SEKURYTYZACJA W POLSCE SZANSE I PRESPEKTYWY ROZWOJU dr Bogusław Półtorak Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu Katedra Finansów

Przesłanki sekurytyzacji we współczesnych finansach Globalizacja rynków finansowych Internacjonalizacja usług finansowych “Dezintermediacja” usług finansowych

Rozwój sekurytyzacji na świecie Większe zainteresowanie alternatywnymi źródłami finansowania Wzrost znaczenia sposobów zarządznia ryzykiem finansowym Nowe regulacje ostrożnościowe Poszukiwanie efektywnych źródeł finansowania ekspansji rynkowej

Wierzytelności będące podstawą emisji ABS w 2004 roku w USA (łącznie 1827 mld USD)

Europejskie emisje sekurytyzacyjnych papierów warościowych (w mld euro)

Pojęcie sekurytyzacji (ang. securitisation) proces wyodrębniania wg określonych zasad jednorodnej grupy pożyczek lub kredytów, innych instrumentów dłużnych, z tytułu których należności przyszłe zostaną skonwertowane w papiery wartościowe (np. ABS, MBS) i sprzedane inwestorom, po uprzednim poddaniu ich badaniu zdolności kredytowej lub ocenie ratingowej

Rodzaje sekurytyzacji jako instrumentu finansowego Sekurytyzacja pierwotna – bilansowa Sekurytyzacja wtórna – pozabilnasowa Sekurytyzacja syntetyczna – wykorzystująca instrumenty pochodne

Cele transakcji sekurytyzacyjnych Ekonomiczne (zwiększenie efektywności i bezpieczeństwa ekonomicznego) Finansowe (poprawa wskaźników finansowych, płynności) Rynkowe (zwiększenie możliwości ekspansji)

Instytucje finansowe lub banki, będące inicjatorami sekurytyzacji, mogą ją wykorzystać do: zmniejszenia wielkości kapitału regulacyjnego w relacji do aktywów, aby stworzyć warunki dla generowania nowych aktywów lub dla poprawy wskaźników kapitałowych minimalizowania niedopasowania zapadalności aktywów i wymagalności pasywów osiągania dodatkowych zysków z tworzenia coraz to nowych aktywów, zwiększanie udziału w rynku poprawy jakości zarządzania ekspozycjami w poszczególnych sektorach lub domenach działalności poprawy struktury aktywów oraz procedur zarządzania aktywami i pasywami

Wskaźniki a finansowanie pozabilansowe

Krytyczne elementy sekurytyzacji Przenoszenie aktywów, organizacja i administrowanie procesem Efektywność ekonomiczna, rentowność Neutralność podatkowa Ochrona przed upadłością (bankruptcy remote)

Źródła generowania kosztów w sekurytyzacji nakłady poniesione na przygotowanie puli i administracji koszty poprawy ich jakości, koszty restrukturyzacji puli aktywów, koszty powiernika aktywów koszty prawne związane z powstaniem oraz działaniem spółki celowej koszty cesji do spółki celowej wybranego portfela aktywów koszty poniesione na zorganizowanie emisji papierów wartościowych,spełnienie wymogów informacyjnych, underwriting emisji, obsługa emisji papierów wartościowych koszty uzyskania oceny ratingowej opłaty gwarancyjne i inne opłaty dla instytucji, które będą pełnić rolę gwaranta, agenta i powiernika emisji koszty udzielenia wsparcia kredytowego spółce celowej

Kategorie ryzyka transakcji sekurytyzacyjnych Kredytowe związane z wypłacalnością dłużników Płynności spółki celowej i obsługi emisji (obejmuje ryzyko przedpłat) Operacyjne dotyczące organizacji i wad prawnych kontraktów Hazard moralny inicjatora związany z odpowiedzialnością za aktywa

Ocena ratingowa (S&P) Wysoka Najwyższa ocena za kompetentną i stabilną kadrę zarządzającą. Przestrzegane normy ostrożnościowe w zakresie udzielania kredytów oraz nienaganna obsługa zadłużenia. Ponadprzeciętna Różni się od oceny najwyższej nieznacznie gorszymi wynikami historycznymi, stabilnością, elastycznością lub płynnością finansową. Przeciętna Zmienne wyniki mogą pochodzić ze stosowania niestandardowych norm w zakresie udzielenia kredytów, stopnia niewypłacalności pojedynczych aktywów, obsługa zadłużenia poprawna, ale nie wiodąca. Poniżej średniej Brak możliwości, wydajności i kompetencji czego efektem są zmienne wyniki. Bardziej liberalne warunki udzielania kredytów, poniżej standardów, ograniczona zdolność obsługi zadłużenia pogarszająca wyniki. Niska Słabe wyniki wiążące się ze zbyt liberalnymi zasadami udzielania kredytów, niedostatecznej kontroli jakości, ponoszenia strat. Możliwości obsługi długu są wyczerpane, a stopień niewypłacalności powyżej średniej.

Struktury finansowania transze o planowanej amortyzacji (Planned Amortization Class, PAC) transze o określonej amortyzacji (Targeted Amortization Class, TAC) transze obligacji towarzyszących (Companion, or Support Tranches) transze narastające w przypadku zajścia zdarzenia kredytowego (Accrual Bonds, Z- Tranches)

Przykładowa struktura bilansu spółki celowej emitującej CLO (mln euro)

Uwarunkowania sekurytyzacji w Polsce Przystąpienie do UE Rosnące potrzeby w zakresie finansowania gospodarki Szybki wzrost rynku kredytowego Niewielkie kapitały krajowe Nowe regulacje prawne Rozwój rynku kapitałowego

Bariery rozwoju sekurytyzacji Problemy organizacyjne, prawne z aktywami Trudności z wykorzystaniem sekurytyzacji do zarządzania ryzykiem Brak rynku wtórnego Ograniczenia prawne (np. zakaz odkupu transzy podporządkowanej, wymagana zgoda na cesję dłużnika) Ograniczenia efektywności finansowej Tańsze źródła finansowania (np. dla banków depozyty detaliczne)

Szanse dla rozwoju sekurytyzacji Zapotrzebowanie rynku kapitałowego na nowe, bezpieczne i jednocześnie rentowne instrumenty finansowe Wzrost znaczenia finansowania długoterminowego w gospodarce, większe potrzeby kapitałowe Rosnąca konkurencja w sektorze bankowym Przenikanie innowacji z rynków europejskich Rozwój oferty bankowości inwestycjnej Potrzeba zarządzania ryzykiem finansowym

Postulaty zmiany prawne w zakresie cesji i zgody dłużnika pierwotnego animowanie rynku wtórnego (IKE, OFE) wprowadzenie instytucji administratora zabezpieczeń hipotecznych w sekurytyzacji (kredytów hipotecznych) na wzór instytucji administratora zastawu uprawnienie do wystąpienia z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności dla tytułu egzekucyjnego opiewającego na wierzytelność na takich samych warunkach, jak bank inicjujący transakcję podjęcie próby utworzenia instytucji publicznej wspierającej rozwój wtórnego rynku kredytowego

Dziękuję za uwagę! “Sekurytyzacja kredytu hipotecznego” Źródło: “Sekurytyzacja kredytu hipotecznego” Bogusław Półtorak Wydawnictwa Fachowe Cedewu, Warszawa 2005 Kontakt: boguslaw.poltorak@ae.wroc.pl b.poltorak@bankier.pl Katedra Finansów Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu