Prawa Pacjenta Maria Matusiak Pogorzelica 2010

Według WHO „Prawa pacjenta określają szczególne stosunki, które istnieją pomiędzy pacjentem a instytucją lub osobą świadczącą usługi medyczne, czy usługi zdrowotne”.

Zdefiniowanie praw pacjenta wynika 1. Z faktu, uzależnienia pacjenta od podmiotu sprawującego nad nim opiekę, 2. Potrzeby zapobiegania nadużyciom pacjent-pracownik medyczny, 3. Ze względu na doświadczenia medyczne i biomedyczne na ludziach oraz transplantacje, 4. Paternalistyczny model relacji pracownik ochrony zdrowia-pacjent, 5. Współodpowiedzialność pacjenta za własne zdrowie.

Rozwój historyczny praw pacjenta. Starożytność Pierwszy oficjalny dokument dotyczący praw pacjenta został wydany w 1793 roku, nosił nazwę Narodowa Konwencja Rewolucji Francuskiej – 1793 r.

Rozwój historyczny praw pacjenta. Duże zainteresowanie prawami człowieka było reakcją na rozmaite nadużycia medycyny III Rzeszy w czasie II Wojny Światowej (chodzi tu przede wszystkim o nieludzkie eksperymenty medyczne, ludobójstwo). Powstało wiele deklaracji praw człowieka. Wyodrębniły się z praw człowieka. Lata 60 i 70 minionego stulecia – ruch praw obywatelskich, praw kobiet i praw konsumenckich.

Prawa pacjenta można odnieść do dwóch poziomów relacji: Relacja pacjent-władza publiczna- prawa mają charakter praw zbiorowych i odnoszą się w szczególności do zapewnienia opieki zdrowotnej oraz równego dostępu do świadczeń zdrowotnych. Nakładają na władzę publiczną społeczne zobowiązania.

Prawa pacjenta można odnieść do dwóch poziomów relacji: 2. Relacja pacjent- świadczeniodawca- prawa mają charakter praw indywidualnych i odnoszą się do faktu samostanowienia i samodecydowania każdej osoby, do jej godności i nienaruszalności.

Regulacje praw pacjenta w dokumentach międzynarodowych Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948) Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (1950) Europejska Karta Socjalna (1961) Europejska Karta Praw Pacjenta (2002)

Poszanowanie godności Samostanowienie WHO – prawa człowieka i zakres wartości, które powinny się znajdować w systemie ochrony zdrowia każdego kraju Poszanowanie godności Samostanowienie Nietykalność fizyczną i psychiczną osoby Prywatność Dążenie do osiągnięcia najlepszego stanu zdrowia Prawo do ochrony zdrowia

Źródła praw pacjenta 1.Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej 2.Ustawa o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów z 1995 roku, 3.Ustawa o swiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze srodkow 4.Ustawa o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008r. (Dz. U. Nr 52 poz.417 z 2009 r.)

Ustawa o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008r. (Dz. U. Nr 52 poz.417 z 2009 r.) Obowiązuje od 5 czerwca 2009 r. W celu ochrony praw pacjenta ustanawia się Rzecznika Praw Pacjenta 02 października 2009 r. Premier Donald Tusk powołał na stanowisko Rzecznika Praw Pacjenta Panią Barbarę Kozłowska, dotychczasowego Rzecznika w Biurze Praw Pacjenta przy MZ.

Rzecznik jest centralnym organem administracji rządowej - postępowania w sprawie naruszenia zbiorowych praw pacjenta - występowanie do właściwych organów z wnioskiem o podjęcie inicjatywy ustawodawczej - opracowywanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych popularyzujących wiedzę o prawach pacjenta

Prawa pacjenta 1. prawo do świadczeń zdrowotnych: - świadczenia odpowiadające wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej - kolejność dostępu do świadczeń - konsylium lekarskie - opinia innej pielęgniarki -natychmiastowe uzyskanie świadczenia w przypadku zagrożenia zdrowia i życia - świadczenia udzielane z należytą starannością

Prawo do informacji 1. pacjent małoletni po 16 r. ż Prawo do informacji 1. pacjent małoletni po 16 r. ż. – przystępna informacja o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych 2. pacjent do 16 r. ż. – informacja w zakresie i formie potrzebnej do prawidłowego przebiegu procesu diagnostycznego lub terapeutycznego 3. uzyskanie wczesnej informacji o zamiarze odstąpienia przez lekarza od leczenia pacjenta 4. informacja o prawach pacjenta 5. informacja o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot

Prawo pacjenta do tajemnicy informacji z nim związanych - obowiązuje także po śmierci pacjenta

Prawo pacjenta do tajemnicy informacji Nie stosuje się gdy: - tak stanowią przepisy odrębnych ustaw - zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia pacjenta lub innych osób - pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy - zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych innym osobom wykonującym zawód medyczny, uczestniczącym w udzielaniu tych świadczeń Prawo pacjenta do tajemnicy informacji

Prawo pacjenta do wyrażania zgody na udzielanie świadczeń zdrowotnych - wyrażenie zgody lub jej odmowa po uzyskaniu informacji - w przypadku zabiegu operacyjnego albo zastosowania metody leczenia lub diagnostyki stwarzających podwyższone ryzyko pacjent wyraża zgodę na piśmie

Prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta - obejmuje także prawo do umierania w spokoju i godności - przy udzielaniu świadczeń może być obecna osoba bliska - przy udzielaniu świadczeń mogą być obecne inne osoby niż udzielające świadczeń wtedy gdy jest to niezbędne ze względu na rodzaj świadczenia.

Prawo do dokumentacji medycznej - dane zawarte w dokumentacji podlegają ochronie - określa dane jakie powinna zawierać dokumentacja medyczna - prawo dostępu do dokumentacji ma szereg podmiotów - określa sposób udostępnienia dokumentacji - okres przechowywania dokumentacji

Prawo pacjenta do zgłaszania sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarskiego - jeżeli opinia ma wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta wynikające z innych przepisów - sprzeciw wnosi się do Komisji Lekarskiej w ciągu 30 dni od dnia wydania opinii albo orzeczenia o stanie zdrowia pacjenta

Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego - kontakt osobisty, telefoniczny lub korespondencyjny z innymi osobami - dodatkowa opieka pielęgnacyjna- ponosi koszty tej opieki jeżeli skutkuje ona kosztami poniesionymi przez zakład

Prawo do opieki duszpasterskiej - w sytuacji pogorszenia się stanu zdrowia lub zagrożenia życia zakład jest obowiązany umożliwić pacjentowi kontakt z duchownym - koszty tej opieki ponosi zakład

Prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie - koszty tego świadczenia ponosi zakład

„Zdrowie psychiczne jest fundamentalnym dobrem osobistym człowieka, a ochrona praw osób z zaburzeniami psychicznymi należy do obowiązków państwa.”

Regulacje prawne Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego(1994 r.) Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie sposobu organizowania i prowadzenia działalności w dziedzinie promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym (1996 r.)

Regulacje prawne Roz. Ministra Sprawiedliwości w sprawie kontroli przestrzegania praw osób z zaburzeniami psychicznymi przebywających w szpitalach psychiatrycznych i domach pomocy społecznej (1995 r.) Roz. MZiOS w sprawie sposobu stosowania przymusu bezpośredniego (1995 r.)

Regulacje prawne Roz. MZiOS w sprawie wykazu świadczeń zdrowotnych wzmagających odrębnej zgody pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego (1995 r.)

Rzecznicy Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego (ustawa z dnia 19.08.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego – Dz. U. Nr 111, poz. 535 z póź. zm.) -przyjmuje skargi pacjenta przebywającego w szpitalu psychiatrycznym, rodziny pacjenta, jego przedstawiciela ustawowego lub osoby sprawującej faktyczną opiekę nad pacjentem - udziela pomocy pacjentowi wypisanemu ze szpitala, jeżeli skarga została złożona w trakcie pobytu pacjenta w szpitalu, a procedura rozpatrzenia nie została zakończona - prowadzi działalność informacyjno-edukacyjną

Skargi zgłoszone do Rzeczników Praw pacjenta Szpitali Psychiatrycznych w 2009 r. Zakres skarg – łącznie 9340 przymusowe przyjęcie postępowanie sądowe godność i intymność dokumentacja medyczna brak dostępnej dla pacjentów informacji w szpitalu

Zachodniopomorskie 509 Dolnośląskie 820 Lubuskie 1068 Małopolskie 1019 Łódzkie 462 Małopolskie 1019 Mazowieckie 1092 Podkarpackie 365 Pomorskie 1565 Podlaskie 602 Śląskie 914 Świętokrzyskie 170 Warmińsko-mazurskie 181 Wielkopolskie 328 Zachodniopomorskie 509 Kujawsko-pomorskie 245

Przyczyny trudności w realizacji Praw Pacjenta Niedostateczna wiedza personelu medycznego, Niewystarczająca wiedza ubezpieczonych, Paternalistyczna postawa pracowników ochrony zdrowia, Oczekiwania pacjentów Roszczeniowa postawa pacjentów

„ Pacjent, który winien znajdować się w centrum zainteresowania opieki zdrowotnej, poprzez chorobę popada w słabość i uzależnienie, ze względu na to wymaga specjalnej ochrony.” Marek Balicki

Dziękuję za uwagę.