Prawa pokrewne wprowadzenienie do problematyki dr Sybilla Stanisławska - Kloc Instytut Prawa Własności Intelektualnej Uniwersytet Jagielloński

Prawa pokrewne pokrewne, sąsiednie: do prawa autorskiego (related rights, neighbouring rights) heterogeniczna kategoria praw prawa te powstały w wyniku postępu technicznego do praw pokrewnych zaliczamy : - prawa artystów wykonawców, - prawa producentów fonogramów i videogramów, - prawa do nadań radiowych i telewizyjnych, - prawa pokrewne wydawców: a) do pierwszych wydań, b) wydań naukowych i krytycznych

Prawa pokrewne – historia regulacji historia regulacji – miejsce narodzin idei ochrony praw artystów wykonawców - kongres ALAI - Weimar 1903 r. konferencja brukselska w 1948 r. – kt. celem było zrewidowanie konwencji berneńskiej (1886 r.) – po raz pierwszy użyto określenia „prawa sąsiednie do prawa autorskiego” w Polsce po raz pierwszy uregulowane w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 ustawy z 1926, 1952 - nie zawierały postanowień dot. praw pokrewnych

Prawa pokrewne – historia regulacji konwencje międzynarodowe : - konwencja rzymska (1961) - konwencja TRIPS (1995) - konwencja WIPO (WPPT 1996)

Prawa pokrewne – historia regulacji Konwencja rzymska (1961 r.) o ochronie wykonawców, producentów fonogramów oraz organizacji nadawczych Członkowie ok. 90 państw świata Art. 7 zasada minimum ochrony w stosunku do praw artystów wykonawców, („daje możliwość zapobiegania”) Art. 12 – prawa producenta fonogramu (relatywnie krótki okres ochrony np. 20 lat dla fonogramów i artystycznych wykonań) Zasada asymilacji (traktowania krajowego) – „przedmioty ochrony objęte tą konwencją podlegają w krajach członkowskich ochronie takiej, jaka została przyznana dla „własnych” praw pokrewnych”

Prawa pokrewne – historia regulacji konwencje międzynarodowe : konwencja TRIPS (1995) - zasada minimum ochrony - zasada traktowania krajowego (ale ograniczona – tylko do praw przyznanych postanowieniami porozumienia) uregulowanie dot. praw pokrewnych „konwencja rzymska minus” artyści wykonawcy, producenci fonogramów, stacje nadawcze

Prawa pokrewne – historia regulacji konwencje międzynarodowe : konwencja WIPO (WPPT 1996) - o artystycznych wykonaniach i fonogramach (WIPO Performances and Producers Treaty) prawo do decydowania o utrwaleniu i o udostępnieniu publicznym dotychczas nieutrwalonych wykonań wprowadzono osobiste prawa wykonawcy (prawo do identyfikacji wykonawcy; prawo sprzeciwiania się zniekształceniom, okaleczeniom, lub innym modyfikacjom wykonania; trwają one co najmniej do wygaśnięcia praw majątkowych) - czas trwania praw artystów wykonawców, producentów fonogramów – 50 lat Np. nie obejmuje fonogramów inkorporowanych do wideogramu (utworu audiowizualnego)

Prawa pokrewne – historia regulacji regulacje unijne : dyrektywa 2006/115/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej (wersja ujednolicona) – prawa artystów wykonawców, producentów fonogramów, producentów pierwszych utrwaleń filmów, oraz stacji nadawczych dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich nr 93/83 z dnia 27 września 1993 r. w sprawie koordynacji określonych przepisów prawa autorskiego oraz praw pokrewnych w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz rozpowszechniania kablowego

Prawa pokrewne – historia regulacji regulacje unijne : dyrektywa 2006/116/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r., w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych (wersja ujednolicona dyrektywy Rady z dnia 29.10 1993 r. w sprawie harmonizacji czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych) Prawa artystów wykonawców, producentów fonogramów, pierwszych utrwaleń filmu (wideogramu), prawa organizacji radiowych i telewizyjnych - 50 lat Dodatkowo : prawa pokrewne wydawców: ochrona pierwszych wydań (editio princeps), wydań naukowych i krytycznych, nietwórczych fotografii

Prawa pokrewne – historia regulacji dyrektywa o przedłużeniu czasu trwania ochrony praw artystów wykonawców i producentów fonogramów projekt Komisji z dnia 16 lipca 2008 r. - zmiany dyrektywy 2006/116/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych (COM/2008/0464 końcowy - COD 2008/0157) rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z dnia kwietnia 2009 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 2006/116/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych (COM(2008)0464 – C6-0281/2008 – 2008/0157(COD) dyrektywa została uchwalona – 12 09 2011 r.

Wybrane kategorie praw pokrewnych Typographical arrangement of the published edtion - W. Brytania, Nietwórcze fotografie - Niemcy Transmisje wydarzeń sportowych – prawo stadionowe (Pele right, sports right)) – Brazylia („athletes and sport team”)) Pseudo-copyright in non-original writings (prawo katalogowe) – Holandia Publicity rights – ochrona wizerunku (Brazylia) Prawo sui generis producenta bazy danych

Charakter praw pokrewnych System praw pokrewnych heterogeniczny Prawa pokrewne =/= prawa sąsiednie Różnice pomiędzy prawem autorskim i prawami pokrewnymi : różne przedmioty ochrony różny czas trwania (i sposób liczenia czasu trwania) inna treść praw inne filozoficzne uzasadnienie ochrony

Prawa artystów wykonawców Art. 85. 1. Każde artystyczne wykonanie utworu lub dzieła sztuki ludowej pozostaje pod ochroną niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. 2. Artystycznymi wykonaniami, w rozumieniu ust. 1, są w szczególności: działania aktorów, recytatorów, dyrygentów, instrumentalistów, wokalistów, tancerzy i mimów oraz innych osób w sposób twórczy przyczyniających się do powstania wykonania. Prawa osobiste, prawa majątkowe Czas trwania Odpowiednie stosowanie części przepisów dot. praw autorskich Art. 93. Do prawa do artystycznego wykonania stosuje się odpowiednio przepis art. 33 pkt 10 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. (majątek osobisty każdego z małżonków)

Prawa do fonogramów i wideogramów Art. 94 -96 Art. 94. 1. Fonogramem jest pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania utworu albo innych zjawisk akustycznych. 2. Wideogramem jest pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych obrazów, z dźwiękiem lub bez, niezależnie od tego, czy stanowi ono utwór audiowizualny. Czas trwania ochrony Treść praw

Prawa do nadań programów Art. 97 - 99 Art. 97. Bez uszczerbku dla praw twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów, organizacji radiowej lub telewizyjnej przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania ze swoich nadań programów w zakresie: 1) Utrwalania, 2) zwielokrotniania określoną techniką, 3) nadawania przez inną organizację radiową lub telewizyjną, 4) reemitowania, 5) wprowadzania do obrotu ich utrwaleń, 6) odtwarzania w miejscach dostępnych za opłatą wstępu, 7) udostępniania ich utrwaleń w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym. Czas trwania praw, treść praw

Prawa do pierwszych wydań Art. 99 (1). Wydawcy, który jako pierwszy w sposób zgodny z prawem opublikował lub w inny sposób rozpowszechnił utwór, którego czas ochrony już wygasł, a jego egzemplarze nie były jeszcze publicznie udostępniane, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania tym utworem i korzystania z niego na wszystkich polach eksploatacji przez okres dwudziestu pięciu lat od daty pierwszej publikacji lub rozpowszechnienia.

Prawa do pierwszych wydań pierwszych wydań, editio princeps, wydań pośmiertnych nie utrwalone, nie zwielokrotnione na egzemplarzach utwory (przekazywane z pokolenia na pokolenie) nieznane, (rękopisy, listy, pamiętniki, oryginały rysunków) niechronionych utworów wszelkich kategorii (ochrona nie istniała, wygasła - dzieła starożytnych twórców, dokumnety urzędowe) i tekstów których egzemplarze nie były powszechnie dostępne - utwór nie był wcześniej rozpowszechniony (gdziekolwiek na świecie) odkryte stare fonogramy (stare przemówienie) - nie objęte ochroną malowidła na ścianach jaskini, partytura F. Szopena, opera ? utwór zależny- może podlegać ochronie (rękopis tłumaczenia)

Prawa do pierwszych wydań

Prawa do wydań krytycznych i naukowych Art. 99 (2) : Temu, kto po upływie czasu ochrony prawa autorskiego do utworu przygotował jego wydanie krytyczne lub naukowe, nie będące utworem, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania takim wydaniem i korzystania z niego w zakresie, o którym mowa w art. 50 pkt 1 i 2, przez okres trzydziestu lat od daty publikacji.

Umowy dotyczące prawa praw pokrewnych Brak odesłania wprost do rozdziału 5 ust. o pr. aut. Odesłanie tylko do art. 51 (wyczerpanie prawa) Podmiot prawa : brak odesłania do art. 12 i 14 pr. aut.

Dozwolony użytek w zakresie praw pokrewnych wykonywanie prawa pokrewnych podlega ograniczenion z art. 23 - 35 pr aut. dozwolony użytek prywatny dozwolony użytek publiczny

Ochrona praw pokrewnych odpowiednie stosowanie art. 78 (tylko pr. artystów wykonawców), 79 pr. aut. ochrona technicznych zabezpieczeń, „metek” elektronicznych instrumenty procesowe - art. 80 pr. aut. Właściwość sądu : art. 103 pr. aut. : spory dotyczące praw pokrewnych należą do właściwości sądów okręgowych

Zakończenie Dziękuję za uwagę !