Metody utrzymywania i zarządzania płynnością banku dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Płynność banku zdolność do wywiązywania się ze zobowiązań w krótkim i długim okresie jest to także zdolność do niezakłóconego udzielania kredytów przy zapewnieniu odpowiednio niskiego poziomu ryzyka banki są zobowiązane do utrzymywania płynności przepisami Ustawy Prawo bankowe: Art. 8.; Bank jest obowiązany do utrzymywania płynności płatniczej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju prowadzonej działalności. jest to pojęcie złożone, którego interpretacja wymaga wszechstronnej wiedzy o sytuacji finansowej banku dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Płynność banku nie jest prostą sumą płynności składników aktywów, lecz zależy od relacji pomiędzy odpowiednimi pozycjami aktywów i pasywów PŁYNNOŚĆ POJEDYNCZEGO SKŁADNIKA AKTYWÓW to = f( rynku, 1/czas, 1/strata ) lub inaczej zależy od „łatwości” wymiany na bardziej płynny składnik majątku PŁYNNOŚĆ AKTYWÓW BANKU to nie jest prosta suma płynności pojedynczych składników aktywów PŁYNNOŚĆ BANKU nie może być utożsamiana z płynnością aktywów ponieważ obejmuje oprócz zapadalności także odpowiadającej jej wymagalność pasywów PŁYNNOŚĆ SYSTEMU BANKOWEGO zdolność wszystkich banków do kreacji pieniądza PŁYNNOŚĆ KRAJU to zdolność do wywiązywania się ze zobowiązań wobec zagranicy dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Wskaźniki płynności banku Wskaźnik płynności bieżącej Aktywa płynne zapadalne do 3 miesięcy/Pasywa wymagalne do 3 miesięcy Jego wartość 0,9 – 1,1 to jest OK. Jego wartość 0,7-0,9 to jest średnio. Jego wartość poniżej 0,9 jest żle Wskaźnik płynności szybkiej Aktywa płynne do 1 miesięcy/Pasywa wymagalne do 1 miesiąca O ile wartość wskaźnika jest większa od 1 to jest dobrze. Wskaźnik wg MFW Gotówka+należności od banków/zobowiązania ogółem O ile wartość przekracza 1 to uważa się, że opisywany wskaźnik jest dobry dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Płynność a inne pojęcia rachunkowe płynność aktywów – potencjalna możliwość zamiany na gotówkę zapadalność aktywów – okres jaki pozostał do upływu terminu aktywów wymagalność pasywów – sensu largo – potencjalna konieczność spłaty sensu stricte okres jaki pozostał do upływu terminu, w którym pasywa staną się wymagalne płynność nie jest tożsama z okresem bo nie mierzy się jej w dniach, jest to zjawisko jakościowe – trudnomierzalne, bo jest polega na relacji pomiędzy wymagalnością pasywów a zapadalnością aktywów nie jest w żaden sposób tożsama z wypłacalnością (patrz adekwatnością kapitałową) płynność ograniczają wszelkie operacje związane z koniecznością utworzenia rezerw (np.: rezerw obowiązkowych ale i celowych na należności) odpowiedzialna za utrymanie płynności banku jest Rada Nadzorcza dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Metody utrzymania płynności – złota reguła Złota reguła bankowa – wyklucza jakąkolwiek możliwość transformacji terminów w działalności kredytowej i depozytowej banków i sprowadza się do twardego przestrzegania zgodności terminów lokowania kapitałów z terminami na jakie je pozyskiwano (Otto Hübner, 1854 r.) Gotówka w kasie Wkłady a’vista Kredyty krótkoterminowe do 3 msc Lokaty do 3 msc Kredyty średnioterminowe do 3 lat Lokaty średnioterminowe do 3 lat Inwestycje długoterminowe Kapitał własny AKTYWA PASYWA dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Reguła osadu we wkładach zakłada istnienie zjawiska „cichej prolongaty wkładów”, które powoduje utrzymywanie się określonych kwot na rachunkach znacznie dłużej niż wynikałoby to z deklaracji klientów, takie środki mogą służyć jako źródło finansowania aktywów o dłuższym terminie Wkłady a’vista powyżej osadu Gotówka w kasie Wkłady a’vista – osad + Lokaty do 3 msc – powyżej osadu Kredyty krótkoterminowe do 3 msc Lokaty do 3 msc – osad + lokaty do 3 lat powyżej osadu Kredyty średnioterminowe do 3 lat Inwestycje długoterminowe Kapitał własny AKTYWA PASYWA dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Reguła przesunięć w aktywach bilansu zakłada utrzymywanie takiej struktury aktywów, która pozwala przedterminową likwidację bez zbędnych strat przynajmniej części z nich w sytuacji wyjątkowego spiętrzenia płatności zobowiązań Gotówka w kasie Wkłady a’vista powyżej osadu Aktywa do likwidacji bez strat Wkłady a’vista do wysokości osadu + lokaty do 3 msc powyżej osadu Aktywa do likwidacji ze stratami Lokaty do 3 msc do wysokości osadu + lokaty średniot. pow. osadu Inwestycje długoterminowe Kapitał własny AKTYWA PASYWA dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Reguła maksymalnego obciążenia zajmuje się ustaleniem relacji między wysokością strat poniesionych przy likwidacji aktywów przed terminem ich zapadalności a wysokością kapitałów własnych banku Gotówka w kasie Wkłady a’vista powyżej osadu Aktywa do likwidacji bez strat Kwota zobowiązań wymagalnych w najbliższym okresie Aktywa do likwidacji ze stratami Kwota zobowiązań wymagalnych w okresach późniejszych Straty ponoszone przy wcześniejszej likwidacji aktywów Kapitał własny AKTYWA PASYWA dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Metody zarządzania płynnością – metoda puli P A S Y W A Depozyty a’vista Depozyty termin Itd., Itd Kapitał akcyjny PULA ZASOBÓW FINANSOWYCH Rezerwy podstawowe Rezerwy drugiej linii Kredyty Długoterminowe pap. wartościowe A K T Y W A dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Metody zarządzania płynnością – metoda puli Zagregowane zobowiązania banku traktowane są jako pojedyncze źródło zasobów finansowych i w całości służą do finansowania działalności aktywnej + pozwala na wyraźne określenie preferencji płynności – podział aktywów + preferuje wyraźnie bezpieczeństwo nad rentowność banku metoda ta nie daje podstaw do oceny poziomu płynności nie uwzględnia chwiejności indywidualnych rachunków depozytowych wpływy ze spłaty kredytów nie są traktowane jako źródło płynności nie uwzględnia generowania zysków nie bierze pod uwagę wzajemnego oddziaływania aktywów i pasywów (i ich wzajemnego oddziaływania na sezonową i cykliczną płynność) dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Metoda konwersji zasobów finansowych A K T Y W A Depozyty a’vista Depozyty termin Kapitał akcyjny Itd., Itd Rezerwy podstawowe Rezerwy drugiej linii Kredyty Długoterminowe pap. wartościowe P A S Y W A dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Metoda konwersji zasobów finansowych Metoda ta odchodzi od globalnego traktowania pasywów banku jako źródła finansowania, przyjmuje, że każdy rodzaj zasobów cechuje się różną zmiennością stanów i różnymi wymogami w zakresie tworzenia rezerw. Każdy zasób traktowany jest więc indywidualnie, ze względu na szybkość obrotu i chwiejność wartości + pozwala ona na zwiększenie rentowności poprzez redukcję wielkości płynnych rezerw utrzymywanych przez bank decyzje dotyczące płynności opierają się na obiegu depozytów a nie na ich chwiejności co może zawyżać (przejściowo) potrzeby płynności (w konsekwencji obniżenie rentowności) portfel kredytowy dalej traktowany jest jako całkowicie niepłynny kierunek lokowania środków finansowych, metoda ta zakłada oddzielne zarządzanie aktywami i pasywami (brak spójności) dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Metoda aktywnego zarządzania płynnością A K T Y W A Pożyczki z rynku pieniężnego Depozyty a’vista Depozyty termin Kapitał akcyjny Rezerwy podstawowe Rezerwy drugiej linii Kredyty Długoterminowe pap. wartościowe P A S Y W A dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Metoda aktywnego zarządzania płynnością Metoda ta koncentruje się na roli pozyskiwanych zasobów finansowych w podtrzymywaniu lub zwiększaniu bazy aktywów. Podstawą jest założenie, że bank jest w stanie podtrzymywać lub powiększać rozmiary portfela dzięki nabywaniu lub pożyczaniu zasobów pieniężnych na rynku pieniężnym. Jej celem jest zwiększanie puli aktywów dochodowych KASOWY typ zarządzania pasywami – krótkoterminowe zasoby nabyte na rynku pieniężnym powiększają rezerwy kasowe banku w okresie spiętrzonych wypłat depozytów. Bank realizuje wyższe dochody na skutek znacznej redukcji rezerw. KREDYTOWY typ zarządzania pasywami – zakłada że zasoby pozyskane na rynku pieniężnym zostaną skierowane na powiększenie portfela kredytowego. Celem jest powiększenie dochodów banku dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Metoda sekurytyzacji Koncentruje się na działaniach po stronie aktywnej bilansu banku. Polega na łączeniu kredytów w „pule” i przekształcaniu ich w papiery wartościowe – securitization. Papiery te są wówczas sprzedawane zróżnicowanym grupom inwestorów. Bank zarabia stosowne prowizje i opłaty za przygotowanie kredytów a równocześnie powiększa swoje zasoby finansowe poprzez sprzedaż papierów wartościowych. Cechy: + odmraża kapitał przed umownym terminem spłaty + zabezpiecza płynność kredytową + przyspiesza rotację kapitału + realizuje dodatkowy dochód - zmniejsza skalę działalności banku (zmniejszenie sumy bilansowej) pogarsza jakość portfela aktywów. dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

FINANSOWY PLAN PRZEPŁYWÓW ŚRODKÓW – BUDŻET BANKU 1. Stan początkowy środków pieniężnych 2. WPŁYWY: 2 A. Pewne 2 B. Niepewne 3. WYPŁYWY 3 A. Pewne 3 B. Niepewne 4. STAN ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH 5. Minimalny konieczny stan środków 6. Niedobór (4<5) 6. Nadwyżka (4>5) 7. Plan zagospodarowania nadwyżki 7. Plan refinansowania niedoboru dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Zarządzanie płynnością banku w rozumieniu praktycznym płynność banku na bieżąco śledzi się na podstawie rachunku przepływów środków pieniężnych płynność banku w przyszłości określa się metodą tworzenia budżetu – zestawienia planowanych wpływów i wydatków banku na bieżąco liczy się także wskaźniki płynności – służą one do operacyjnego monitoringu płynności banku bardzo istotnym elementem monitorowania płynności banku jest śledzenie zmian w poziomie płynności poszczególnych składników aktywów oraz w poziomie płynności całości aktywów banku – celem jest określenie pewnego minimum rezerwy płynności dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Koniec dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu