Dr hab. Fryderyk Zoll, prof. UJ i ALK Przedstawicielstwo

Przedstawicielstwo Przedstawicielstwo, zastępstwo pośrednie, posłannictwo – kryteria rozróżnień Przedstawicielstwo – kompetencja do działania w imieniu mocodawcy Problem jawności przedstawicielstwa

Przedstawicielstwo Problem 1 A został umocowany przez B do dokonania zakupu w jego imieniu laptopa. Przyszedł do sklepu i nie podając w czym imieniu działa kupił komputer. Kto jest stroną stosunku obligacyjnego?

Przedstawicielstwo Co do zasady, aby dana osoba mogła być traktowana jako przedstawiciel, musi ujawnić fakt działania w cudzym imieniu. Wymagana jest jawność przedstawicielstwa. Pojawia się spór, czy w przypadku anonimowych czynności masowych zasada jawności przedstawicielstwa ma jakiekolwiek znaczenie. Jednak jeżeli chodzi o działanie jako przedstawiciel tak. Natomiast inną jest sprawą, że być może w ramach obrotu masowego kwalifikacja jako przedstawiciel często może nie mieć żadnego znaczenia.

Przedstawicielstwo A podał się w hotelu za B i jako B zawarł umowę o nocleg. Nie zapłacił. Hotel domagał się od B zapłaty. B odmówił. Kto był stroną umowy i czy umowa jest ważna?

Przedstawicielstwo A podając się za B nie działał tym samym w imieniu B, tylko wprowadził prowadzącego hotel w błąd co do tożsamości. To A jest stroną umowy i ponosi pełną odpowiedzialność za jej wykonanie.

Przedstawicielstwo Stosunek podstawowy a przedstawicielstwo Pierwotnie nie rozróżniano stosunku wewnętrznego, łączącego reprezentowanego i przedstawiciela od stosunku zewnętrznego między przedstawicielem a osobą trzecią. Dopiero rozwój w prawie niemieckim koncepcji abstrakcyjności poszczególnych czynności prawnych zwrócił uwagę P. Labanda (poł. XIX w.) na konieczność wyodrębnienia przedstawicielstwa od stosunku podstawowego (przede wszystkim chodzi o pełnomocnictwo). Treść kompetencji wynikająca z przedstawicielstwa stała się niezależna od treści, stosunku podstawowego (np. umowy zlecenia) łączącego przedstawiciela z reprezentowanym. W prawie polskim pewnym reliktem dawnego ścisłego powiązania stosunku podstawowego z pełnomocnictwem jest domniemanie udzielenia pełnomocnictwa w przypadku zawarcia umowy zlecenia.

Przedstawicielstwo Problem 3 A zlecił B nabywanie obrazów polskich malarzy z przełomu XIX i XX w., wyznaczając limit 500 tys. zł za obraz. Udzielił ponadto B pełnomocnictwa do nabywania tych obrazów w imieniu A. W treści pełnomocnictwa nie było żadnych ograniczeń dotyczących wysokości ceny. B kupił w imieniu A obraz za 700 tys. zł. Sprzedawca domaga się od A zapłaty. Czy zasadnie?

Przedstawicielstwo Żądanie zapłaty jest zasadne, ponieważ B działał w granicach kompetencji. Naruszenie umowy zlecenie prowadzi w tym wypadku jedynie do odpowiedzialności z tytułu naruszenia zobowiązania.

Przedstawicielstwo Problem 4 Stan faktyczny jak w problemie 3. Sprzedawca w chwili zawarcia umowy sprzedaży, znał jednak treść stosunku podstawowego. Czy może żądać od reprezentowanego zapłaty?

Przedstawicielstwo Problem ten nie jest jednolicie w doktrynie rozstrzygany. Funkcją rozdzielenia stosunku podstawowego od przedstawicielstwa jest ochrona zaufania do tego ostatniego. Dlatego w sytuacji znajomości treści stosunku podstawowego przez osobę trzecią, nie powinna być ona godna ochrony. Część doktryny (a nawet większość) uważa jednak, że sama znajomość treści stosunku podstawowego przez osobę trzecią nie jest wystarczająca – potrzebna jest nadto „koluzja” – czyli działanie w zmowie między osobą trzecią a przedstawicielem na szkodę reprezentowanego. W mojej ocenie jednak wystarczająca jest sama znajomość treści stosunku podstawowego.

Przedstawicielstwo Teoria reprezentacji Co do zasady działanie przedstawiciela w prawie polskim oparte jest o tzw. teorię reprezentacji. Teoria ta zakłada, że oświadczenie woli składa sam przedstawiciel, a nie reprezentowany przez przedstawiciela. Nie ma też fikcji, jakoby to sam przedstawiciel miał działać. Z teorii reprezentacji wynika, że dla oceny skuteczności złożonego oświadczenia woli doniosłe są przede wszystkim stany dotyczące samego przedstawiciela, a nie reprezentowanego. Jednak ze względów słusznościowych teoria ta nie może być konsekwentnie dochowana.

Przedstawicielstwo Problem 5 A udzielił pełnomocnictwa B do nabycia oferowanego na aukcji obrazu znanego malarza. B nabył ten obraz. W treści umowy sprzedaży zawartej między B działającym w imieniu A a sprzedawcą obraz został opisany jako oryginał. Jednak oryginałem nie był. Należy rozważyć następujące przypadki: A nie wiedział o tym, że obraz jest kopią natomiast jego pełnomocnik wiedział A wiedział, że oferowany obraz jest kopią, natomiast jego pełnomocnik uważał obraz za oryginał W którym z powyższych wypadków A może uchylić się od skutków oświadczenia woli?

Przedstawicielstwo Ochrona zaufania – problem pozornego przedstawiciela Art. 97 – domniemanie czy przypisanie skutków działania przez przedstawiciela, jeżeli są spełnione przesłanki wymienione w tym przepisie

Przedstawicielstwo Problem 6 Urzędnik bankowy obsługujący uprzywilejowanych klientów był upoważniony do zawierania w imieniu banków umów rachunku bankowego o oprocentowaniu nie przekraczającym X rocznie. Klientowi A zaproponował oprocentowanie X+1. Umowa została zawarta w lokalu banku. Bank wykazał, że urzędnik działał z przekroczeniem granic umocowania. Czy umowa z tak ustalonym oprocentowaniem wiąże bank?