Teoria i metodyka rekreacji ruchowej

Termin rekreacji ruchowej: Wg .T. Wolańskiej „Wszelki ruch sportowo- campingowy, uprawiany w czasie wolnym dla odpoczynku, rozrywki, rozwoju własnej osobowości, bez nastawienia się przede wszystkim na osiągnięcie maksymalnych wyników sportowych, niezbyt męczących się a przynoszących odprężenie, radość i przyjemność „

Inne ujęcia rekreacji ruchowej: Zajęcia o treści ruchowo-sportowej lub turystycznej, którym człowiek oddaje się z własnej chcecie w czasie wolnym dla odpoczynku, przyjemności i rozwoju własnej osobowości. Aktywny wypoczynek, masowa kultura fizyczna, sortowanie, czynności związane z ruchem i wysiłkiem fizycznym. Ma ona za zadanie zapewnić biologiczna sprawność organizmu, jednocześnie usprawnić psychiczne i społeczne funkcjonowanie jednostki, poszerzając sferę jej zainteresowań i możliwości.

Rekreacja ruchowa ma na celu: Uzupełnić braki w kształtowaniu kultury fizycznej człowieka, Doskonalić poziom motoryki, Podtrzymywać sprawność wydolność fizyczną do późnej starości Kształtować poprawną postawę ciała Korygować nieprawidłowości w postawie związane z niewłaściwą pozycja przyjmowaną w pracy ,szkole Chronić przed negatywnymi skutkami cywilizacji technicznej

Funkcje rekreacji ruchowej: Zdrowotna - profilaktyka i terapia chorób cywilizacyjnych Regeneracyjna - znoszenia negatywnych skutków nadmiernego, jednostronnego wysiłku fizycznego Sprawnościowa - podnoszenie swojej sprawności fizycznej Estetyczna - utrzymanie lub korygowanie sylwetki Kompensacyjna - wyrównywanie braków codziennego życia (szczególnie ruchu) Antyinwolucyjna - przeciwdziałanie procesom starzenia się Społeczno - Afiliacyjna - uwalnianie od stresów, napięć i obciążeń współczesnego życia Autoekspresyjna - zaspokajanie potrzeby samorealizacji

Podział rekreacji ruchowej ze względu na intensywność wysiłku. Relaksacyjne – spacery, wędkowanie, obserwacje przyrody O średniej intensywności – jazda na łyżwach, żeglowanie, gimnastykowanie Ćwiczenia intensywne – biegi, pływanie, aerobik Podział rekreacji ruchowej ze względu na formy organizacyjne: Indywidualne i zespołowe „Sport dla wszystkich” – cechą charakterystyczną jest udział w niej osób dorosłych w wieku produkcyjnym i emerytalnym, rodzin, młodzieży. „Sport dla wszystkich” – prawo każdego człowieka do sportu, do korzystania z warunków do uczestnictwa w sporcie. Dyscypliny sportu, różne formy aktywności ruchowej od spontanicznych, niezorganizowanych zabaw i gier ruchowych do zorganizowanych ćwiczeń fizycznych wykonywanych regularnie.

Założenia metodyczne stosowane w rekreacji ruchowej W założeniach metodycznych uwzględniający aspekt społeczno -wychowawczy należy wziąć pod uwagę kształcenie postaw i potrzeb rekreacyjnych. Może się to dokonać poprzez uświadomienie społeczeństwa o profilaktycznych walorach rekreacji ruchowej lub przez udział w atrakcyjnym, dobrze zorganizowanych imprezach, zachęcających do uczestnictwa w nich. W metodyce rekreacji podstawowymi terminami wymagającymi omówienia są: formy, metody, środki.

1.Formy wykorzystywane w rekreacji: Za formę można uznać rodzaj określonego działania, które ma na celu doskonalenie pycho –somatycznej funkcji organizmu, rozwój nawyków ruchowych, udostępnianie możliwości wyżycia się ruchowego, krzewienie rekreacji. Biorąc pod uwagę kryterium zadań ,można je uporządkować następująco: -formy organizacyjne -formy upowszechniania rekreacji w środowisku -formy dydaktyczne

Formy organizacyjne Za formę tą uznajemy stronę organizacyjną zajęć, Np. zespół ćwiczebny, kurs szkoleniowy, imprezę rekreacyjna, wczasy, wycieczkę. Formy upowszechniania rekreacji w środowisku Sposoby wdrążenia społeczeństwa do uprawiania aktywnych form wypoczynku.

Formy dydaktyczne Treść realizowanych zajęć. Omawiając formy rekreacji wymienia się Np. gry i zabawy ruchowe, gimnastykę, narciarstwo, taniec, mała turystykę. Rozpatrując formy w tym ujęciu, należałoby w nich wyróżnić: Formy nauczania-ukierunkowane na rozwój motorycznej sprawności organizmu i kształtowanie określonych umiejętności ruchowych Formy prowadzenia zajęć –dostosowanie do specyfiki grup oraz terenu, w którym się odbywają Formy samodoskonalenia- występują u ludzi o dużym zasobie nawyków ruchowych i świadomości celu działania. Formy oceny i samokontroli -pozwalające określić efekty stosowanych ćwiczeń, koniecznie przy ustalaniu programu usprawniającego.

2. Metody -Metoda jest to sposób postępowania dla osiągnięcia określonego celu. -Głównym celem rekreacji ruchowej jest psycho -motoryczny rozwój organizmu wyrażający się umiejętnością pokonywania różnorodnych wysiłków fizycznych oraz przystosowania organizmu do zmieniających się warunków środowiska zewnętrznego. -Metody stosowane w rekreacji ruchowej pomagają ćwiczącym w opanowaniu nawyków ruchowych, umiejętności i zdolności do wykonywania coraz bardziej złożonych ćwiczeń oraz dostarczają wiadomości w zakresie ich zastosowania w codziennym życiu. - W doborze metod uwzględniamy: stan zaawansowania ćwiczącego, zainteresowania, potrzeby ,wiek i płeć ,charakter wykonywanej pracy

Wyróżniamy: A .Metody oglądowe. W czasie stosowania metody oglądowej ćwiczący uzyskuje wyobrażenie ruchu za pomocą oddziaływania na analizator wzroku. Dokonuje się to na podstawie demonstracji ćwiczenia, plansz ,filmu itp. Stosuje się tę metodę zarówno w nauczaniu ruchów prostych jak i złożonych bądź gdy ćwiczenie jest mało znane.

B .Metody słownego ujęcia ruchu. -Metoda słowna polega na określeniu ćwiczenia za pomocą opisu i objaśnienia. -Wymaga ona myślenia obrazowego oraz tworzenia wyobrażenia ruchu na podstawie wiązania słowa z aparatem kinestetyczno – ruchowym.. - Słowa pomagają w precyzji ruchu, w określeniu tempa, dynamiki, częstotliwości wykonywania ruchu, określenie kierunków wykonywania oraz ułatwia eliminacje błędów. -Dzięki te metodzie łatwiej zapamiętuje się ćwiczenie.

C .Metody działania praktycznego -Wymagają aktywnej postawy ćwiczących - Świadomości korzyści, jakie wynikają ze stosowania zdobytych umiejętności w praktycznym działaniu. - Metoda ta należy do tzw. metod aktywizujących, głównym celem jest samodzielne opanowanie przez ćwiczących określonego zadania ruchowego na podstawie literatury, folderów, tablic poglądowych. -Zaletą jej jest dowolność wyboru programu usprawniającego lub nawet opracowanie przy pomocy instruktora rekreacji programu dostosowanego do możliwości ruchowych własnego organizmu. -Stosowanie tej metody wpływa na uzyskiwanie coraz większej samodzielności w rozwiązywaniu zadań ruchowych oraz uczy pełniej rozumieć własny organizm i jego potrzeby.

3.Środki działania -Środki ułatwiają, umożliwiają, a czasem nawet warunkują osiągniecie zamierzonego celu. -Głównym środkiem wykorzystywanym w rekreacji ruchowej jest ruch. - Kształtowanie cech motorycznych dokonuje się za pomocą rożnych form ćwiczeń Np. .gimnastyki, gier i zabaw, atletyki terenowej. Są to środki działania, które w rekreacji ruchowej mogą być stosowane w formie ściślej lub dowolnie modyfikowane i przekształcone oraz dostosowane do potrzeb rożnych kategorii odbiorców. -Środki umożliwiające realizacje form ruchowych to: tereny rekreacyjne ,obiekty ,urządzenia ,sprzęt.

Metodyka rekreacji ruchowej obejmuje proces: 1.Nauczania: -Charakter planowy, kierowany i zorganizowany. W ukierunkowanym procesie nauczania ćwiczeń ruchowych instruktor wyposaża uczestników zajęć w zasób wiadomości, umiejętności oraz nawyków ruchowych opierając się aktywnym współudziale ćwiczących. -Zwięzły opis i objaśnienie ćwiczenia aktywizują u ćwiczących proces myślenia oraz wywołują wyobrażenia ruchu. Dokładny i prawidłowy pokaz sprzyja jego wykonaniu. -W każdej grupie ćwiczebnej należy kłaść duży nacisk na wprowadzanie w pracy zasad: świadomości, aktywności, dostępności i atrakcyjności ćwiczeń.

-Wybór metody powinien być uwarunkowany stopniem trudności nauczanego ruchu oraz poziomem usprawnienia ruchowego grupy. W każdym zorganizowanym nauczaniu należy opierać się na zasadach, czyli ogólnych normach postępowania, warunkujących osiągnięcie zamierzonych celów dydaktycznych. -Komendy nie mogą sprawić wrażenia bezwzględnego rozkazu. -Zauważone błędy, które mogą zagrażać bezpieczeństwu ćwiczących lub wyraźnie nie sprzyjają poprawnemu opanowaniu ćwiczenia, nie mogą być omawiane indywidualnie, lecz należy je poprawiać ogólnie, stosując Np. powtórny pokaz ćwiczenia lub dokładniejsze omówienie sposobu wykonania i ewentualne wskazanie występujących błędów.

Do podstawowych i najczęściej stosowanych w praktyce rekreacji ruchowej zasad należą następujące: Świadomości Aktywności Poglądowości Systematyczności Dostępności Stopniowania trudności Utrwalania Atrakcyjności Sprawny przebieg procesu nauczania zależy od: Treści przedmiotu nauczania Doboru materiału ćwiczebnego Dostosowanie metod i treści zajęć i rodzaju grupy ćwiczebnej Rodzaju wykorzystywanych środków działania

2.Proces organizowania -Dobra organizacja zajęć to jeden z podstawowych warunków osiągnięcia efektów dydaktycznych. -Wszystko, co zwiększa zainteresowanie ćwiczeniami, sprzyja większej frekwencji na zajęciach, pozwala na utrzymanie ładu i zaangażowania ćwiczących. -W czasie prowadzenia zajęć ruchowych z grupą niejednorodną, np. w rodzinnych zespołach ćwiczebnych, usprawnienie procesu dydaktycznego dokonuje się przez podział na zastępy i podzastępy a w nich różnicowanie ćwiczeń, metody nauczania oraz stopnia natężenia wysiłku.

Uatrakcyjnienie zajęć przez bodźce, Np. w formie częstych zmian: Miejsca ćwiczeń ( hala sportowa, boisko, tereny rekreacyjne) Sprzętu do zajęć i przyborów do ćwiczeń Ustawień ( rzędy, szeregi, kolumny, koła) Pozycji wyjściowej do ćwiczeń ( parterowe, średnie, wysokie) Tempa i dynamiki ćwiczeń Elementów współzawodnictwa. W zakresie organizacji zajęć wchodzą czynności mające na celu: Usprawnienie przebiegu procesu dydaktycznego Uatrakcyjnienie zajęć Utrzymanie porządku Zapewnienie bezpieczeństwa w czasie ćwiczeń Prawidłowe rozplanowanie czasu zajęć Wytworzenie przyjemnej atmosfery i właściwego nastroju w czasie ćwiczeń

Odpowiednie rozplanowanie czasu zajęć: Cześć pierwsza - kształcąca lub ogólnorozwojowa, powinna obejmować około ¼ całości czasu zajęć Cześć główna – wykorzystujemy na opanowanie nowego zadania ruchowego, przeznaczając na ten cel około polowy czasu globalnego Cześć końcowa- realizujemy ćwiczenia uzupełniające, stwarzając atmosferę radość i emocji.

3.Kierowanie w rekreacji ruchowej -To celowe i świadome działanie zmierzające do osiągnięcia określonych efektów, oparte na prawidłowym doborze metod i środków działania. -Wymaga od specjalisty zasadniczych kwalifikacji zawodowych oraz znajomości zasad i praw rządzących procesami rozwoju życia osobistego i społecznego. -Efekty pracy animatora zależą od stopnia zaangażowania praktycznego i emocjonalnego związanego z umiłowaniem zawodu, a także entuzjazmu w pracy i przyjaznym stosunkiem do grupy.

Efektywne kierowanie Wyzwalanie tkwiących w uczestnikach osobistych osobistych społecznych wartości, Wykorzystywanie charakterystycznych dla człowieka dążeń do doskonalenia się i uzyskiwania coraz większych sukcesów Utrwalenie zainteresowań i postaw rekreacyjnych Rozwijanie świadomości o rekreacji ruchowej i jej roli w życiu człowieka.

Animator – Instruktor - Trener: Powinien mieć pogodne usposobienie,być inteligentny i kulturalny Posiadać łatwość w nawiązywaniu kontaktów Opanowanie zasad kierowania grupą Umiejętność prowadzenia propagandy i dar przekonywania Znajomość zarządzeń i przepisów dotyczących organizacji zajęć bezpieczeństwa uczestników i zasad higieny Ceni się właściwa postawę moralna i etyczna, jego zainteresowania społeczne i intelektualne i umiejętności wychowawcze oraz praktyczne Dużą uwagę zwraca się u animatora na: sprawność fizyczna, odwagę, zdecydowanie w działaniu ,sylwetkę ,estetyczny wygląd oraz odpowiedni strój do wykonywania zajęć. Powinien posiadać wiadomości zawodowe i ogólne ,oraz swoisty talent pedagogiczny

4.Krzewienie rekreacji ruchowej Upowszechnianie modelu aktywnego wypoczynku Rozwijanie zainteresowań Rozbudzanie potrzeb do ruchu Przekazywanie wzorów kreatywnego spędzania czasu wolnego Ukierunkowanie ludzkich postaw i zachowań Krzewienie rekreacji ruchowej u dzieci: Pokonać bariery zwiane z niechcenia do wysiłku obawa ośmieszenia Zmian postaw i zwyczajów spędzania czasu wolnego. Krzewienie rekreacji ruchowej dorosłych: Jest to wychowanie do starości Pomoc ludziom w nabywaniu zainteresowań i aspiracji które pomogą w czasie emerytury dopomogą w realizacji trybu i życia sprzyjającego wydłużeniu młodości i dającego satysfakcje.

Kategorie czasu popularyzowania aktywnego wypoczynku: Długofalowe Kształcenie do szeroko pojętej kultury fizycznej z myślą o przyszłym społeczeństwu dokonywane są przez: nauczycieli, rodziców ,przyjaciół i grupy rówieśnicze przez instytucje ,palcówki specjalistyczne i organizacje społeczne. Krótkofalowe Odbywa się w formie doraźnej tj. stwarzanie klimatu do budzenia się zainteresowań, wciągania i wdrażania do uczestnictwa w zorganizowanych lub indywidualnych zajęciach ruchowych. Tworzenie warunków do ich realizacji w rożnych środowiskach a także przestawienie społeczeństwa z formacji konsumpcyjnej na aktywną .

Krzewienie rekreacji ruchowej dokonywana jest za pośrednictwem: -środków masowego przekazu -szkół, placówek wychowawczych, organizacji młodzieżowych, rodziny -instytucji zaspokajanych potrzeby rekreacyjne ludności. Techniki i reguły przekazywania treści: -naśladowanie- przejmowanie wzorców osobowych -przekonywanie do nowych zachowań -manipulowanie-wywoływanie sytuacji sprzyjających określonemu postępowaniu

Proces wychowania do rekreacji wg. Czajkowskiego: Rozbudzanie zainteresowań i postaw rekreacyjnych Kształtowanie potrzeb i postaw Zapoznanie z szerokim wachlarzem nowych form rekreacyjnych rekreacyjnych stworzenie możliwości ich stosowania Kształtowanie i utrwalanie umiejętności i nawyków aktywnego wypoczynku, wzmacnianie motywacji w tym kierunku. Wyrabianie umiejętności właściwej oceny i decyzji wyboru form rekreacyjnych, korzystnych korzystnych punktu widzenia dobra jednostki i społeczeństwa.

5.Poradnictwo Może mieć charakter bezpośredniej porady lub pośredniego oddziaływania za pomocą środków masowego przekazu, głównie przez TV, radio, wydawnictwa Porady bezpośrednie dzielimy na: - Porady i informacje ogólne na temat możliwości udziału w zorganizowanych formach aktywnego wypoczynku. Udziela się informacji o rodzajach zespołów ćwiczebnych, formach prowadzonych zajęć, miejscu i terminie zajęć oraz warunkach udziału w zespole. A ponadto informuje się o możliwościach właściwego spędzania weekendów i urlopów dla osób indywidualnych indywidualnych ich rodzin. -Wskazówki dotyczące najwłaściwszych form działania indywidualnych indywidualnych zakresie profilaktyki zdrowotnej.

Zadaniem osoby udzielającej poradę jest: określenie poziomu sprawności fizycznej i wydolności organizmu za pomocą pomiarów i badań lekarskich, testów oraz wywiadu wskazanie najbardziej właściwszych form zajęć ruchowych, określenie częstotliwości ćwiczeń oraz stopnia natężenia wysiłku ustalenie sposobu dokonywania samokontroli w zakresie uzyskiwanych efektów usprawniających udostępniane pomocy dydaktycznych oraz udzielanie pomocy w zakresie zakupu odpowiedniego sprzętu sportowo-turystycznego.

Punkty poradnictwa : Powinny być zlokalizowane przy ogólnodostępnych ośrodkach rekreacyjnych Właściwie wyposażone (przyrządy do badań diagnostycznych) :aparat do mierzenia ciśnienia ,spirometr ,cyklometr ,waga ,stoper ,kozetka ,przybory do testów oraz niektóre urządzenia i przybory gimnastyczne ułatwiające instruktaż i demonstracje ćwiczeń. Poradnictwem dla animatorów są Punkty Konsultacyjne - -ich celem jest świadczenie pomocy , -udzielanie porad w zakresie organizacji imprez rekreacyjnych ,zespołów ćwiczebnych , -udostępnianie materiałów pomocniczych i sprzętu do ćwiczeń:; -udzielanie informacji w zakresie metodyki prowadzenia zajęć , -pomoc w samokształceniu oraz dokształcaniu na kursach specjalistycznych.