Cnota jako sprawność duchowa

Cnota to włączenie się w realizację powołania człowieka do wyższych celów, inaczej mówiąc do świętości. Cnota z łac. virtus = grec. arete: To dobro moralne zakorzenione i ugruntowane w osobie; To stała dyspozycja wewnętrzna usprawniająca do moralnie dobrego działania (KKK 1803).

Cnota w Piśmie świętym – Stary Testament „Zachowywanie słów Bożych”, „przyjaźń z Bogiem, czy „służenie Bogu”. Człowiek cnotliwy był nazywany człowiekiem mądrym, który nie chodził za radą występnych (por. Ps 1, 8).

W Nowym Testamencie Postępowanie w Bożej światłości i mądrości (por. J 8, 12); Życie „według ducha” (1 Kor 2, 13); Potrzeba dążenia do doskonałości na wzór Ojca (por. Mt 10, 38); Talenty wymagające rozwoju; Realizacja konkretnych postaw – Kazanie na górze (por. Mt 5-7), 1 P 1,5-7)

Tradycja aretologiczna Starożytność i Średniowiecze Platon (+ 347) – teoria czterech cnót: mądrość, męstwo, panowanie nad sobą, sprawiedliwość; Stoicy - niepodzielność cnoty i różne formy jej przejawiania się Stoicy greccy (Zenon z Kition, Chryzyp) –(mądrość→) roztropność, męstwo, panowanie nad sobą, sprawiedliwość Stoicy rzymscy mądrość → religijność

Tradycja aretologiczna Św. Klemens Aleksandryjski (+212): sprawiedliwość, umiarkowanie, męstwo i pobożność (roztropność); Św. Ambroży (+397) – „cnoty kardynalne”; Św. Augustyn (+430): Cnoty boskie: wiara, nadzieja i miłość; Cnoty kardynalne; Cnota, jako „habitus” duszy; Zasada „Ordo amoris”. Tradycja aretologiczna

Tradycja aretologiczna Św. Tomasz z Akwinu (+1274) Szczęście, jako cel życia człowieka; Cnota, jako droga do celu; Naczelne miejsce cnót boskich teologicznych); Cnoty kardynalne uszczegóławiają sposób dążenia do celu ostatecznego (roztropność, sprawiedliwość, męstwo i umiarkowanie;

Rodzaje cnót - cnoty teologiczne Mają Boga za swój przedmiot materialny i formalny; Pochodzą bezpośrednio od Boga; Wiara Nadzieja i Miłość – skutecznie prowadzą do zjednoczenia z Bogiem.

Rodzaje cnót - cnoty ludzkie Ich przedmiotem są środki prowadzące do tego celu; Udoskonalają władze moralne człowieka; Są efektem pracy samego człowieka Roztropność, umiarkowanie, sprawiedliwość i męstwo (KKK 18004-1805).

Rodzaje cnót – cnoty nabyte Zdobywane własnym wisiłkiem; Cechy charakterystyczne: Umiar; Integralność; Zróżnicowanie zależne od zdolności człowieka.

Rodzaje cnót – cnoty wlane Są związane z łaską uświęcającą, która je doskonali; Różnią się od łaski uświęcającej; Różnią cię od cnót nabytych czynnikiem kierowniczym; Cnoty wlane dają możliwość a nabyte usuwają przeszkody w ich realizacji; Cnoty wlane, oprócz wiary i nadziei, zanikają wraz z utratą łaski uświęcającej.

Integralna rola miłości, jako cnoty Miłość (grec. Agape, łać. Caritas) jest cnotą nadprzyrodzoną (por. 1 Kor 13, 4-7); M. jako dar i zadanie (największe przykazanie Mk 12, 29-31); M. jako zasada integrująca cnoty i charyzmaty (por. 1 Kor 13)

Dynamiczny charakter cnót Cnoty dane i zadane: Cnota, jako dar zaszczepiony w duszy; Genetyczny związek cnoty z tajemnicą Trójcy Świętej; Nowość życia w Chrystusie jako warunek konieczny dynamizmu cnoty: „Kto trwa we mnie, a ja w nim ten przynosi owoc obfity, ponieważ beze mnie nie możecie uczynić” (J 15, 5).

Miłość wprowadza w życie Boga (por. 1 J 4, 8); Wiara, jako droga do łaski (por. Rz 1, 16); Nadzieja, jako moc pokonywania trudności.

Dynamiczny charakter cnót Dynamizm rozwoju cnót: Współpraca z łaską uświęcającą; Praca nad usprawnieniem cnót; Znaczenie kontekstu życia i uwarunkowań psychologicznych.

Dary Ducha Świętego (Iz 11,2n) To trwałe nadprzyrodzone dyspozycje, które czynią człowieka podatnymi na działanie Ducha Świętego. Dary: mądrości i rozumu; rady i umiejętności; Pobożności i bojaźni Bożej męstwa

Prezentację przygotowała Patrycja Kałamała Kl. III d L.O. im. St. Konarskiego w Oświęcimiu Katecheta: ks. Wacław Pelczar Rok szkolny 2008/2009