Pojęcie specjalnych potrzeb edukacyjnych i wychowawczych odnosi się do tej grupy uczniów, która nie może podołać wymaganiom powszechnie obowiązującego programu edukacyjnego. Mają oni znacznie większe trudności w uczeniu się niż ich rówieśnicy. Są w stanie kontynuować naukę, ale potrzebują pomocy pedagogicznej w formie specjalnego programu nauczania, specjalnych metod, dostosowanych do ich potrzeb, możliwości, ograniczeń.

1.Uczniowie niepełnosprawni - z upośledzeniem umysłowym - niewidomi i słabo widzący - niesłyszący i słabo słyszący - z zaburzeniami ze spektrum autyzmu - z niepełnosprawnością ruchową - z niepełnosprawnościami sprzężonymi 2. Uczniowie niedostosowani społecznie, zagrożeni niedostosowaniem społecznym 3. Uczniowie z chorobami przewlekłymi 4. Uczniowie z poważnymi zaburzeniami w komunikowaniu się 5. Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się 6. Uczniowie w sytuacjach kryzysowych i traumatycznych 7. Uczniowie z niepowodzeniami edukacyjnymi 8. Uczniowie ze środowisk zaniedbanych (trudna sytuacja bytowa ucznia i jego rodziny,) 9. Uczniowie z trudnościami adaptacyjnymi związanymi z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego 10. Uczniowie wybitnie zdolni

Niepewność, lęk, konformizm, nadzieja vs lęk, bierność, wycofanie, milczenie, powierzchownie, wyczekiwanie, szukanie akceptacji i wspólnych cech W przeżyciu lidera: Nie są zmotywowani, są tu z przymusu, chyba im nie zależy, muszę ich zaangażować, nie będzie tak łatwo, chyba sobie z nimi nie poradzę… Czego unikać? Wymagania kreatywności i inicjatywy Ekspozycji społecznej na ważne tematy Oceny i krytyki zachowania Co robić? Zapewniać strukturę, normy, zasady Dawać szansę się poznać, wypowiedzieć wszystkim Określać swoją rolę, wartości, zadania Określać oczekiwania

Dowcip, lęk, demonstrowana „niezależność”, agresja nie wprost, rywalizacja i indywidualizm, kto lepszy, dynamicznie, głośno, w zrywach, konfrontowanie się ze sobą nawzajem, przepychanki; pojawiają się „role grupowe”. W przeżyciu lidera: Jestem nieważny; to jest przeciwko mnie; chcą mi odebrać rolę, kierowanie; tak dłużej być nie może; w ogóle się ze mną nie liczą; trzeba to przerwać; banda dzieciaków Czego unikać? Uciszania, upominania, pouczania. Walki i konfrontacji Skomplikowanych zadań, precyzyjnych rezultatów. Krytykowania i pouczania. Wyręczania w myśleniu i zaangażowaniu. Wspólnego narzekania Co robić? Dać się „wyszaleć” – przeczekać sytuację. Podłączyć się do „konwencji” – pośmiać się razem. Modelować konstruktywną komunikację. Doceniać prorozwojowe zachowania. Umożliwiać komunikacje między ludźmi.

Energia, radość, euforia, kreatywność, duża ulga i zadowolenie z wyjątkowości grupy, poczucie bycia ze sobą na dobre i na złe; wrażenie, że można góry przenosić; wszystko się uda, teraz nic nie jest straszne; idealizacja grupy i odsunięcie lidera; dominacja relacji. W przeżyciu lidera: Jestem niepotrzebny, po co ja tutaj, sami sobie dobrze radzą, czy nie mogli tak od razu. Czego unikać? Stopowania grupy. Odbierania im satysfakcji. Co robić? Dać się grupie nacieszyć. Przypominać cel grupy. Podrzucać ambitne pomysły.

Wzajemne zaufanie, współpraca, poczucie bezpieczeństwa i przynależności, czerpanie z różnic pomiędzy ludźmi, to co nasz różni jest naszym atutem; chęć wzajemnej współpracy i przebywania ze sobą; wspólna historia. W przeżyciu lidera: Mogę być sobą, moje rady są cenne, nie muszę być uważny i nieomylny, pomogą mi, sami pracują. Czy jestem potrzebny? Czego unikać? Nadmiernego wtrącania się. Zachowań narzucających strukturę, normy. Nadmiernej kontroli. Co robić? Zostawić decyzyjność w sprawach zadań. Wciągać w decyzyjność w sprawie funkcjonowania zespołu. Dzielić się własnymi opiniami. Doceniać osiągnięcia i traktować partnersko.

Podsumowania, refleksje, wdzięczność, satysfakcja, smutek, strata. Grupa konfrontuje się z rozstaniem, z końcem pracy. Uaktywniają się różne sposoby przeżywania rozstania. Możliwa regresja do fazy wcześniejszej. Bagatelizowanie grupy, odcinanie się i/lub trudność z rozstaniem, smutek. W przeżyciu lidera: Może jeszcze coś trzeba by im było dać? Powinniśmy się dalej spotykać. Kończymy i do domu. Jak mogą być tak niewdzięczni? Czego unikać? Nie ulec presji grupy na szybkie kończenie bez podsumowania. Podtrzymywania iluzji dalszej współpracy. Co robić? Dawać szansę na podsumowanie i refleksję. Samemu podsumowywać pracę. Pogodzić się z końcem grupy.

ZASADY: - Grupa musi przejść każdą fazę. - Proces grupowy charakteryzuje cykliczność. w dziennikachuwagi w dziennikach