Instytucje i organy UE

Ramy instytucjonalne Artykuł 13 1.Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej interesom, interesom jej obywateli oraz interesom Państw Członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i ciągłości jej polityk oraz działań. Instytucjami Unii są: -Parlament Europejski, -Rada Europejska, -Rada, -Komisja Europejska (zwana dalej „Komisją”), -Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, -Europejski Bank Centralny, -Trybunał Obrachunkowy.

Zasady działania instytucji UE Zasada autonomii Zasada przyznanych kompetencji Zasada równowagi instytucjonalnej

Zasada autonomii Każda instytucja ma prawo określania swojej struktury wewnętrznej i szczegółowych przepisów dotyczących jej funkcjonowania w oparciu o podstawowe przepisy zawarte w traktatach

Zasada kompetencji przyznanych Każda instytucja działa w granicach uprawnień przyznanych jej na mocy Traktatów, zgodnie z procedurami, na warunkach i w celach w nich określonych. Instytucje lojalnie ze sobą współpracują.

Zasada równowagi instytucjonalnej 1) Działania jakiejkolwiek instytucji nie mogą naruszać uprawnień inne instytucji 2) Równowaga instytucjonalna jako swoiste „check and balance” w braku klasycznego trójpodziału władzy 3) Równowaga instytucjonalna wiąże się także z problemem godzenia interesów wspólnotowych i międzyrządowych w UE, a także pogodzenia interesów unijnych i partykularnych interesów państw członkowskich

Parlament Europejski Wywodzi się ze zgromadzeń parlamentarnych 3 Wspólnot Europejskich (EWWiS, EWG i Euratom) Instytucja wspólna już na mocy Traktatów Rzymskich Nazwa Parlament Europejski - od roku 1962 Instytucja przedstawicielska – pierwsze wybory bezpośrednie: 1979 Siedziby: Strasburg i Bruksela, Sekretariat: Luksemburg i Bruksela

PARLAMENT EUROPEJSKI - FUNKCJE Parlament Europejski pełni, wspólnie z Radą, funkcje prawodawczą i budżetową. Pełni funkcje kontroli politycznej i konsultacyjne zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. Wybiera przewodniczącego Komisji.

PARLAMENT EUROPEJSKI - SKŁAD W skład Parlamentu Europejskiego wchodzą przedstawiciele obywateli Unii. Ich liczba nie przekracza siedmiuset pięćdziesięciu, nie licząc przewodniczącego. Reprezentacja obywateli ma charakter degresywnie proporcjonalny, z minimalnym progiem sześciu członków na Państwo Członkowskie. Żadnemu Państwu Członkowskiemu nie można przyznać więcej niż dziewięćdziesiąt sześć miejsc. Poprzednio  "przedstawicieli społeczeństw narodów państw czł. Wspólnoty" [KPE2] Liczba zmienna: TM – 624, TA – 700, TN – 732/ przy 27 członkach, Traktat akcesyjny 2003 − 732[KPE2] Traktat akcesyjny 2005 − 736, po przyjęciu Bułgarii i Rumunii  785 ; Polska − 54; Od 2009 r. – razem 736  PL 50, TL  51 Obecny zapis, tj , jest wynikiem ustępstwa na rzecz Włoch – zob. deklarację nr 4 do TL „ Dodatkowe miejsce w Parlamencie Europejskim zostanie przyznane Włochom.” [KPE3] Dysproporcja  1 poseł reprezentuje – Malta – osób; Niemcy – ; Włochy – ; Szwecja – [KPE3]

PARLAMENT EUROPEJSKI - SKŁAD Zmiana: TWE: "przedstawicieli społeczeństw narodów Państw Członkowskich Wspólnoty" TFUE: „przedstawiciele obywateli Unii”

PARLAMENT EUROPEJSKI - SKŁAD Zmiana: TWE: "przedstawicieli społeczeństw narodów Państw Członkowskich Wspólnoty" TFUE: „przedstawiciele obywateli Unii”

PARLAMENT EUROPEJSKI - SKŁAD Liczba parlamentarzystów: Traktat akcesyjny 2005 − 736 (Polska 54), po przyjęciu Bułgarii i Rumunii ; Od 2009 r. – razem 736 (Polska 50) Trakata Lizboński (Polska 51)

PARLAMENT EUROPEJSKI - SKŁAD Reprezentatywność PE - jeden poseł reprezentuje –Malta – osób; – Szwecja – ; –Włochy – ; –Niemcy –

PARLAMENT EUROPEJSKI - SKŁAD Członkowie Parlamentu Europejskiego są wybierani na pięcioletnią kadencję w powszechnych wyborach bezpośrednich, w głosowaniu wolnym i tajnym. Decyzja Rady 2002/772 wybory powszechne, wolne, tajne wybór typu ordynacji wyborczej należy do kompetencji państw członkowskich pod warunkiem, że nie narusza zasady reprezentacji proporcjonalnej, głosowanie proporcjonalne, jednak swoboda państw członkowskich: dopuszczalne - próg wyborczy, głosowanie na listy preferencyjne; mandat eurodeputowanego niepołączalny z funkcjami w innych instytucjach i organach UE i parlamentach krajowych.

PARLAMENT EUROPEJSKI - FUNKCJE 1. legislacyjne zwykła procedura prawodawcza (procedura współdecydowania) pośrednie prawo inicjatywy prawodawczej 2. budżetowe uchwala budżet wspólnie z Radą (specjalna procedura prawodawcza) udziela Komisji absolutorium z wykonania budżetu

PARLAMENT EUROPEJSKI - FUNKCJE 3. kontrolne wobec Komisji: prawo do pytań pisemnych i ustnych dyskusja nad rocznym sprawozdaniem wotum nieufności wobec Komisji wobec Rady: Deklaracja Stuttgarcka 1983 r. wobec Rady Europejskiej - obowiązek składania sprawozdań możliwość wnoszenia skarg do ETS przeciwko innym instytucjom (nieważność aktu, bezczynność); powołuje Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich; rozpatruje petycje jednostek; możliwość powoływania komisji śledczych i tymczasowych

Rada (Unii Europejskiej) główny organ decyzyjnyorgan międzyrządowy – do TL główny organ decyzyjny w Unii Europejskiej; od TL wspólnie z PE stanowi akty prawodawcze + inne akty prawne (delegowane) przedstawiciele państw członkowskich na szczeblu ministerialnymw skład wchodzą przedstawiciele państw członkowskich na szczeblu ministerialnym upoważnieni do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu interesów państw członkowskichstrażnik interesów państw członkowskich w systemie UE COREPERCOREPER – organ prowadzący bieżące prace Rady

Rada - głosowanie Kwalifikowana większość głosów – system nicejski „Jeżeli przyjęcie uchwały przez Radę Europejską i Radę wymaga większości kwalifikowanej, głosy członków ważone są następująco”: –jeżeli akt na wniosek Komisji = 255 ‘za’ oddanych przez większość członków –w innych przypadkach ­ = 255/ oddanych przez 2/3 członków Belgia 12, Bułgaria 10, Republika Czeska 12, Dania 7, Niemcy 29, Estonia 4, Grecja 12, Hiszpania 27, Francja 29, Irlandia 7, Włochy 29, Cypr 4, Łotwa 4, Litwa 7, Luksemburg 4, Węgry 12, Malta 3, Niderlandy 13, Austria 10, Polska 27, Portugalia 12, Rumunia 14, Słowenia 4, Słowacja 7, Finlandia 7, Szwecja 10, Zjednoczone Królestwo 29

Rada - głosowanie O ile Traktaty nie stanowią inaczej, Rada stanowi większością kwalifikowaną. Od 1 listopada 2014 roku –większość kwalifikowaną stanowi co najmniej 55% członków Rady, jednak nie mniej niż piętnastu z nich, reprezentujących Państwa Członkowskie, których łączna liczba ludności stanowi co najmniej 65% ludności Unii; –mniejszość blokująca musi obejmować co najmniej czterech członków Rady (35% ludności), w przeciwnym razie uznaje się, że większość kwalifikowana została osiągnięta.

Rada - głosowanie okres przejściowy 1 listopada marca 2017 r. w przypadku decyzji przyjmowanej QMV każdy z członków R/ RE będzie mógł wystąpić z wnioskiem, aby decyzja została przyjęta zgodnie z systemem nicejskim

RADA - FUNKCJE Rada pełni, wspólnie z Parlamentem Europejskim, funkcje prawodawczą i budżetową. Pełni funkcje określania polityki i koordynacji zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach.

RADA EUROPEJSKA SKŁAD W skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw lub rządów Państw Członkowskich, jak również jej przewodniczący oraz przewodniczący Komisji. W jej pracach uczestniczy wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Rada Europejska zbiera się dwa razy w ciągu półrocza, zwoływana przez jej przewodniczącego. Jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie Rady Europejskiej mogą podjąć decyzję, aby każdemu z nich towarzyszył minister, a w przypadku przewodniczącego Komisji – członek Komisji. Jeżeli sytuacja tego wymaga, przewodniczący zwołuje nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej.

PRZEWODNICZĄCY RADY EUROPEJSKIEJ Rada Europejska wybiera swojego przewodniczącego większością kwalifikowaną na okres dwóch i pół roku; mandat przewodniczącego jest jednokrotnie odnawialny. W przypadku przeszkody lub poważnego uchybienia Rada Europejska może pozbawić przewodniczącego mandatu zgodnie z tą samą procedurą.

PRZEWODNICZĄCY RADY EUROPEJSKIEJ a)przewodniczy Radzie Europejskiej i prowadzi jej prace; b)zapewnia przygotowanie i ciągłość prac Rady Europejskiej, we współpracy z przewodniczącym Komisji i na podstawie prac Rady do Spraw Ogólnych; c)wspomaga osiąganie spójności i konsensusu w Radzie Europejskiej; d)przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z każdego posiedzenia Rady Europejskiej. Przewodniczący Rady Europejskiej zapewnia na swoim poziomie oraz w zakresie swojej właściwości reprezentację Unii na zewnątrz w sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, bez uszczerbku dla uprawnień wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Przewodniczący Rady Europejskiej nie może sprawować krajowej funkcji publicznej.

PRZEWODNICZĄCY RADY EUROPEJSKIEJ Przewodniczący Rady Europejskiej zapewnia na swoim poziomie oraz w zakresie swojej właściwości reprezentację Unii na zewnątrz w sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, bez uszczerbku dla uprawnień wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Przewodniczący Rady Europejskiej nie może sprawować krajowej funkcji publicznej.

Komisja – skład W skład Komisji mianowanej między datą wejścia w życie Traktatu z Lizbony a 31 października 2014 roku wchodzi jeden obywatel każdego Państwa Członkowskiego, przy czym skład ten obejmuje jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, który jest jednym z wiceprzewodniczących Komisji.

Komisja – skład Od 1 listopada 2014 roku Komisja składa się z takiej liczby członków, w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, która odpowiada dwóm trzecim liczby Państw Członkowskich, chyba że Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby. Członkowie Komisji są wybierani spośród obywateli Państw Członkowskich na podstawie systemu bezwzględnie równej rotacji pomiędzy Państwami Członkowskimi, który pozwala odzwierciedlić różnorodność demograficzną i geograficzną wszystkich Państw Członkowskich. System ten jest ustanawiany jednomyślnie przez Radę Europejską zgodnie z artykułem 244 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

Komisja – skład Konkluzje prezydencji RADA EUROPEJSKA W BRUKSELI 18–19 CZERWCA 2009 R. „Po uważnym przeanalizowaniu obaw narodu irlandzkiego przedstawionych przez premiera tego kraju Rada Europejska na posiedzeniu w dniach 11–12 grudnia 2008 r. uzgodniła, że jeżeli traktat z Lizbony wejdzie w życie, podjęta zostanie – zgodnie z niezbędnymi procedurami prawnymi – decyzja o pozostawieniu w składzie Komisji jednego obywatela z każdego państwa członkowskiego.”

Komisja – wybór ETAP I – WYBÓR PRZEWODNICZĄCEG0 Uwzględniając wybory do Parlamentu Europejskiego i po przeprowadzeniu stosownych konsultacji, Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia Parlamentowi Europejskiemu kandydata na funkcję przewodniczącego Komisji. Kandydat ten jest wybierany przez Parlament Europejski większością głosów członków wchodzących w jego skład. Jeżeli nie uzyska on większości, Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia, w terminie miesiąca, nowego kandydata, który jest wybierany przez Parlament Europejski zgodnie z tą samą procedurą.

Komisja – wybór WYBÓR SKŁADU KOMISJI Rada, za wspólnym porozumieniem z wybranym przewodniczącym, przyjmuje listę pozostałych osób, które proponuje mianować członkami Komisji. Są oni wybierani na podstawie sugestii zgłaszanych przez Państwa Członkowskie, zgodnie z kryteriami przewidzianymi w ustępie 3 akapit drugi i w ustępie 5 akapit drugi. ZATWIERDZENIA SKŁADU KOMISJI Przewodniczący, wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa i pozostali członkowie Komisji podlegają kolegialnie zatwierdzeniu w drodze głosowania przez Parlament Europejski. MIANOWANIE Na podstawie takiego zatwierdzenia Rada Europejska mianuje Komisję, stanowiąc większością kwalifikowaną.

Komisja – odwołanie Komisja ponosi kolegialnie odpowiedzialność przed Parlamentem Europejskim - Parlament Europejski może uchwalić wotum nieufności w stosunku do Komisji. W przypadku uchwalenia wotum nieufności członkowie Komisji kolegialnie rezygnują ze swoich funkcji, a wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa rezygnuje z funkcji pełnionych w ramach Komisji.

Komisja – funkcje Komisja wspiera ogólny interes Unii i podejmuje w tym celu odpowiednie inicjatywy. Czuwa ona nad stosowaniem Traktatów i środków przyjmowanych przez instytucje na ich podstawie. Nadzoruje stosowanie prawa Unii pod kontrolą Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wykonuje budżet i zarządza programami. Pełni funkcje koordynacyjne, wykonawcze i zarządzające, zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. Z wyjątkiem wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz innych przypadków przewidzianych w Traktatach, zapewnia reprezentację Unii na zewnątrz. Podejmuje inicjatywy w zakresie rocznego i wieloletniego programowania Unii w celu osiągnięcia porozumień międzyinstytucjonalnych. O ile Traktaty nie stanowią inaczej, akty prawodawcze Unii mogą zostać przyjęte wyłącznie na wniosek Komisji. Pozostałe akty są przyjmowane na wniosek Komisji, jeżeli Traktaty tak stanowią.