PENGAB – wartości trendu cyklu MONITOR BANKOWY11/2011 Listopadowy sondaż w placówkach bankowych przeprowadzono w dniach 10–16 bm. W telefonicznym badaniu wspomaganym komputerowo (CATI) wzięło udział 200 placówek bankowych z całego kraju, reprezentujących wszystkie typy banków krajowych. Spodziewane osłabienie koniunktury Oczekiwania. 50 proc. placówek spodziewa się wzrostu stanu lokat a vista ogółem (spadek o 7 punktów w stosunku do wyniku z października), spadek przewiduje 10 proc. (+3), a 40 proc. (+5) nie oczekuje zmiany. Wzrostu aktywności deponentów indywidualnych oczekuje 49 proc. (-7), korporacyjnych – 41 proc. (-2); spadek dla podmiotów indywidualnych przewiduje 10 proc. (+2), dla gospodarczych 10 proc. (+2). Saldo prognozy dla lokat łącznie wynosi 40 p. (-10), dla gospodarstw domowych – 40 p. (-8), dla podmiotów gospodarczych – 31 p. (-4). Poprawy sytuacji w zakresie depozytów terminowych ogółem spodziewa się 55 proc. oddziałów (-7), spadek przewiduje 9 proc. (+2), a 36 proc. (+5) nie oczekuje zmiany sytuacji. Wzrostu aktywności deponentów indywidualnych oczekuje 57 proc. (-6), a instytucjonalnych – 37 proc. (-2); pogorszenia, odpowiednio, 9 proc. (+1) i 11 proc. (+3). Salda prognozy wynoszą: ogółem 46 p. (-8), dla depozytów ludności 48 p. (-7), natomiast dla podmiotów gospodarczych – 26 p. (-6). Depozyty złotowe Oceny. Wkłady na rachunkach bieżących ogółem rosły w 45 proc. placówek (wzrost o 4 punkty w stosunku do wyniku z października), ludności – w 38 proc. (+1), a podmiotów gospodarczych – w 31 proc. (+2). Spadek aktywności deponentów wystąpił łącznie w 16 proc. placówek (-2); ludności – w 15 proc. (-1), podmiotów gospodarczych – w 17 proc. (-2). Salda ocen informujące o różnicy między odsetkiem placówek stwierdzających wzrost i spadek dla lokat łącznie wynoszą 29 p. (+6), dla klientów indywidualnych – 23 p. (+3), dla klientów korporacyjnych – 14 p. (+4). Lokaty terminowe rosły łącznie w 44 proc. placówek (spadek o 5 p. w stosunku do wyniku z października). W segmencie gospodarstw domowych rosły w 42 proc. placówek (-3), a podmiotów gospodarczych – w 28 proc. placówek (-1). Spadki wystąpiły łącznie w 18 proc. oddziałów (+2); ludności – w 16 proc. (-1), a podmiotów gospodarczych – w 18 proc. (+1). Wskaźniki netto, czyli salda ocen, dla depozytów terminowych ogółem wynoszą 26 p. (-6), dla gospodarstw domowych – 26 p. (-2), dla podmiotów gospodarczych – 9 p. (-3). W porównaniu z zeszłym miesiącem wyraźnie spadła wartość indeksu Pengab: z 33,5 do 28,3 punktu (zmiana o 5,2 p.) – tym samym wskaźnik powrócił do stanu z lipca br. Niekorzystna zmiana wynika z pogorszenia się oczekiwań dot. koniunktury (wskaźnik prognoz spadł z 40,9 do 31,0 p. – o 9,9 p., jest to najniższa wartość od września 2009 roku – nawet na początku br., kiedy odnotowano spadek nastrojów, wskaźnik był wyższy o 0,7 p.). W blisko dwóch trzecich placówek nie zmieniła się sytuacja finansowa. Ponad 60 proc. nie spodziewa się także zmian w najbliższym czasie. Wyraźnie spadł udział placówek, których sytuacja finansowa poprawiła się lub ma się poprawić, wskutek czego wartość wskaźnika WOKKB spadła o 9,8 p. i obecnie wynosi 28,0 p. Bankowcy zauważyli we wszystkich segmentach nieznaczny wzrost popytu na depozyty złotowe bieżące. Nieco wzrosło także zainteresowanie firm depozytami walutowymi. Mniejszą popularnością niż przed miesiącem cieszyły się depozyty terminowe. Oczekuje się spadku koniunktury na wszystkich rynkach depozytowych. Rynki kredytowe w minionym miesiącu nie wykazywały większych zmian. Ożywienie wystąpiło tylko na rynku kredytów złotowych dla firm, spadek popytu dotknął zaś sektor kredytów mieszkaniowych. Bankowcy oczekują spadku akcji kredytowej praktycznie na wszystkich rynkach. Ceny kredytów utrzymały się w większości banków na poziomie sprzed miesiąca. Spadła wartość kredytów nieregularnych dla klientów indywidualnych. Spadła liczba nowo otwieranych ROR-ów, ten kierunek zmian prawdopodobnie utrzyma się. Wzrosło zainteresowanie akcjami i jednostkami TFI, spadł zaś popyt na obligacje. W najbliższym czasie na wszystkich rynkach wystąpią spadki, oprzeć może się im tylko rynek polis życiowych. Bankowcy nie spodziewają się znaczących zmian stóp centralnych do końca roku. Przewidują natomiast wzrost oprocentowania lokat krótkookresowych i kredytów gospodarczych. Wzrosły oczekiwania inflacyjne (obecnie – 4,49 proc.). Oczekuje się dalszego pogłębienia spadku wartości złotego wobec dolara i euro. Większość branży zgadza się, że kryzys finansowy w Grecji silnie wpłynie na działanie banków europejskich. W odniesieniu do polskiego sektora spodziewają się, że siła negatywnego oddziaływania będzie umiarkowana. Większy niepokój wyrażają przedstawiciele banków z większościowym kapitałem zagranicznym. Ocena poziomu bezpieczeństwa korzystania z narzędzi płatności bezgotówkowych jest zróżnicowana: za najbezpieczniejsze są uważane transakcje tradycyjnymi kartami debetowymi i kredytowymi, nieco gorzej oceniane są pod tym względem karty zbliżeniowe, najgorzej zaś – płatności zbliżeniowe telefonami komórkowymi. Ponad połowa bankowców uważa, że główną przyczyną niechęci Polaków do współpracy z bankami są brak wykształconej potrzeby oszczędzania oraz – w drugim rzędzie – przyzwyczajenie do transakcji gotówkowych do trzymania gotówki w domu.

Monitor Bankowy 11/ Depozyty walutowe Oceny. Wkłady na rachunkach bieżących ogółem rosły w 17 proc. placówek (+1); w segmencie ludności – w 15 proc. (-1), podmiotów gospodarczych – 15 proc. (+2). Malały natomiast: ogółem w 8 proc. placówek (-1), dla ludności – w 9 proc. (=) oraz dla firm – w 7 proc. (-4). Saldo oceny w odniesieniu do wkładów ogółem wynosi 9 p. (+2), dla lokat ludności – 6 p. (-1) i depozytów podmiotów gospodarczych – 8 p. (+7). Depozyty terminowe ogółem rosły w 14 proc. placówek (-1), malały w 8 proc. (+2) i nie zmieniły się w 78 proc. (-1). Depozyty ludności wzrosły w 14 proc. (-4), podmiotów gospodarczych – w 8 proc. (=), zmalały, odpowiednio, w 9 proc. (+3) i 8 proc. (-2). Salda ocen kształtują się następująco: dla lokat ogółem – 6 p. (-3), dla lokat klientów indywidualnych – 6 p. (-6), dla korporacyjnych – 1 p. (+3). Oczekiwania. 19 proc. placówek (-2) formułuje przewidywania wzrostowe dla wkładów a vista ogółem, spadkowe – 10 proc. (+3), a 71 proc. (-1) nie oczekuje zmiany sytuacji. Wzrostu aktywności deponentów indywidualnych oczekuje 17 proc. placówek (-3), podmiotów gospodarczych – 16 proc. (+1). Spadek przewiduje, odpowiednio, 8 proc. (+1) i 10 proc. (+3). Salda prognoz są następujące: dla lokat ogółem 9 p. (-5), dla depozytów gospodarstw domowych – 9 p. (-5), dla lokat firm i instytucji – 6 p. (-2). 15 proc. placówek (-3) spodziewa się wzrostu aktywności deponentów terminowych ogółem, spadku – 10 proc. (+5), a 75 proc. nie przewiduje zmiany (-2). Wzrost depozytów terminowych ludności przewiduje 17 proc. placówek (-4), podmiotów gospodarczych – 14 proc. (+1); spadek, odpowiednio, 10 proc. (+3) i 8 proc. (+2). Salda prognoz wynoszą: dla lokat ogółem – 5 p. (-8), ludności – 7 p. (-7), podmiotów gospodarczych – 6 p. (-2). Kredyty złotowe Oceny. Akcja kredytowa ogółem rosła w 64 proc. placówek (=), malała w 8 proc. (-2) i nie zmieniła się w 29 proc. (+3). Wzrost kredytów dla ludności odnotowało 57 proc. placówek (-1), a na cele gospodarcze – 56 proc. oddziałów (+9); spadek wystąpił, odpowiednio, w 12 proc. (=) i 7 proc. (-9). Saldo ocen dla kredytów ogółem wynosi 56 p. (+2), dla kredytów ludności – 45 p. (=), dla podmiotów gospodarczych – 49 p. (+17). Oczekiwania. Rozwoju akcji kredytowej ogółem spodziewa się 67 proc. placówek (-8), w segmencie ludności – 66 proc. (-4), w grupie klientów korporacyjnych – 57 proc. (-8). Spadek akcji kredytowej ogółem przewiduje 5 proc. (+4), kredytów dla ludności – 6 proc. (=), podmiotów gospodarczych – 6 proc. (+3). Salda prognoz wynoszą: w odniesieniu do kredytów ogółem 62 punkty (-12), dla kredytów ludności – 60 p. (-5), dla podmiotów gospodarczych – 52 p. (-10). Oprocentowanie kredytów Oprocentowanie kredytów nie zmieniło się w 82 proc. (=), w 11 proc. wzrosło (=), a w 8 proc. zmalało (+1). Utrzymania ceny kredytu na obecnym poziomie spodziewa się 79 proc. placówek (+5), spadku – 5 proc. (-3), a wzrostu – 17 proc. (-1).

Monitor Bankowy 11/ Kredyty nieregularne (zagrożone) Wartość kredytów nieregularnych dla ludności wzrosła w 20 proc. placówek (-4), spadła w 14 proc. (+2) i nie zmieniła się w 66 proc. (+3). Saldo oceny było na poziomie 6 p. (-6). Wzrost wartości kredytów nieregularnych przewiduje 27 proc. placówek (-2), spadek – 7 proc. (-4), a 66 proc. (+5) nie przewiduje zmiany. Saldo prognozy wynosi 20 p. (+2). Kredyty walutowe Kredyty walutowe rosły w 10 proc. placówek (-2), malały w 19 proc. (-2), a w 71 proc. (+4) nie wystąpiły zmiany. Saldo oceny jest na poziomie -8 p. (=). Wzrostu akcji kredytowej w walutach obcych spodziewa się 10 proc. (-2) oddziałów, spadku – 17 proc. (-2), a 73 proc. (+3) nie oczekuje się zmiany. Saldo prognozy wynosi -8 p. (-1). Kredyty o wartości do 1 mln euro udzielane firmom Wzrost liczby kredytów o wartości do 1 mln euro wystąpił w 30 proc. placówek (+1), spadek – w 9 proc. (+1), a w 61 proc. nie odnotowano zmian (-2). Wskaźnik oceny netto wyniósł 22 p. (+1). Wzrost liczby kredytów o wartości do 1 mln euro przewiduje 32 proc. (-6), spadek 4 proc. (+1), a 63 proc. nie przewiduje zmiany (+4). Wskaźnik prognozy wynosi 28 p. (-6). Kredyty konsumenckie dla osób prywatnych Wzrost kredytów konsumenckich dla osób prywatnych wystąpił w 52 proc. placówek (+1), spadek – w 12 proc. (+1), a w 36 proc. kredyty oceniono na niezmienionym poziomie (-2). Wskaźnik netto wynosi 39 p. (=). Kredyty konsumenckie dla osób prywatnych wzrosną według przedstawicieli 63 proc. placówek (-7), zmaleją według 5 proc. (+2), 32 proc. nie przewiduje zaś zmiany (+5). Wskaźnik prognozy wynosi 58 p. (-9). Kredyty mieszkaniowe dla osób prywatnych Wzrost kredytów mieszkaniowych dla osób prywatnych wystąpił w 42 proc. placówek (-7), spadek – w 14 proc. (+7), a w 44 proc. kredyty oceniono na niezmienionym poziomie (=). Wskaźnik oceny netto wyniósł 28 p. (-14). Kredyty mieszkaniowe dla osób prywatnych wzrosną według 48 proc. placówek (-6), zmaleją według 12 proc. (+5), a 40 proc. nie przewiduje zmiany (+1). Wskaźnik prognozy wynosi 36 p. (-11). Akcje i obligacje Wzrost popytu na akcje stwierdzono w 5 proc. placówek (+1), spadek – w 35 proc. (-4), brak zmian – w 60 proc. (+3). Saldo oceny wynosi -30 p. (+5). Wzrost popytu na obligacje odnotowało 10 proc. placówek (-1), spadek – 23 proc. (+4), a 68 proc. nie stwierdziło zmiany popytu (-2). Saldo oceny wyniosło -13 p. (-4). Wzrostu popytu na akcje spodziewa się 6 proc. (-6), spadku – 27 proc. (+1), a 66 proc. nie przewiduje zmiany (+4). Saldo prognozy wynosi -21 p. (-7). Wzrost popytu na obligacje przewiduje 13 proc. (-4), spadek – 16 proc. (+6), a 71 proc. spodziewa się stabilizacji popytu na obecnym poziomie (-2). Saldo prognozy wynosi -3 p. (-10).

Monitor Bankowy 11/ Jednostki funduszy inwestycyjnych Wzrost popytu na jednostki funduszy inwestycyjnych zaobserwowało 10 proc. placówek (+5), spadek – 37 proc. (-4), a w 53 proc. nie stwierdzono zmian (-1). Saldo wynosi -26 p. (+10). Wzrost popytu przewiduje 16 proc. (+1), spadek 25 proc. (+1), a 59 proc. (-2) nie spodziewa się zmiany. Saldo prognozy wynosi -8 p. (+1). Polisy ubezpieczeń na życie Wzrost popytu na polisy zaobserwowało 17 proc. placówek (+2), spadek – 18 proc. (+4), żadne zmiany nie wystąpiły w 64 proc. (-7). Saldo oceny wynosi -1 p. (-2). Wzrost popytu na polisy przewiduje 24 proc. (+3), spadek 9 proc. (-1), a 67 proc. nie spodziewa się zmiany (-2). Saldo prognozy wynosi 16 p. (+5). Rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe W 49 proc. placówek otworzono więcej ROR-ów niż w poprzednim miesiącu (-3), mniej – w 12 proc. (+6), liczba nowo otwieranych rachunków nie zmieniła się natomiast w 39 proc. oddziałów (-3). Saldo oceny wynosi 36 p. (-9). 48 proc. placówek przewiduje, że w najbliższym czasie zwiększy liczba nowo otwieranych kont osobistych (-9), zmiany negatywnej spodziewa się 6 proc. (+4), a 46 proc. oczekuje utrzymania się zainteresowania tym produktem na obecnym poziomie (+4). Saldo prognozy wynosi 43 p. (-12). Ogólna sytuacja ekonomiczna (WOKKB 28,0 punktu) Poprawę ogólnej sytuacji ekonomicznej zauważyło 34 proc. przedstawicieli placówek (-2). Pogorszenie sytuacji nastąpiło w 3 proc. oddziałów (=), a w 64 proc. nie odnotowano zmian (+4). Saldo oceny wynosi 31 p. (-2). Poprawa kondycji ekonomicznej nastąpiła w 44 proc. banków spółdzielczych (-14), w 38 proc. banków z przewagą kapitału zagranicznego (+3) i w 23 proc. banków z przewagą kapitału krajowego (-10). Poprawy sytuacji ekonomicznej spodziewa się 33 proc. ankietowanych placówek (-13), pogorszenia – 7 proc. (+4), a 61 proc. nie przewiduje zmiany (+10). Wskaźnik prognozy netto wynosi 26 p. (-17). Wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury (WOKKB), obliczany jako średnia arytmetyczna sald odpowiedzi na oba pytania dotyczące ogólnej sytuacji ekonomicznej – tzn. obecnej i przewidywanej – spadł w porównaniu z wynikiem z października o 9,8 p. i wynosi obecnie 28,0 p. Wskaźnik koniunktury bankowej PENGAB (28,3 punktu) Indeks PENGAB, traktowany jako syntetyczny wskaźnik koniunktury w placówkach bankowych, spadł o 5,2 p. w stosunku do października: z 33,5 do 28,3 p. Skumulowany wskaźnik ocen wynosi 25,7 p. i jest niewiele niższy od poprzedniego – spadł o 0,5 p. Skumulowany wskaźnik prognoz spadł znacząco: z 40,9 do 31,0 p. (zmiana wynosi 9,9 p.). Indeks PENGAB spadł we wszystkich grupach banków: najbardziej w bankach z przewagą kapitału krajowego (z 35,1 do 25,6 p. – zmiana o 9,5 p.), mniej zaś – o 3,3 p. – w grupach banków z przewagą kapitału zagranicznego (z 32,1 do 28,8 p.) oraz banków spółdzielczych (z 36,0 do 32,7 p.). Stopy procentowe Placówki przewidują na koniec 2011 roku następujące oprocentowanie (dane uśrednione): kredytu lombardowego – 6,05 proc. (-0,02 p.) redyskonta weksli – 4,79 proc. (-0,01 p.) kredytu na cele gospodarcze – 12,42 proc. (+0,10 p.) lokaty trzymiesięcznej – 4,67 proc. (+0,06 p.) Inflacja Bankowcy przewidują, że w 2011 roku (w okresie od grudnia 2010 do grudnia 2011 roku) inflacja wyniesie 4,49 proc. (dane uśrednione; dot. cen towarów i usług konsumpcyjnych). Oznacza to wzrost o 0,18 p. w porównaniu z poziomem oczekiwań sprzed miesiąca. Mediana wynosi 4,12 proc. Reprezentanci banków spółdzielczych szacują stopę inflacji na 4,23 proc., banków z przewagą kapitału zagranicznego – na 4,44, z przewagą kapitału krajowego – na 4,70. Kurs dolara i euro Oczekiwania kursowe wobec dolara i euro na koniec 2011 roku (poziom uśredniony) wynoszą: 3,24 dla ceny dolara (mediana – 3,20) i 4,35 dla ceny euro (mediana 4,36). W porównaniu wcześniejszymi prognozami oznacza to dalsze osłabienie się złotego wobec obu walut: o 6 groszy wobec dolara i o 10 groszy wobec euro.

PYTANIA DODATKOWE Wpływ sytuacji w Grecji na sektor bankowy Zdaniem co trzeciego badanego (33 proc.) kryzys finansowy w Grecji może znacząco wpłynąć na sytuację polskiego sektora bankowego. Zdaniem ponad połowy (55 proc.) siła oddziaływania będzie co najwyżej przeciętna. Jedna osoba na osiem (12 proc.) uważa, że polski sektor bankowy odczuje co najwyżej małe skutki greckiej sytuacji. Negatywnego oddziaływania na banki działające w Polsce najbardziej obawiają się banki z większościowym kapitałem zagranicznym: co dziesiąty badany w tej grupie ocenia, że kryzys grecki może bardzo silnie oddziaływać na polskie banki, przedstawiciele banków z kapitałem krajowym oraz spółdzielczych rzadko popierają tak skrajne stanowisko (odpowiednio, 4 i 0 proc.). Trzy czwarte bankowców (77 proc.) zgadza się, że obecna sytuacja będzie silnie wpływać na kondycję europejskich banków, w tym co czwarty uważa, że konsekwencje będą bardzo duże. Ocena bezpieczeństwa transakcji bezgotówkowych Ocena poziomu bezpieczeństwa korzystania z narzędzi płatności bezgotówkowych jest zróżnicowana: za najbezpieczniejsze są uważane transakcje tradycyjnymi kartami debetowymi i kredytowymi, nieco niżej oceniane są pod tym względem karty zbliżeniowe, najgorzej zaś – płatności zbliżeniowe telefonami komórkowymi, przy czym trzeba dodać, że we wszystkich wypadkach dominują odpowiedzi umiarkowane. Przeszło cztery piąte bankowców (82 proc.) sądzi, że korzystanie z tradycyjnych kart debetowych jest bezpieczne, w odniesieniu do kart kredytowych podobnego zdania jest trzy czwarte badanych (74 proc.). W wypadku kart bezstykowych o bezpieczeństwie transakcji jest przekonany co trzeci badany (32 proc.), przeszło co piaty uważa, że poziom ich zabezpieczenia jest niski (22 proc.). Proporcje odwracają się w wypadku transakcji zbliżeniowych telefonem komórkowym: co piąty bankowiec jest przekonany o wysokim stopniu ich zabezpieczenia (20 proc.), blisko co trzeci jest odmiennego zdania (30 proc.). Bez względu na rodzaj banku, badani podobnie oceniają transakcje tradycyjnymi kartami debetowymi oraz telefonami komórkowymi. Rozbieżności pojawiają się w odniesieniu do kart kredytowych i kart zbliżeniowych: mniejsze zaufanie do nich mają przedstawiciele sektora bankowości spółdzielczej niż pozostałych banków (w wypadku kart kredytowych – 64 proc. opinii pozytywnych vs. 75 proc., w odniesieniu do płatności kartą zbliżeniową, 23 proc. vs. 33 proc.). Monitor Bankowy 11/ Jak ocenia Pan/-i poziom bezpieczeństwa obrotu i korzystania przez obywateli z... ? N=200 Jak duży może być wpływ kryzysu finansowego w Grecji na sytuację i kondycję… ? N=200 Średnia: 2,3 3,0

Monitor Bankowy 11/ Przyczyny małego zainteresowania usługami bankowymi w Polsce Główną przyczyną niechęci Polaków do współpracy z bankami jest brak wykształconej potrzeby oszczędzania – uważa tak ponad połowa bankowców (55 proc.) – oraz przyzwyczajenie do transakcji gotówkowych (45 proc.) i do trzymania gotówki w domu (41 proc.). Rośnie znaczenie postrzegania banków jako nieprzyjaznych dla ludzi o niskich dochodach (27 proc. vs. nie więcej 19 proc. w zeszłych latach). Ocena innych czynników – z wyjątkiem pogarszającej się sytuacji na rynku pracy – jest stała. Przynajmniej jeden na pięciu badanych uważa, że rozwojowi sektora usług bankowych w Polsce nie sprzyja skrywanie przez część ludności faktycznych dochodów, brak zaufania do banków oraz lęk przed życiem na kredyt. Relatywnie małe znaczenie mają natomiast czynniki infrastrukturalne po stronie banków. Przekazy medialne dot. napadów na banki Na przestrzeni roku poprawiła się ocena przekazów medialnych dotyczących napadów na banki – tym samym sytuacja powróciła do stanu sprzed dwóch lat. Dwie trzecie bankowców (67 proc.) raczej dobrze ocenia przekazy medialne na ten temat, negatywnie jest do nich nastawionych Rzetelność przekazu marketingowego banków Ponad połowa bankowców (53 proc.) uważa, że banki w przekazach marketingowych nie informują rzetelnie o oferowanych przez siebie usługach. Odsetek tego typu ocen spadł w ciągu roku o 6 p.p.. Niespełna połowa respondentów (47 proc.) pozytywnie ocenia kampanie reklamowe i promocyjne banków. Warto zauważyć, że bardzo pozytywne oceny tej kwestii mają marginalne znaczenie (2 proc.), wyraźniej natomiast zaznacza się grupa badanych o zdecydowanie negatywnej opinii o kampaniach prowadzonych przez banki (8 proc.). Związek Banków Polskich TNS Pentor SA ul. Kruczkowskiego 8 ul. Postępu 18B Warszawa Warszawa tel.(0-22) tel.(0-22) Copyright by Związek Banków Polskich & TNS Pentor SA, Warszawa 2011 Informacje o autorach: Marcin Idzik, doktor nauk ekonomicznych, Zuzanna Faizy Associate Director w TNS Pentor, TNS Pentor adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych SGGW. Czy informacje przekazywane w mediach o napadach na banki uważa Pan/-i za obiektywne i rzetelne? W Polsce z usług banków wciąż korzysta znacznie mniej mieszkańców niż w innych krajach Unii Europejskiej. Jakie są, według Pana/-i, główne powody dużo niższej skłonności Polaków do współpracy z bankami w porównaniu z mieszkańcami innych państw UE? Czy w kampaniach promocyjnych i marketingowych banki rzetelnie informują o oferowanych przez siebie produktach i usługach ? Średnia: 2,3 2,4 Średnia: 2,7 2,6 2,7