Sejm 4-letni 1778-1792

Sejm Czteroletni (Sejm Wielki) – sejm zwołany 6 października 1788 za zgodą cesarzowej Rosji Katarzyny II w Warszawie, obradujący do 29 maja 1792 pod węzłem konfederacji pod laską marszałka konfederacji koronnej Stanisława Małachowskiego i marszałka konfederacji Wielkiego Księstwa Litewskiego Kazimierza Nestora Sapiehy mający na celu, w zamyśle organizatorów, przywrócenie pełnej suwerenności i przyspieszenie rozwoju gospodarczego Rzeczypospolitej. Od grudnia 1790 obradował w podwojonym składzie. Wliczając króla i senatorów na Sejmie Czteroletnim obradowały łącznie 483 osoby.

Konstytucja 3 maja Głównym jednak dziełem Sejmu Wielkiego było uchwalenie w dniu 3 maja 1791 nowej Konstytucji ustrojowej. Wprowadzała ona podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, zwiększyła uprawnienia mieszczan, zapowiadała poprawę doli warstwy chłopskiej, zlikwidowała konfederacje i liberum veto w Sejmie, ograniczyła prawa polityczne gołoty szlacheckiej. Ustalała też, że po Stanisławie Auguście Poniatowskim, dziedzicznym królem Polski miał zostać elektor saski Fryderyk August, wnuk Augusta III. Nowa konstytucja zmieniła ustrój Rzeczypospolitej z monarchii parlamentarnej na monarchię konstytucyjną. 2 maja dla poparcia reform, wprowadzonych przez nową konstytucję, powstało Zgromadzenie Przyjaciół Konstytucji Rządowej, które zajęło się przeprowadzaniem w sejmie wielu przepisów szczegółowych, uzupełniających dokonaną zmianę ustroju. Ostatecznie Sejm Wielki trwał do 29 maja 1792, a Konstytucja 3 Maja utrzymała się 14 miesięcy i 3 tygodnie. Obalona została przez konfederację targowicką i zbrojną interwencję Rosji w czasie wojny polsko-rosyjskiej w 1792 roku.

Dlaczego została ustanowiona? Konstytucja 3 maja została ustanowiona ustawą rządową przyjętą tego dnia przez sejm. Została zaprojektowana w celu zlikwidowania obecnych od dawna wad systemu politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów i jej złotej wolności. Konstytucja wprowadziła polityczne zrównanie mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc najgorsze nadużycia pańszczyzny. Konstytucja zniosła zgubne instytucje, takie jak liberum veto, które przed przyjęciem Konstytucji pozostawiało sejm na łasce każdego posła, który, jeśli zechciał – z własnej inicjatywy, lub przekupiony przez zagraniczne siły, albo magnatów – mógł unieważnić wszystkie podjęte przez sejm uchwały. Konstytucja 3 maja miała wyprzeć istniejącą anarchię, popieraną przez część krajowych magnatów, na rzecz monarchii konstytucyjnej. W tym samym czasie przetłumaczono Konstytucję na język litewski.

Konsekwencje przyjęcia Konstytucji 3 maja Przyjęcie Konstytucji 3 maja sprowokowało wrogość sąsiadów Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Podczas wojny w obronie konstytucji, Polska zdradzona przez swojego pruskiego sprzymierzeńca Fryderyka Wilhelma II została pokonana przez Imperium Rosyjskie Katarzyny Wielkiej, sprzymierzonej z konfederacją targowicką – spiskiem polskich magnatów przeciwnych reformom osłabiającym ich wpływy. Po utracie niepodległości w 1795 roku, przez 123 lata rozbiorów, przypominała o walce o niepodległość. Zdaniem dwóch współautorów, Ignacego Potockiego i Hugona Kołłątaja była "ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny".

Tło historyczne Wielu historyków uważa, że głównym powodem upadku kraju było nadużywanie prawa liberum veto, które od 1652 pozwalało każdemu posłowi na zerwanie Sejmu i odrzucenie wszystkich przyjętych przez Sejm uchwał. Korzystając z takiej możliwości magnaci, a nawet agenci działający na rzecz państw ościennych, mogli z łatwością przekupić jedną lub więcej osób, aby odrzucić jakiekolwiek niewygodne z ich punktu widzenia reformy. Jedynie tzw. "sejm skonfederowany" był wolny od liberum veto. Sejm Czteroletni (zwany też Sejmem Wielkim), który przyjął Konstytucję Trzeciego Maja był właśnie takim sejmem i tylko to pozwoliło na przyjęcie radykalnych, jak na ówczesne czasy, reform. Konstytucja 3 maja miała być odpowiedzią na pogarszającą się sytuację wewnętrzną i międzynarodową Rzeczypospolitej Obojga Narodów, która jeszcze 150 lat wcześniej była jedną z największych potęg europejskich i największym krajem w Europie. O potrzebie reform pisał już 200 lat wcześniej Piotr Skarga, piętnując indywidualne i zbiorowe wady obywateli Rzeczypospolitej. W tym samym okresie pisarze i filozofowie tacy jak Andrzej Frycz Modrzewski i Wawrzyniec Goślicki oraz Jan Zamoyski wraz ze szlachtą opowiadającą się za egzekucją praw wzywali do wprowadzenia gruntowych reform.

Katarzyna II

Katarzyna II Wielka, właściwie Sophie Friederike Auguste zu Anhalt-Zerbst, ros. Екатерина II Алексеевна: Jekaterína II Alekséjewna (ur. 2 maja 1729 w Szczecinie – zm. 17 listopada 1796 w Petersburgu) – cesarzowa (Imperatrica) Rosji, żona cara Piotra III. Katarzyna podziwiana była przez zachodnich filozofów za mądrość, umiłowanie wiedzy i sprzyjanie oświeceniu; nazywana przez nich „Semiramidą Północy”, w rzeczywistości rządziła niezwykle twardą ręką. Zezwoliła szlachcie na handel chłopami i zsyłanie buntowników na Syberię, krwawo stłumiła bunty kozackie i chłopskie. Uczestniczyła w rozbiorach Polski.

Stanisław Małachowski

Stanisław Małachowski (ur. 24 sierpnia 1736 r. w Końskich, zm Stanisław Małachowski  (ur. 24 sierpnia 1736 r. w Końskich, zm. 29 grudnia 1809 w Warszawie) –hrabia, polityk, poseł, marszałek Sejmu Czteroletniego, referendarz wielki koronny 1780-1792, starosta wąwolnicki.

Kazimierz Nestor Sapieha

Kazimierz Nestor Sapieha (ur. 14 lutego 1757, zm Kazimierz Nestor Sapieha (ur. 14 lutego 1757, zm. 25 maja 1798 w Wiedniu), książę, generał artylerii litewskiej w latach 1773-1793, marszałekkonfederacji litewskiej w 1788, został obok Stanisława Małachowskiego marszałkiem Sejmu Czteroletniego i jednym z twórców Konstytucji 3 maja, jednym z jej sygnatariuszy.  Był posłem na sejm w 1786 roku z powiatu brzeskiego województwa brzeskolitewskiego. W 1792 był zwolennikiem kontynuowania wojny z Rosją, sprzeciwił się przystąpieniu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej. Wkrótce udał się na emigrację. Po wybuchu powstania kościuszkowskiego powrócił do kraju i wziął udział w walkach w stopniu kapitana artylerii. Po upadku insurekcji wyjechał do Wiednia. Odznaczony Orderem Orła Białego 1 stycznia 1779. W 1774 został kawalerem Orderu Świętego Stanisława.

Wyniki ankiety klasa Liczba uczniów ankietowanych 1. zadanie VI 12 11 6 8 1 I Gim 9 2 II Gim 17 4 III Gim 5

Historia obchodzenia święta Trzeciego Maja Święto konstytucji trzeciego maja zostało ustanowione już dwa dni po uchwaleniu konstytucji – piątego maja. Była to pierwsza konstytucja w Europie a druga na świecie. Święto podczas odebrania niepodległości Polsce zostało zawieszone. Przywrócono je dopiero w 1918 roku po odzyskaniu niepodległości. Od 1990 roku trzeci maja to dzień wolny od pracy. Od 2007 roku święto obchodzone jest także na Litwie. Podczas II Wojny Światowej hitlerowcy i sowieci zdelegalizowali święto konstytucji trzeciego maja. Pomimo zakazów świętowania Polacy często organizowali akcje typu rozwieszania polskich flag na urzędach piastowanych przez Niemców lub w widocznych miejscach, centrach miast. Po wojnie po antykomunistycznych demonstracjach zamieniono święto trzeciego maja zamieniono na święto pierwszego maja. W 1951 oficjalnie przywrócono święto. Aż do 1989 roku trzeciego maja ludzie demonstrowali na ulicach i urządzano protesty antykomunistyczne i antyrządowe. Obecnie święto obchodzimy głównie poprzez rozwieszanie flag narodowych na naszych domach. W szczególnie podniosłej atmosferze święto to obchodzimy nad Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie, gdzie pojawiają się najważniejsze osoby w państwie. Obchodom towarzyszą również liczne defilady wojskowe, które przechodzą przez miasta. Obecnie prezydent RP Bronisław Komorowski przeniósł uroczyste obchody święta przed Zamek Królewski, czyli w historyczne miejsce uchwaleni konstytucji

Zdjęcia z obchodów trzeciomajowych

Dziękujemy za obejrzenie naszej prezentacji Piotr Zawrotny Kacper Drężek Mateusz Kamil Sobotka Jakub Osiewski Maciej Kowalczyk