Ku nowej ekonomii politycznej Shigeto Tsuru Oprac. Andrzej Sikorski

Plan prezentacji Zawodność mechanizmów rynkowych Przyczyny niedoskonałości rynku Wnioski Rola Ekonomistów Zadania dla ekonomistów Podsumowanie Pytania do dyskusji

Zawodność mechanizmów rynkowych przy podziale dochodu „Teoria podziału ciągle jeszcze nie jest ustalona” „Niewidzialna ręka rynku” daje odpowiedź na problemy „co?” i „jak?”, ale nie „dla kogo?” A. Samuelson

Przyczyny niedoskonałości rynku W praktyce mechanizmy rynkowe są zawodne, gdyż: Ekonomiczne wskaźniki podlegają manipulacjom Decyzje konsumentów nie są suwerenne Efekty zewnętrzne odgrywają znaczącą rolę i nie mogą być pomijane

1. Manipulowanie wskaźnikami ekonomicznymi Wskaźniki barometryczne takie jak ceny, stawki płac czy stopy procentowe przestają być wyznaczane przez rynek i mogą być administrowane

Sposoby administrowania wskaźnikami Gospodarka znalazła się w stadium, gdzie firmy same wpływają na wzrost cen swoich produktów- kontrolują dostawców surowców i narzędzi Koncerny mają też wpływ na państwo Z kolei pracownicy dzięki związkom zawodowym mają wpływ na wysokość płac.

Sposoby administrowania wskaźnikami c.d. Zadziałał mechanizm odrynkowiania płac i stóp procentowych: Dzięki technologii i automatyzacji wydajność jest bardzo wysoka, a udział pracy w wartości produktu niski. Prowadzi to do podważenia sposobu produkcji opierającego się na wartości wymiennej W efekcie ceny czynników (płace i stopy procentowe) przestają być wyznaczane rynkowo

2. Brak suwerenności decyzji konsumenta Decyzje konsumenta przestały być suwerenne: Zbyt duża jest asymetria informacji między producentem a konsumentem – nowoczesne produkty są zbyt złożone Producenci opracowali bardzo skuteczne metody wpływania na postawy konsumentów Konsumenci nie mają możliwości zgłaszania popytu na dobra

3. Efekty zewnętrzne odgrywają znacząca rolę Wraz z rozwojem technologii pojawiły się nowe efekty zewnętrzne, np.: Zatruwanie środowiska Możliwe następstwa wykorzystania energii atomowej Zaczęły one odgrywać tak znaczącą rolę w procesach rynkowych, że nie mogą już być pomijane przy analizach.

Wnioski Niedoskonałości powodują że mechanizmy wolnorynkowe przestają działać, nie zachodzi równowaga Należy zatem interweniować - sterować rynkiem

Rola ekonomistów Taka sytuacja wymaga od ekonomistów zmiany podejścia. Ekonomiści powinni być gotowi do formułowania sądów normatywnych W badaniach należy uwzględniać efekty zewnętrzne Należy powrócić do idei Ekonomii Politycznej

Zadania dla ekonomistów Ekonomiści powinni przede wszystkim zająć się problemem podziału produktów, jako że: Postęp technologiczny spowodował że założenia ekonomii neoklasycznej nie sprawdzają się w tej dziedzinie Pilnie potrzebne są nie tyle teoretyczne wyjaśnienia, ale praktyczne rozwiązania.

Zadania dla ekonomistów c.d. Podstawową kwestią przy badaniu problemu podziału jest określenie koszyka „minimów obywatelskich”: Należy rozważyć sposób zapewnienia tego koszyka każdemu obywatelowi- czy lepszym rozwiązaniem jest zagwarantowanie dochodu, czy świadczenia w naturze. Lepszym, choć bardziej kosztownym (wyższe koszty administracyjne) rozwiązaniem, są świadczenia w naturze

Zadania dla ekonomistów c.d. Należy uwzględnić efekty zewnętrzne w wielkościach agregatowych: Muszą być uwzględniane szkody powodowane przez rozwój, np.: zniszczenie środowiska, gdyż one też wpływają na dobrobyt gospodarczy

Zadania dla ekonomistów c.d. Należy stosować inne niż PNB wyznaczniki dobrobytu- sprawdza się to w krajach rozwijających się, których głównym celem jest szybki wzrost, jednak w krajach rozwiniętych tempo wzrostu nie jest priorytetem

Zadania dla ekonomistów c.d. Należy zmienić podejście do czasu pracy w procesie produkcji: „Cena” czasu powinna zależeć nie tylko od jego ilości wydatkowanego na pracę, ale i od przyjemności płynącej z wykonywanej pracy.

Podsumowanie Rozwój technologiczny i zmiany społeczne i gospodarcze powodują niedoskonałości rynku Mechanizmy wolnorynkowe przestają działać, zachodzi nierównowaga Znaczącą rolę zajmują wcześniej pomijane czynniki zewnętrzne Ekonomiści powinni przyjąć bardziej normatywne podejście

Pytania do dyskusji Czy zgadzasz się, że decyzje konsumentów nie są suwerenne i nie mają oni możliwości zgłaszania popytu na dobra? Czy zgadzasz się z tezą autora, że koncerny mają tak duży wpływ na rynek? Czy zgadzasz się, że w przypadku niedoskonałości rynkowych najlepszym rozwiązaniem jest administrowanie rynkiem? Czy zgadzasz się, że ekonomiści powinni przede wszystkim posługiwać się ekonomią normatywną?

Dziękuję za uwagę