsparciem dla policji. 4. Pacyfizm nie jest pasywny (bierny) lecz proaktywny. Pochodzi z pax facere, czyli „czynić pokój”.

Pacyfizm 5. Pacyfizm ocenia na podstawie wierności Chrystusowi, a nie skuteczności. Wierzy, że rzeczywistość „skłania się ku sprawiedliwości”. Skoro tak jest (bo Jezus jest Panem i to jest jego Droga), niestosowanie przemocy może być bardziej skuteczne niż stosowanie przemocy. Akcja zbrojna co najwyżej odnosi sukces na poziomie 50%.

Pacyfizm 6. Pacyfizm Chrześcijański, jeśli wyznaje, że Jezus jest Panem, nie ograniczy etyki pacyfizmu do kościoła, lecz zachęca społeczeństwo, rządy do niestosowania przemocy.

Pacyfizm Zob.: Artykuły Tietza i Greena o Bonhoefferowskiej etyce pokoju.

Etyka pokoju

Sprawiedliwe czynienie pokoju 1. Popieraj bezpośrednie działanie czyniące pokój bez przemocy. 2. Podejmuj niezależne (jednostronne) inicjatywy, aby zredukować zagrożenia. 3. Korzystaj z mediacji, by szukać rozwiązania konfliktu.

Sprawiedliwe czynienie pokoju 4. Weź odpowiedzialność za swój wkład w konflikty i niesprawied- liwe działania; szukaj pojednania i przebaczenia. 5. Wspieraj demokrację, prawa człowieka i wolność religijną. 6. Wspieraj sprawiedliwy i trwały rozwój ekonomiczny.

Sprawiedliwe czynienie pokoju 7. Współpracuj z powstającymi na świecie grupami, instytucjami i ośrodkami, które działają na rzecz sprawiedliwego pokoju. 8. Umocnij ONZ i inne międzynarodowe organizacje (może nie we wszystkim ).