Ewolucja ekonomii politycznej i jej miejsce we współczesnej myśli ekonomicznej Jerzy Wilkin Karolina Jadkowska

Początki ekonomii politycznej: Prekursor- Antoine de Montchretien Francja i Wielka Brytania Reprezentanci klasycznej ekonomii politycznej: A. Smith J.S. Mill D. Hume K. Marks

Nowe spojrzenie na ekonomię: Większe zainteresowanie ekonomistów: Funkcjonowaniem gospodarki Procesami gospodarczymi pod kątem zjawisk społecznych Źródłami bogactwa narodów i mechanizmami podziału tego bogactwa Funkcjonowaniem państwa i jego relacji z względnie autonomicznym rynkiem Procesami reprodukcji w gospodarce

Klasyczna ekonomia polityczna: Główne założenie: względna autonomia gospodarki opartej na mechanizmie rynkowym Wydanie przez Marshalla książki w 1980r co doprowadziło do zerwania z tradycją ekonomii politycznej i początku ekonomii politycznej jako „outsider” głównego nurtu ekonomii Marksistowska ekonomia polityczna jako „urzędowa” forma ekonomii w krajach komunistycznych

Ekonomia instytucjonalna: Kierunki ekonomii instytucjonalnej: Klasyczna ekonomia instytucjonalna – kierunek kontynujący tradycje amerykańskiego instytucjonalizmu Nowa ekonomia instytucjonalna – kierunek wprowadzający problematykę instytucjonalną do neoklasycznej ekonomii

Instytucjonalne podejście do ekonomii wg Smitha: Instytucje formalne i nieformalne: system prawa, normy moralne i etyczne, organizacyjna struktura państwa, stosunki własnościowe itp. Powiązanie między: wolnością gospodarczą i polityczną prawami prywatnej własności a sprawiedliwym państwem inwidualnymi osobami kierującymi się egoistycznym interesem a częściowo troską o konsekwencje swoich działań dla innych

Instytucjonalne podejście do ekonomii wg Marksa: Stosunki produkcji, czyli ekonomiczna baza społeczeństwa = system instytucjonalny gospodarki, z prawami własności jako najważniejsze typ instytucji dla gospodarki Instytucje formalne i nieformalne, które składają się na tzw. nadbudowę społeczeństwa

Klasyczny instytucjonalizm: Przedstwiciele: T.Veblen, J.R. Commons, W.C. Mitchell Kontynuatorzy po II wojnie: C. Ayers, J.K. Galbraith Przedstawiciele w Europie: G. Myrdal, K. Polany, K.W. Kapp Opozycja względem ekonomii neoklasycznej Przez 40 lat marginalny charakter instytucjonalizmu

Wspólne cechy ekonomii politycznej i instytucjonalizmu: Interdyscyplinarność Ewolucyjność Systemowe i holistyczne podejście do analizy gospodarowania Zmienność preferencji i zachowań ludzi w procesach gospodarowania Traktowanie gospodarki jako systemu władzy Zwracanie szczególnej uwagi na procesy dystrybucji dochodów i bogactwa Docenienie pierwiastka normatywnego w ekonomii

Instytucjonalne podejście do ekonomii wg Myrdala: Podejście instytucjonalne uzyska przewagę nad „ekonomią konwencjonalną” : „Ujęcie bardziej instytucjonalne zyska na znaczeniu po prostu dlatego, że jest ono potrzebne do skutecznego radzenia sobie z problemami praktycznymi i politycznymi, jakie się wokół nas piętrzą i wręcz nas przygniatają”

Nowa ekonomia instytucjonalna wg O. Williamsona: Nie kwestionuje ekonomii neoklasycznej lecz rozszerza analizę ekonomiczną na struktury instytucjonalne w jakich funkcjonuje gospodarka Stwierdzenie, że ekonomia polityczna ingeruje w nauki społeczne Rozwój gospodarczy wzrost znaczenia kosztów transakcyjnych instytucje

Teoria wyboru publicznego: Próba zastosowania narzędzi ekonomicznych do analizy sfery decyzji podejmowanych za pośrednictwem instytucji politycznych Badanie związków między sferą rynku a sferą polityki Przedstawiciel: J. Buchanan

Keynesizm: Przedstawiciel: J.M. Keynes Krytyka teorii neoklasycznej Dużą wagę przywiązywał do zawodności rynku, stabilizacyjnej roli państwa, znaczenie podziału dochodu narodowego między różne grupy społeczne dla wzrostu gospodarczego

Postkeynesizm: Przedstawiciele: M. Kalecki, J. Robinson, N. Kaldor Kalecki analizował funkcjonowanie rynku niedoskonałej konkurencji, zbudował oryginalny model cyklu koniunkturalnego i teorii rynku nawiązującej do stratyfikacji klasowej społeczeństwa kapitalistycznego oraz dokonał analizy zmian zatrudnienia w powiązaniu z przebiegiem cyklu koniunkuralnego i uwarunkowaniami politycznymi

Neoklasyczna ekonomia polityczna: Znaczenie, konkretyzacja i ochrona praw własności Analiza efektów zewnętrznych Problem dóbr publicznych Zagadnienie monopoli i oligopoli Zawodność rynku

Neoklasyczna ekonomia polityczna cd. : Jeśli rynek nie jest w stanie odpowiedzieć efektywnie tam wkracza państwo „Troska o sprawiedliwość i prawa ludzi są w sferze działalności państwa nie dlatego, że może ono tu działać bardziej efektywnie, ale dlatego, że państwo a nie rynek może lepiej wyegzekwować jednakowe traktowanie i ochronę” Caporaso, Levine

Międzynarodowa ekonomia polityczna: Połączenie ekonomii neoklasycznej i podejścia charakterystycznego dla ekonomii politycznej Powstała z konieczności analizy wzrostu rozpiętości dochodów i bogactwa między krajami Model analizy wzrostu, gdzie wyodrębniono bloki: gospodarka, rząd, sfera polityki i reszta świata, między którymi zachodzą różnego rodzaju związki i zależności

Ekonomia polityczna- nauka pozytywna czy normatywna: Normatywna – odwołuje się do wartości, przywiązuje dużą wagę do formułowania podstaw polityki ekonomicznej, zajmuje się kwestią sprawiedliwości społecznej itp. Pozytywna- bada przyczyny „bogactwa narodów”, przyczyny niedorozwoju i nędzy, czynniki wpływające na wzrostu gospodarczego itp.

Czynniki wspólne dla przedstawicieli ekonomii politycznej: Zauważają ważną rolę czynników politycznych i innych nieekonomicznych Zwracają uwagę na problemy władzy, konfliktu interesu, założenia behawioralne dotyczące homo politicus, role instytucji i zmian instytucjonalnych oraz zmieniające się struktury świata Aktywne zainteresowanie teoriami i podejściami innych nauk społecznych Skłonność do podejścia interdyscyplinarnego

Pytania do przemyślenia: Czemu ekonomia polityczna miała marginalny charakter? Czy potrzebna jest interwencja państwa w gospodarkę i których obszarach?

Dziękuję za uwagę