Orientacja przedsiębiorcza a umiędzynarodowienie polskich spółek giełdowych mgr Marcin A. Pawłowski www.wz.uw.edu.pl

Znaczenie przedsiębiorczości w procesie umiędzynarodowienia Decyzja dotycząca umiędzynarodowienia jest klasyczną decyzją przedsiębiorczą: poszukiwaniem dodatkowych wypłat za cenę podwyższonego ryzyka Tradycyjnie przedsiębiorczość wiązana jest z osobą lub małą firmą. W literaturze pojęcie to funkcjonuje jako cecha firmy www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Przedsiębiorczość na poziomie firmy w badaniach dot Przedsiębiorczość na poziomie firmy w badaniach dot. umiędzynarodowienia Różne konteksty badań, np: De Clercq (2005) orientacja przedsiębiorcza sprzyja poszukiwaniu szans na nowych rynkach, także zagranicznych. Skłonność do ryzyka sprawia, że firmom łatwiej jest zaakceptować niepewność związaną z działaniem na rynkach zagranicznych. Próba spółek belgijskich Ripolles-Melia (2007) firmy umiędzynarodowione cechują się wyższym poziomem orientacji przedsiębiorczej niż firmy, których działalność ogranicza się do rynku krajowego. Próba spółek hiszpańskich Yiu (2007) przedsiębiorczość jest zmienną moderującą zależność między wyposażeniem w przewagi własności a skłonnością do ekspansji zagranicznej. Próba spółek chińskich www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Konceptualizacja przedsiębiorczości na poziomie firmy w badaniach IB Zjawisko ważne, ale traktowane w literaturze umiędzynarodowienia niejednoznacznie (Zahra, George 2002) Knight & Cavusgil (2004) mówią o międzynarodowej orientacji przedsiębiorczej (international entrepreneurial orientation), De Clercq (2005) oraz Ripolles-Melia (2007) używają pojęcia orientacji przedsiębiorczej (entrepreneurial orientation), natomiast Yiu (2007) używa terminu przedsiębiorczości korporacyjnej (corporate entrepreneurship). www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Orientacja przedsiębiorcza Analizując kwestionariusze można dojść do wniosku, że badacze mierzą de facto orientację przedsiębiorczą – podobne wnioski wyciąga Zahra i George (2002) EO jest konstruktem dobrze opisanym w literaturze (Miller 1983, Lumpkin & Dess, 1996, Covin & Slevin 1991) www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Orientacja przedsiębiorcza Celem działań przedsiębiorczych jest „nowe wejście”, realizowane przez wprowadzenie na nowy rynek nowych lub istniejących produktów (Lumpkin & Dess 1996). W przypadku badań dotyczących umiędzynarodowienia nowymi rynkami są rynki zagraniczne Orientacja przedsiębiorcza jest konstruktem wielowymiarowym: Skłonność do ryzyka Proaktywność, Innowacyjność Autonomia Agresywność konkurencyjna Dyskusyjne jest czy EO jest multi- czy uni-wymiarowa www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Problem badawczy , model Znalezienie zależności pomiędzy umiędzynarodowieniem a orientacją przedsiębiorczą. Specyficzny kontekst Polski – wielkość kraju, gospodarka w fazie przejścia (transitional economy) Orientacja przedsiębiorcza: Ryzyko, Innowacyjność Proaktyność Umiędzynarodowienie: Stopień, Zakres Zmienne kontrolne: -zasoby -wiek -wielkość www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Hipotezy, innowacyjność Innowacyjność, powoduje pojawienie się nowych metod produkcji i nowych produktów, a zatem otwiera nowe rynki (Schumpeter 1934, Knight and Cavusgil, 2004) Innowacyjna kultura firmy sprzyja rozwojowi i ulepszaniu sposobów w jaki prowadzony jest biznes Firma innowacyjna jest elastyczna i dynamiczna – te cechy sprzyjają wejściom na nowe rynki (Knight and Cavusgil, 2004) H1a: Zależność pomiędzy innowacyjnością, a stopniem umiędzynarodowienia jest pozytywna H1b: Zależność pomiędzy innowacyjnością, a zasięgiem umiędzynarodowienia jest pozytywna www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Hipotezy, proaktywność Proaktywność jest związana z wejściem na nowy rynek przed konkurencją (Raush et. al 2009) Fishamaar and Anersson (2009) na próbie szwedzkich SME znaleźli pozytywny związek pomiędzy proaktywnością, a umiędzynarodowieniem Pla-Barber and Escriba-Esteve (2006) znajdują pozytywną zależność pomiędzy proaktywnym nastawieniem menedżerów, a umiędzynarodowieniem H2a: Zależność pomiędzy proaktywnością, a stopniem umiędzynarodowienia jest pozytywna H2b: Zależność pomiędzy proaktywnością, a zasięgiem umiędzynarodowienia jest pozytywna www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Hipotezy, skłonność do ryzyka Umiędzynarodowienie wiąże się ryzykiem (Jung & Bansal 2009): Wyższa niepewność związana z utrudnionym przepływem informacji Nieznane, nieprzyjazne grupy interesu Odległość geograficzna Alokacja znacznych zasobów, nad którymi kontrola jest częściowo utracona Firmy, które będą unikały ryzyka, nie będą wchodzić na rynki zagraniczne. H3a: Zależność pomiędzy skłonnością do ryzyka, a stopniem umiędzynarodowienia jest pozytywna H1b: Zależność pomiędzy skłonnością do ryzyka, a zasięgiem umiędzynarodowienia jest pozytywna www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Kreiser and Davis (2010) Operacjonalizacja Orientacja przedsiębiorcza jako konstrukt multiwymiarowy (Kreiser and Davis 2010), a nie uniwymiarowy Takie podejście pozwala na zbadanie osobnego wpływu składowych EO na umiędzynarodowienie Teoretyczne możliwości pomiaru EO: Kwestionariusz (najpopularniejsza metoda) Analiza treści (można odnaleźć w przykłady w literaturze) Obserwacja alokacji zasobów (teoretyczna) www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Analiza treści, operacjonalizacja EO Metoda kwestionariuszowa ze względu na GR jest niemożliwa do wykorzystania Wykorzystanie metody analizy treści zastosowanej do listów prezesów do akcjonariuszy. Same listy są szeroko badane w literaturze m.in badania m.in błędów atrybucji i schematów poznawczych Metodologia pomiaru zbliżona do badań: Short et. al. 2009 (Research Methods) Hambrick & Cho 2006 (Organization Science) Levy et. al 2005 (Journal of Organizational Behavior) www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Próba Badaniem objęto spółki notowane na GPW na koniec 2006 roku. Łącznie 279 podmiotów, z czego wykluczono: Spółki zagraniczne (12) Wycofane z obrotu (23) Branża finansowa, w tym deweloperska (42) Spółki, które nie publikowały listów (9) Spośród 193 badanych spółek 75 spółek było umiędzynarodowionych kapitałowo. Próbę skonstruowano tylko ze spółek umiędzynarodowionych kapitałowo, osiągnięto w ten sposób próbę jednorodną pod względem etapu umiędzynarodowienia www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

EO, zmienna niezależna pomiar Trzech badaczy generuje słowa kluczowe na podstawie literatury i wiedzy własnej Listy rozwijane są za pomocą słownika wyrazów bliskoznacznych Trzech niezależnych ekspertów ocenia słowa w skali trzystopniowej (0, 1, 2) Odrzucono oceny eksperta, którego oceny wyraźnie odstawały od dwu pozostałych Do słownika włączono słowa, którym obaj eksperci przyznali ocenę 1 lub 2 Za miarę przyjęto stosunek częstości słów ze słownika i słów ogółem www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Zgodność oceny słów innowacyjność Skłonność do ryzyka Proaktywność   innowacyjność Skłonność do ryzyka Proaktywność Liczba słów 37 17 24 Zgodność na skali binominalnej 100% Zgodność na skali trzystopniowej 70% 47% 71% www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Słowa innowacja kreatywność novum nowatorski nowy pionierski radykalny rewolucyjny wynalazek błyskotliwy czołowy idea inkubator najnowszy niekonwencjonalny niespotykany niestandardowy nietradycyjny odkrycie oryginalny patent prekursor prototyp supernowoczesny unikalny unikatowy zmiana odważny przełom technologiczny badania know-how metamorfoza nowoczesny pomysł wiedza koncepcja proaktywność antycypować ekspansja inicjatywa okazja szansa szukać aktywny generować poszukiwać przewidywać sposobność walczyć wizja dążyć monitorować perspektywa plan możliwość oczekiwania okoliczność poprawa projekt próba ambitny brawurowy gra krok narazić niebezpieczeństwo niepewność nieustraszony odważny ryzyko stawka szaleńczy szalony śmiały wyzwanie zagrożenie zuchwały www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Zmienne kontrolne Branża – 0/1 przemysł/usługi – klasyfikacja GPW Zasoby: Marketingowe: przychody netto ze sprzedaży/koszty sprzedaży Wiedza: wartości niemateriale i prawne/aktywa trwałe Wiek – ilość lat od rejestracji Wielkość – ln(aktywa) www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Zmienne zależne Stopień umiędzynarodowienia (DOI) Sprzedaż zagranicą/całkowita sprzedaż Zasięg umiędzynarodowienia (SOI) Ilość krajów, w których spółka jest zaangażowana kapitałowo www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Wyniki badania. Regresja, zmienna zależna stopień um.   BETA Bł. std. Przemysł 0,586*** 0,105 0,568*** 0,102 Wiek od rejestracji 0,030 0,099 0,046 0,095 Intensywność mkt 0,062 0,014 0,100 log(a) 0,026 0,101 0,048 0,098 Intensywność wiedzy -0,041 -0,043  Innowacyjność -0,005 0,096  Proaktywność -0,284***  Skłonność do ryzyka -0,038 R2 0,360 0,43670 Skorygowane R2 0,314 0,36842 F 7,777 6,39575 p 0,000 0,00000 *** p<0,01 www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Wyniki badania. Regresja, zmienna zależna zasięg um.   BETA Bł. std. Przemysł 0,233** 0,111 0,228** 0,110 Wiek od rejestracji 0,105 0,122 0,103 Intensywność mkt 0,276** 0,109 0,279* 0,108 log(a) 0,431*** 0,441*** 0,106 Intensywność wiedzy 0,210* 0,161  Innowacyjność 0,192*  Proaktywność -0,129  Skłonność do ryzyka R2 0,274 0,342 Skorygowane R2 0,222 0,262 F 5,218 4,291 p 0,000 *p<0,1 **p<0,05 *** p<0,01 www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Wyniki Alfa Cronbacha bliska 0 (-0,06) co może świadczyć o multiwymiarowości tak zmierzonego EO Proaktywność jest negatywnie związana ze stopniem umiędzynarodowienia Innowacyjność jest pozytywnie związana z zasięgiem umiędzynarodowienia www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Dyskusja Wyniki badań częściowo potwierdzają opisywane w literaturze światowej zjawiska – innowacyjność ma pozytywny związek z umiędzynarodowieniem Skłonność do ryzyka nie ma związku z umiędzynarodowieniem: Short et. al (2009) otrzymał podobne wyniki wskazując, że ten sposób pomiaru niedocenia ryzyk przyszłych, a z przeszłych przecenia ryzyka, które miały negatywne konsekwencje www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Dyskusja Zupełnie inny wynik otrzymano badając wpływ proaktywności, która jest negatywnie związana z zasięgiem umiędzynarodowienia Proaktywność jest zasobochłonna, zatem firmy, które podjęły wysiłek umiędzynarodowienia kapitałowego nie będą już miały zasobów na dalsze działania tego typu Polska jest dużym rynkiem, który jeszcze być może nie jest do końca zagospodarowany, firmy proaktywne będą więc poszukiwać szans na rynku lokalnym, nie będą postrzegać umiędzynarodowienia w kategoriach „szansy” www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Ograniczenia Próba mniej spójna niż w badaniach światowych Krótki staż większości spółek na giełdzie i brak doświadczenia w pisaniu listów, brak świadomości ich roli i częste nie przykładanie wagi do ich treści Problem z pomiarem ryzyka – prawdopodobne nie uchwycenie części zjawiska Potrzeba triangulacji miary www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

Dziękuję za uwagę... Czas na pytania www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl