1 Środowisko europejskie 2005 Stan i perspektywy Krótka prezentacja Krótka prezentacja

2 Co to jest raport o stanie i perspektywach środowiska za rok 2005? Trzeci raport EEA o stanie i perspektywach środowiska Poprzedni raport opublikowano w 1999 r. Pomaga UE w planowaniu i ocenie polityki środowiskowej Nowe elementy w wydaniu z 2005 roku

3 Struktura raportu Raport za rok 2005 zawiera: Zintegrowaną ocenę środowiska europejskiego Podstawowy zestaw wskaźników Analizę porównawczą krajów Bibliografię

4 Poprawa sytuacji w Europie, decyzje lokalne, skutki globalne Prawodawstwo UE z zakresu ochrony środowiska jest skuteczne gdy jest poprawnie wdrożone Największy postęp osiągnięto w przypadku punktowych źródeł zanieczyszczń są one łatwe do zarządzania i kontroli Obecnie największe wyzwanie stanowią zanieczyszczenia ze źródeł rozproszonych Użytkowanie ziemi, wzorce konsumpcyjne i modele handlowe stanowią największe zagrożenie dla środowiska Nasz ślad ekologiczny (ang. footprint) z konsumpcji i handlu jest ponad dwa razy większy niż nasze możliwości biologiczne

5 Wzrost urbanizacji, porzucanie ziemi W latach 1990–2000 obszary zabudowane w UE-25 powiększyły się o trzykrotność powierzchni Luksemburga. Rolę odegrały tu fundusze strukturalne lekcja na lata 2007–2013? Ekspansja urbanistyczna nadmiernie zwiększa presję na ekosystemy (np. bagna) graniczące z obszarami zabudowanymi. Rozwój turystyki wywiera dodatkową presję na i tak już nadmiernie eksploatowane tereny przybrzeżne Niska cena terenów rolniczych zniechęca do ponownego zagospodarowania obszarów miejskich Brak dostępu do usług na obszarach wiejskich i starzejąca się populacja rolnicza przyczyniają się do porzucania obszarów wiejskich.

6 Zmiany klimatu już następują W tym stuleciu temperatury w Europie mogą wzrosnąć nawet o 2–6 °C (w zeszłym wieku było to 0,95 °C, a średnia globalna wyniosła 0,7 °C). Oczekiwane skutki to niedobór wody, więcej ekstremalnych zjawisk pogodowych, migracje gatunków morskich i straty gospodarcze. Cele krótkookresowe wyznaczone w Kioto mogą być osiągnięte, cele długofalowe na rok 2020 i później będą trudniejsze do osiągnięcia Głównym czynnikiem jest sektor transportu. Zapotrzebowanie na transport przewyższa oszczędności uzyskane dzięki bardziej ekonomicznym pojazdom. Zanieczyszczenia emitowane przez transport lotniczy podwoją się do roku 2030.

7 Niewielkie postępy w zakresie zarządzania zapotrzebowaniem na energię Zapotrzebowanie na energię nadal rośnie, ale wolniej niż PKB. Efektywność ekologiczna odniosła sukces w sektorze przemysłowym; największe wyzwania leżą w sektorach: usług i gospodarstw domowych Niższe emisje w przyszłości, można osiągnąć poprzez zmniejszone zużycie energii, większe wykorzystanie energii odnawialnej i poprawę wydajności energetycznej. Konieczne są jednak długoterminowe, spójne działania Wiele okazji do poprawy wydajności pozostaje niewykorzystanych, w szczególności w sektorach: usług i gospodarstw domowych Inwestowanie w niższe emisje w przyszłości może być bardziej opłacalne (wydatki szacowane na 45 euro/na osobę/rok w porównaniu z szacunkowymi kosztami socjoekonomicznymi braku działania 300–1 500 euro/na osobę/rok)

8 Jesteśmy zdrowsi, lecz narażenie na zanieczyszczenia pozostaje Europa odniosła sukces w redukcji smogu i kwaśnego deszczu Pomimo tego, zanieczyszczenie powietrza nadal powoduje problemy zdrowotne w wielu miastach (pyły i ozon) Czystsze technologie w transporcie i lepsze planowanie urbanistyczne mogą przyczynić się do poprawy sytuacji Wykorzystanie instrumentów rynkowych które wpływają na zachowania ludzi (np. opłaty za wjazd do miast) również może być skuteczne Narażenie na chemikalia oddziałuje na ludzi w Europie i poza nią. U osób mieszkających w Arktyce wykryte poziomy stężenia PCB we krwi dowodzą jak daleko dociera zanieczyszczenie z Europy. Część śladu Europy

9 Zubożenie zasobów naturalnych Wiele europejskich łowisk jest nadmiernie eksploatowanych, co ma wpływ na gatunki znajdujące się dalej w łańcuchu pokarmowym. W połączeniu ze zmianą klimatu sytuacja ta zagraża ekosystemom morskim Bioróżnorodność: Pomimo pewnych postępów wiele gatunków ptaków, ssaków i owadów jest zagrożonych z powodu fragmentacji siedlisk. UE-10 ma najwięcej do stracenia Europejskie gleby są zagrożone erozją, zabudową powierzchni, zanieczyszczeniem i zasoleniem 2 miliony miejsc jest potencjalnie zanieczyszczonych, a 100 tys. wymaga rekultywacji Woda: Istnieje zagrożenie niedoborem wody w południowej Europie. Oczekuje się, że zagrożenie to wzrośnie w wyniku wzmożonego ruchu turystycznego, irygacji i zmian klimatycznych

10 Ochrona przed zanieczyszczeniem opłaca się Podjęto wiele starań aby oczyścić ścieki 50 % wydatków na ochronę środowiska ale pozostaje jeszcze wiele do zrobienia Najlepsze rozwiązania łączą w sobie inwestycje w oczyszczanie ścieków z instrumentami ekonomicznymi ograniczającymi ścieki u źródła Zanieczyszczenie wody przez rolnictwo pozostanie bolączką w nowych Państwach Członkowskich przewiduje się zwiększenia wykorzystywania nawozów Oczyszczenie wody gruntowej zajmie dziesięciolecia Zapobieganie tańsze niż oczyszczanie pomocne mogą okazać się zmiany zachowań np. praktyk rolniczych przy wykorzystaniu bodźców finansowych w ramach WPR

11 Co możemy zrobić? Co możemy zrobić? Gospodarka europejska może stać się bardziej energooszczędna i zużywać mniej surowców EU-10 posiada możliwość 4-krotnej poprawy wydajności do osiągnięcia obecnego poziomu UE-15 Transfer technologii, subwencje innowacyjne oraz podatki i opłaty od zanieczyszczeń mogą przyczynić się do postępu Lepsze uwzględnienie zagadnień ochrony środowiska potrzebne jest w sektorach, które wywierają najwiekszą presję na środowisko rolnictwie, energetyce, transporcie, przemyśle i gospodarstwach domowych Sektor transportu ilustruje korzyści ze zintegrowanego podejścia. Przyczynia się on do zanieczyszczania powietrza, zabudowy powierzchni ziemi, fragmentacji siedlisk i zanieczyszczenia wody, począwszy od poziomu lokalnego do globalnego

12 Co możemy zrobić? Opracować długoterminowe, spójne polityki, które wyślą sygnały rynkowe w kierunku zrównoważonej produkcji i konsumpcji Poprzez wszystkie sektory pójść w kierunku szerszych, zintegrowanych instrumentów rynkowych, które łączą w sobie cele zrównoważonego rozwoju ekologiczna reforma podatków i subsydiów Zwiększyć wydatki publiczne i sektora prywatnego na badania i rozwój w dziedzinie środowiska w celu ułatwienia Europie konkurowania na rynku globalnym Pomóc strukturom instytucjonalnym w opracowywaniu i wdrażaniu zintegrowanych podejść. Takie struktury mogą być równie ważne jak same polityki

13 Część C Struktura i niektóre kluczowe punkty Analiza porównawcza krajów Oparta na dziewięciu spośród podstawowych wskaźników Krajowa karta wyników EEA wybrała które z podstawowych wskaźników należy wykorzystać w niniejszej analizie

14 Emisje gazów cieplarnianych Emisje gazów cieplarnianych na głowę mieszkańca, 2002 Emisje gazów cieplarnianych na PKB, 2002 Odległość do celu założonego w Kioto, liniowa ścieżka do celu, 2002

15 Ranking dla Polski

16 Środowisko europejskie sprawozdanie o stanie i perspektywach środowiska za rok 2005 w sieci Pełne sprawozdanie jeden plik pdf na rozdział Streszczenie w 25 językach Notatka prasowa w 25 językach Przemówienia Konferencja prasowa (wideo) Animacje (Flash) Prezentacja za pomocą programu Powerpoint