Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami Hilla § Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami Wykład z elementami warsztatu w ramach Poniedziałków Radcowskich organizowanych przez Komisję ds. Doskonalenia Zawodowego Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie 2 kwietnia 2012 r Joachim Hilla Rechtsanwalt i radca prawny Frankfurt am Main - Warszawa www.hilla.eu www.hilla.eu

Joachim Hilla Hilla § radca prawny i Rechtsanwalt www.hilla.eu Hilla § Joachim Hilla radca prawny i Rechtsanwalt studia prawnicze w Katowicach, Warszawie i Heidelbergu 1990 wpis na listę adwokatów we Frankfurcie nad Menem 2000 wpis na listę radców prawnych w Warszawie 1990 - 1998 wspólnik w jednej z wiodących niemieckich kancelarii adwokackich, od 1998 r. własne biuro w Warszawie i we Frankfurcie nad Menem były pracownik naukowy na Uniwersytetach w Katowicach i Passau, publikacje w zakresie prawa polskiego i niemieckiego arbiter ad hoc oraz Sądów Arbitrażowych: przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie, przy Polsko-Niemieckiej Izbie Przemysłowo-Handlowej w Warszawie, członek Deutsche Institution für Schiedsgerichtsbarkeit e.V. Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r. www.hilla.eu

Spis treści Hilla § Wstęp Metodyka zawierania umów Zagadnienia prawne www.hilla.eu Hilla § Spis treści Wstęp Metodyka zawierania umów Zagadnienia prawne Podsumowanie Wskazówki bibliograficzne Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r. www.hilla.eu

I. Wstęp 1. Tło gospodarcze Hilla § Deutsch-polnischer Handel boomt. www.hilla.eu Hilla § I. Wstęp 1. Tło gospodarcze Deutsch-polnischer Handel boomt. Polen investiert immer mehr in Deutschland. 2011 sind im deutsch-polnischen Handel Rekordumsätze verzeichnet worden. Nach deutschen Angaben waren es 75,9 Milliarden Euro, nach polnischen Statistiken – 69 Milliarden Euro. Immer mehr polnische Unternehmen investieren in Deutschland. 2011 war mit 400 Millionen Euro polnischer Direktinvestitionen in Deutschland ein Rekordjahr. (…) /Informacja z 29.03.2012 r./ Quelle: Abteilung für Handel und Investitionen der Botschaft der Republik Polen in Berlin www.berlin.trade.gov.pl Wirtschaftsabteilung der Botschaft der Republik Polen in Berlin www.berlin.polemb.net Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r. www.hilla.eu

I. Wstęp 2. Przedmiot wykładu a) definicja obrotu gospodarczego www.hilla.eu Hilla § I. Wstęp 2. Przedmiot wykładu a) definicja obrotu gospodarczego ogół stosunków prywatno-prawnych powstających w związku z działalnością gospodarczą, tj. działalnością wytwórczą, budowlaną, handlową lub usługową, prowadzoną w sposób zawodowy (profesjonalny) i zarobkowy; stosunki prywatno-prawne powstałe w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa; ogół stosunków prywatno-prawnych powstających w związku z działalnością gospodarczą przedsiębiorców S. Włodyka (red.), Prawo umów handlowych, C.H. Beck 2006, str. 5 i n. Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r. www.hilla.eu

I. Wstęp 2. Przedmiot wykładu c.d. www.hilla.eu Hilla § I. Wstęp 2. Przedmiot wykładu c.d. a) definicja obrotu gospodarczego c.d. przez obrót gospodarczy należy rozumieć nie tylko wymianę dóbr i usług odbywających się z reguły za pośrednictwem pieniądza ale przede wszystkim towarzyszące tej wymianie i powstające w jej procesie stosunki prawne między jej podmiotami http://www.arslege.pl/10/materialy-edukacyjne/3267/pojecie-obrotu-gospodarczego-i-czynnosci-handlowej-gospodarczej-/ Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r. www.hilla.eu

I. Wstęp 2. Przedmiot wykładu c.d. Hilla § www.hilla.eu Hilla § I. Wstęp 2. Przedmiot wykładu c.d. b) zawieranie a wykonanie, dochodzenie roszczeń z umów i egzekucja Ograniczenie rozważań do samego zawierania umów Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r. www.hilla.eu

II. Metodyka zawierania umów www.hilla.eu Hilla § II. Metodyka zawierania umów Ustalenie stanu faktycznego, w tym przedmiotu umowy i stanu pracy nad umową Przy zawieraniu umów ustalenie stanu faktycznego, a przede wszystkim dokładne określenie przedmiotu umowy oraz stanu prac ma takie samo znaczenie jak ustalenie stanu faktycznego w procesie. Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r. www.hilla.eu

II. Metodyka zawierania umów www.hilla.eu Hilla § II. Metodyka zawierania umów Konieczna ostrożność i właściwa ocena własnych umiejętności językowych przy uzgadnianiu języka negocjacji i tekstu umowy. Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r. www.hilla.eu

II. Metodyka zawierania umów Hilla § II. Metodyka zawierania umów 2. Ustalenie języka negocjacji i tekstu umowy – studium przypadku W razie rozwiązania umowy najmu, Najemca jest zobowiązany do niezwłocznego zwrotu przedmiotu najmu w stanie nie gorszym niż wynikający z normalnego użycia. Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

II. Metodyka zawierania umów Hilla § II. Metodyka zawierania umów 2. Ustalenie języka negocjacji i tekstu umowy – studium przypadku W razie rozwiązania umowy najmu, Najemca jest zobowiązany do niezwłocznego zwrotu przedmiotu najmu w stanie nie gorszym niż wynikający z normalnego użycia. Im Falle einer Auflösung des Mietvertrags ist der Mieter verpflichtet, den Mietgegenstand in einem Zustand herauszugeben, der nicht schlechter ist als solcher, der sich aus dem normalen Gebrauch ergibt. Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

II. Metodyka zawierania umów Hilla § II. Metodyka zawierania umów 2. Ustalenie języka negocjacji i tekstu umowy – studium przypadku W razie rozwiązania umowy najmu, Najemca jest zobowiązany do niezwłocznego zwrotu przedmiotu najmu w stanie nie gorszym niż wynikający z normalnego użycia. Im Falle einer Auflösung des Mietvertrags ist der Mieter verpflichtet, den Mietgegenstand in einem Zustand herauszugeben, der nicht schlechter ist als solcher, der sich aus dem normalen Gebrauch ergibt. Po zakończeniu najmu najemca obowiązany jest zwrócić rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania. art. 675 § 1 k.c. Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

II. Metodyka zawierania umów Hilla § II. Metodyka zawierania umów 2. Ustalenie języka negocjacji i tekstu umowy – studium przypadku W razie rozwiązania umowy najmu, Najemca jest zobowiązany do niezwłocznego zwrotu przedmiotu najmu w stanie nie gorszym niż wynikający z normalnego użycia. Im Falle einer Auflösung des Mietvertrags ist der Mieter verpflichtet, den Mietgegenstand in einem Zustand herauszugeben, der nicht schlechter ist als solcher, der sich aus dem normalen Gebrauch ergibt. Po zakończeniu najmu najemca obowiązany jest zwrócić rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania. art. 675 § 1 k.c. Veränderungen oder Verschlechterungen der Mietsache, die durch den vertragsgemäßen Gebrauch herbeigeführt werden, hat der Mieter nicht zu vertreten. § 538 BGB Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

II. Metodyka zawierania umów Hilla § II. Metodyka zawierania umów 3. Zebranie informacji o źródłach prawa a) źródła urzędowe www.bgbl.de (Bundesgesetzblatt Teil I und II, odnośnie umów z Polską str. 147 i n.) http://www.gesetze-im-internet.de/ (Gesetze im Internet) 4. Zebranie informacji o kontrahencie (i jego prawniku) www.bundesanzeiger.de Justizportal des Bundes und der Länder www.justiz.de (Rejestr Handlowy, upadłości)

II. Metodyka zawierania umów www.hilla.eu Hilla § II. Metodyka zawierania umów 4. Zebranie informacji o kontrahencie c.d. b) inne wywiadownie gospodarcze koledzy informacje o prawniku sytuacja zawodowa adwokatów w Niemczech (przeszło 160 tys.) umiejętności adwokatów z małych, średnich, dużych i największych kancelarii Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

II. Metodyka zawierania umów www.hilla.eu Hilla § II. Metodyka zawierania umów 4. Zebranie informacji o kontrahencie c.d. Kształcenie w zakresie zawierania umów. Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

II. Metodyka zawierania umów www.hilla.eu Hilla § II. Metodyka zawierania umów Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

III. Zagadnienia prawne www.hilla.eu Hilla § III. Zagadnienia prawne 1. Wybór prawa i jego ograniczenia Kryteria wyboru prawa polskiego, niemieckiego lub innego, w tym Konwencji Wiedeńskiej o międzynarodowej sprzedaży towarów. 2. Porozumienia okołoumowne a) poufność b) wyłączność c) wyłączenie odpowiedzialności (c.i.c.) 3. Sądy powszechne czy arbitraż Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

III. Zagadnienia prawne www.hilla.eu Hilla § III. Zagadnienia prawne 3. Sądy powszechne czy arbitraż c.d. a) kryteria wyboru uzależnione od okoliczności konkretnej sprawy Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

III. Zagadnienia prawne www.hilla.eu Hilla § III. Zagadnienia prawne 3. Sądy powszechne czy arbitraż c.d. b) Struktura sądów powszechnych w sprawach cywilnych § 12 GVG AG Amtsgericht § 23 GVG spory o wps do 5.000 euro spory ze stosunku najmu mieszkań spory pomiędzy podróżnymi a gastronomami i podobne spory z ustawy o własności lokali LG Landgericht § 71 GVG 1 instancja – zasadniczo, § 71 GVG 2 instancja (odwoławcza) dla AG, § 72 GVG Kammer für Handelssachen, § 94 GVG Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

III. Zagadnienia prawne www.hilla.eu Hilla § III. Zagadnienia prawne b) Struktura sądów powszechnych w sprawach cywilnych c.d. OLG Oberlandesgericht Instancja odwoławcza dla LG (§ 119 GVG) BGH Bundesgerichtshof Instancja rewizyjna (§133 GVG) Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

III. Zagadnienia prawne www.hilla.eu Hilla § III. Zagadnienia prawne 3. Sądy powszechne czy arbitraż c.d. c) arbitraż ad hoc albo przed stałymi sądami polubownymi Główne instytucje arbitrażowe Deutsche Institution für Schiedsgerichtsbarkeit e.V. (DIS) http://www.dis-arb.de/ Schiedsgericht für Privates Baurecht Deutschland http://www.schiedsgericht.org/ Sportschiedsgerichte der Fachverbände Każda Izba Przemysłowo-Handlowa Każda Izba Adwokacka Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

III. Zagadnienia prawne www.hilla.eu Hilla § III. Zagadnienia prawne Statystyka DIS za 2010 r. 155 nowych postępowań arbitrażowych (w tym 1 z udziałem strony polskiej) wartość przedmiotu sporu od 2.856 euro do 650.000.000 euro, łączna w.p.s.: 1.090 mld euro 43 postępowania z udziałem stron z zagranicy 26 postępowań prowadzonych w języku angielskim 10 postępowań na podstawie regulaminu do spraw sportu Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

III. Zagadnienia prawne www.hilla.eu Hilla § III. Zagadnienia prawne 4. Sposoby zawierania umów: tryb ofertowy negocjacje przetarg i aukcja indywidualne sposoby zwarcia umowy według ustaleń stron lub strony Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

III. Zagadnienia prawne www.hilla.eu Hilla § III. Zagadnienia prawne 5. Strony umowy (po stronie niemieckiej) EK Einzelkaufmann, § 1 HGB GbR Gesellschaft bürgerlichen Rechts § 705 BGB oHG offene Handelsgesellschaft § 105 HGB KG Kommanditgesellschaft § 161 HGB GmbH Gesellschaft mit beschränkter Haftung § GmbH GmbH & Co.KG Compagnie Komanditgesellschaft AG Aktiengesellschaft § 1 AktG KGaA Kommanditgesellschaft auf Aktien § 278 SE Europäische Gesellschaft, Art. 1 SEAG eG eingetragene Genossenschaft e. V. Eingetragener Verein, § 21 BGB Stiftung Stiftung, § 80 Juristische Personen des öffentlichen Rechts (Fiskus, Körperschaften, Stiftungen, Anstalten) Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

III. Zagadnienia prawne www.hilla.eu Hilla § III. Zagadnienia prawne 6. Treść umowy Abstraktionsprinzip w prawie niemiecki i jego przykład wpływu na uregulowania umowne. 7. Środki zabezpieczenia wykonania umowy Daleko idąca zbieżność katalogu środków zabezpieczenia wykonania umowy (przywłaszczenie, cesja, zastrzeżenie prawa własności itd.). Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

V. Podsumowanie Hilla § www.hilla.eu Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

IV. Wskazówki bibliograficzne www.hilla.eu Hilla § IV. Wskazówki bibliograficzne Źródła prawa w tłumaczeniu: Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Gesetz über das Vollstreckungsverfahren, tłumaczenie S. Stankowski, C.H. Beck 2012 Prawo ochrony konkurencji i konsumentów. Recht des Wettbewerbs- und Verbraucherschutzes- Gesetzessammlung, tłumaczenie P. Elbers, R. Siwik, C.H. Beck 2012 Kodeks postępowania administracyjnego. Verwaltungsverfahrensgesetz, tłumaczenie: Rödl & Partner, C.H. Beck 2011 Kodeks cywilny. Zivilgesetzbuch, tłumaczenie: D. Łubowski, C.H. Beck 2011 Prawo pracy – zestaw ustaw i rozporządzeń. Arbeitsrecht – Gesetzes- und Verordnungssammlung, tłumaczenie: S. Ociepa, C.H. Beck 2011 Prawo własności przemysłowej – zbiór ustaw. Gewerbliches Eigentumsrecht – Gesetzessammlung, tłumaczenie: A. Sarnowska, A. Guzik-Ney, C.H. Beck 2010 Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

IV. Wskazówki bibliograficzne www.hilla.eu Hilla § IV. Wskazówki bibliograficzne Prawo zamówień publicznych. Recht des Öffentlichen Vergabewesens, tłumaczenie: dr J. Głowacka, A. Kwaśnik, C.H. Beck 2010 Kodeks pracy. Arbeitsgesetzbuch, tłumaczenie: T. Major, C.H. Beck 2010 Prawo ochrony środowiska. Umweltschutzgesetz, tłumaczenie: dr hab. B. Rakoczy, C.H. Beck 2010 Ustawy podatkowe. Steuergesetze, tłumaczenie: P. Fil, J. Jungmann, C.H. Beck 2010 Ustawa o rachunkowości. Rechnungslegungsgesetz, tłumaczenie: E. Grube, E. Suchocka, M. Kordyla, C.H. Beck 2009 Polskie ustawy gospodarcze. Teksty jednolite w tłumaczeniu niemieckim. Polnische Wirtschaftsgesetze. Aktuelle Gesetztexte in deutscher Übersetzung, wydanie 8, C.H. Beck 2010 Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.

Rechtsanwalt und radca prawny Hilla § Dziękuję za uwagę. Joachim Hilla Rechtsanwalt und radca prawny office@hilla.eu www.hilla.eu Schillerstraße 20 Al. Jerozolimskie 101/12 60313 Frankfurt am Main 02-011 Warszawa Tel.: +49 69 91 33 01 0 Tel.: +48 22 745 01 90 Fax: +49 69 91 33 01 19 Fax: +48 22 745 01 91 Zawieranie umów w obrocie gospodarczym z Niemcami, OIRP w Warszawie, 02.04.2012 r.