Anna Kozak Justyna Fit – Kempska Tomasz Lutostański Grzegorz Harasiuk PSYCHOLOGIA TŁUMU Anna Kozak Justyna Fit – Kempska Tomasz Lutostański Grzegorz Harasiuk

TŁUM Zbiorowość ludzka przyjmująca formę czasową i niezorganizowaną. Jednostki w tłumie zawsze przebywają w bliskości fizycznej i mają wspólny obiekt zainteresowania. Tłum może też przejawiać wspólnie ukierunkowane spontaniczne działania. W takiej sytuacji w tłumie dochodzi często do naśladownictwa i (chwilowego) wyzbywania się indywidualizmu. Często też uczestnicy tłumu czują się silniejsi i tracą zdolność obiektywnej oceny sytuacji.

Psychologia tłumu to gałąź psychologii zajmująca się zjawiskiem zachowania jednostek w wielkiej masie ludzkiej. Masa ta może być rozumiana dwojako: jako krótkotrwałe zgromadzenie jednostek (np. manifestacja uliczna); 2. jako synonim społeczeństwa masowego.

Psychologia tłumu Psychologia tłumu narodziła się w XIX wieku. Za jej ojca uważa się francuskiego lekarza, antropologa i socjologa Gustava Le Bona. Le Bon zauważył i opisał zjawisko odmiennego zachowania się ludzi gdy są badani pojedynczo i innego, gdy są badani w masie ludzkiej. Jako szczególnie interesujący przypadek uznał „tłum” ludzi, który – jako zbiorowość – w danej sytuacji zachowuje się zupełnie odmiennie, niż suma poszczególnych jednostek tłum ten tworzących, gdy stają w samotności przed identycznymi problemami.

CECHY TŁUMU Zanika poczucie własnej odrębności, tworzy się „ dusza zbiorowa tłumu”. Uczucia i myśli i działania wszystkich zaczynają mieć własny, wspólny kierunek. Poziom inteligencji tłumu jest znacznie obniżony w stosunku do poziomu inteligencji poszczególnych jednostek. Decyzje podejmowane w tłumie są, wiec zwykle prymitywne i najprostsze. Uczucia tłumu są zwykle proste i przesadne, nieraz gwałtowne. Tłum może ulegać niskim instynktom, ale może te być wyjątkowo moralny i pociągać do moralności wszystkich członków Jednostka w tłumie, choćby pod wpływem samej jego liczebności, nabywa poczucia niezwyciężonej potęgi, dzięki czemu czasem pozwala sobie na upust tych namiętności, które, będąc sama, z pewnością by stłumiła. Zanika poczucie odpowiedzialności. Tłum jest anonimowy, jest, wiec nieodpowiedzialny. Zaraźliwość, a konkretnie zaraźliwość uczuć i czynów uczestników jest typowym zjawiskiem występującym w tłumie. Osoba w tłumie jest podatna na sugestie i ma zmniejszony stan świadomości i w dużym stopniu stłumione racjonalne myślenie. Każda osoba stając się częścią tłumu zstępuje kilka stopni niej w rozwoju kulturowym

Jednostkę w tłumie cechuje: zanik świadomości własnego „ja”; przewaga czynników nieświadomych; kierowanie myślami i uczuciami przez sugestię i zaraźliwość; dążność do jak najszybszego urzeczywistnienia sugerowanych idei; jednostka staje się automatem, którym kieruje wola narzucona, nigdy własna; jednostka, stając się cząstką tłumi, zstępuje o kilka stopni niżej w swym rozwoju kulturowym, staje się istotą dziką i niewolnikiem instynktów; spontaniczność; gwałtowność; okrucieństwo;  bohaterstwo;  entuzjazm pierwotnego człowieka;  łatwość ulegania wpływom słów i obrazów;   wykonuje czyny sprzeczne ze swoim interesem

RODZAJE TŁUMU Różnorodność podniet tworzących tłum powoduje wielość odmian tej specyficznej zbiorowości społecznej. Badacze najczęściej wyróżniają tłum: AGRESYWNY - to taki, który atakuje jednostkę, zbiorowość lub instytucję. Występuje w trzech formach jako tłum linczujący, terroryzujący i walczący. UCIEKAJĄCY - występuje w dwóch odmianach: tłumu ogarniętego paniką na ograniczonej przestrzeni, przeważnie podczas zbiegowiska zagrożonego niespodziewanym niebezpieczeństwem oraz sformalizowanej grupy napotykającej zagrożenie rozpadu więzi formalnej. W tłumie uciekającym, bez względu na odmianę, jednostki ogarnięte strachem kierują się instynktem samozachowawczym. NABYWAJĄCY (RABUJĄCY) - występuje w okresach kryzysów i gospodarczego niedostatku. DEMONSTRUJĄCY - ) tym różni się od poprzednich, że jest zorganizowany. Jest on wyrazem wdzięczności, uznania, potępienia, pogardy, pochwały lub protestu.

PANIKA PANIKA to nagły niepohamowany i nieuzasadniony strach , który ogarnąć może jednostkę jak i zbiorowość ludzką. Panikę tłumu wyjaśnia się mechanizmem zaraźliwości tzn. jedna osoba przekazuje swoje doznania paniczne na inne osoby. Tłum taki cechuje się pobudzeniem emocjonalnym, oddaleniem niebezpieczeństwa. Panika wybucha niekiedy w sytuacji braku zagrożenia, może ją spowodować złudzenie pojawienia się zagrożenia, samo hasło np.: „pożar” może wywołać panikę.

W wyniku masowej paniki, jaka wybuchła w tłumie ludzi, zgromadzonych w tunelu prowadzącym na teren Love Parade, zginęło 19 osób, a 342 zostały ranne. Ochrona powstrzymywała prących w stronę wejścia ludzi i w pewnym momencie doszło do wybuchu paniki i chaosu. W wyniku zajścia 17 osób zostało stratowanych przez tłum, dwie kolejne zmarły w szpitalu.

378 zabitych w panice na moście 378 zabitych w panice na moście. Dramat podczas obchodów święta wody w stolicy Kambodży Phnom Penh. Na jednym z mostów wybuchła panika. Przerażeni ludzie tratowali się nawzajem i spychali do rzeki Nagle wybuchła panika. Świadkowie mówią, że wywołało ją omdlenie jednej z osób. Być może ludzie myśleli, że doszło do zamachu terrorystycznego. Zaczęli się przepychać, bić, spychać z mostu. Większość z ofiar utonęła zepchnięta do Mekongu. Jest też wielu zatratowanych.

OBROŃCY KRZYŻA Krzyż sprzed Pałacu Prezydenckiego w Warszawie Nie doszło do jego przeniesienia do Kościoła św. Anny z powodu oporu grupy osób określających się jako „obrońcy krzyża”. Zarówno przeciwnicy, jak i zwolennicy obecności krzyża przed Pałacem Prezydenckim organizowali własne wiece i manifestacje

PODSUMOWANIE W dzisiejszych czasach Le Bon jest już chętnie czytany i analizowany, a jego teorie dotyczące tłumu stały się podstawą dla rozwoju nowoczesnej psychologii (psychologia społeczna), a także technik manipulowania ludźmi (socjotechika). Analizy Le Bona stanowią podstawę współczesnego marketingu handlowego i politycznego, public relations i teorii reklamy. Wszystkie te dziedziny wiedzy opierają się na przekonaniu o irracjonalnym charakterze mas ludzkich i możliwości manipulowania nimi za pomocą symboli, nazw i haseł, a nie przekonywania ich za pomocą racjonalnej argumentacji.