Antoni Omondi Postsocjalistyczna transformacja z perspektywy nowej ekonomii instytucjonalnej

Plan Prezentacji Czym jest Nowa Ekonomia Instytucjonalna (NEI) Poziomy analizy ekonomicznej z perspektywy NEI Rodzaje transformacji Rule of law – podstawa instytucjonalnej rekonstrukcji Znaczenie instytucji nieformalnych Zmiany instytucjonalne a korupcja

Nowa ekonomia instytucjonalna Pojęcie wprowadzone przez Olivera Williamsona Odnosi się przede wszystkim do: Nowej teorii przedsiębiorstwa Torii wyboru publicznego Nowej teorii historii gospodarczej Te trzy zagadnienia łączy przekonanie, że podstawowym problemem ekonomicznym jest społeczna koordynacja działań a koszty transakcji i instytucje to dwa główne aspekty problemu społecznej koordynacji.

Nowa ekonomia instytucjonalna cd. NEI a ekonomia neoklasyczna Krytyka formalizmu Akceptacja indywidualizmu Wspólny punkt wyjścia analizy ekonomicznej: rzadkość dóbr i konkurencji Próba odpowiedzi na pytania: dlaczego powstają i upadają określone systemy gospodarcze; dlaczego funkcjonują rynek i państwo jako alternatywne mechanizmy koordynacji gospodarczej; jaka jest optymalna wielkość przedsiębiorstwa

Poziomy analizy ekonomicznej Schemat Olivera Wiliamsona: tempo zmian: P1 od 100 do 1000 lat P2 od 10 do 100 lat Społeczne podłoże: instytucje nieformalne, zwyczaje, zasady moralne, tradycja, religia Ustrój polityczno-prawny: formalne reguły gry – zwłaszcza prawo własności (ustrój polityczny, wymiar sprawiedliwości, biurokracja)

Poziomy analizy ekonomicznej cd. Schemat Olivera Wiliamsona: tempo zmian: P3 od 1 do 10 lat P4 permanentne dostosowania Struktury zarządzania (mechanizm kształtowania proporcji transakcji rynkowych i zarządzania hierarchicznego) Alokacja zasobów (ceny i ilości)

Transformacja Proces uwarunkowanym centralnym wprowadzaniem pewnych zmian np.: Prywatna własność Twarde ograniczenia budżetowe Wolne ceny Wolność działalności gospodarczej Źródła niepowodzeń Brak zdecydowania Niekompetencja polityków Nieuzasadnione naciski polityczne na kierunki realizowanej polityki Wprowadzenie tych nowych zasad ma automatycznie doprowadzić do zbliżenia gospodarki do granicy możliwości produkcyjnych.

Transformacja Podejście techniczne – błędne, ponieważ ignoruje dwa czynniki określające granicę możliwości produkcyjnych: Instytucje Proces zdobywania i wykorzystywania wiedzy Podejście społeczne – długotrwały proces zmian Instytucji formalnych: prawa włąsności, umowy Instytucji nieformalnych: normy moralne, zwyczaje, przekonania religijne, mentalność jednostek

Transformacja Z NEI wynika że transformacja ma na celu zwiększenie adaptacyjnej efektywności ekonomicznej Efektywność adaptacyjna - zdolność systemu instytucjonalnego do ciągłego dostosowywania się do zmian technologicznych, demograficznych oraz szoków pojawiających się w systemie społecznym Efektywność „zwykła” - optymalizację relacji między efektami a nakładami. Rosnąca gotowość ludzi do ciągłego uczenia się i konkurencji, do podejmowania ryzyka i wszelkiego rodzaju działalności twórczej jest niezbędna!

Rule of law Przykład Polski – plan Balcerowicza Rządy prawa a demokracja „w społeczeństwie wolnym i odpowiedzialnych jednostek słowo konstytucja musi być przed słowem demokracja” James M. Buchanan Rónierz R.J. Barro podkreśla, że: Rule of law – podstawowy czynnik wzrostu gosp. Demokracja – czynnik ambiwalentny W długim okresie rządy prawa tworzą warunki trwałego wzrostu gosp. co umożliwia powstanie systemu dojrzałej demokracji

Rule of law

Znaczenie instytucji nieformalnych Teza o interakcji Wpływ etosu instytucji nieformalnych na transformacje Zależność miedzy polityką, ekonomią i rozwojem gospodarczym Przykład Polski

Zmiany instytucjonalne a korupcja Mentalność postkomunistyczna Podejrzliwość wobec kapitalizmu Strategia zwalczania korupcji w krajach objętych transformacją Komisje śledcze ( afera Rywina, Orlenu itp.) Wzrost świadomości w Polsce na temat korupcji.

Zmiany instytucjonalne a korupcja