OOO0o0OOO PODATKI DOCHODOWE

Charakterystyka podatków dochodowych Podstawowa idea opodatkowania – przejęcie nadwyżki ekonomicznej, wytworzonej w sferze gospodarczej przez państwo [→dochodu] Warunkiem opodatkowania dochodu – świadomość jego istnienia!!! [XVIII w.] Wcześniej – kojarzenie możliwości świadczenia z majątkiem: Duży majątek – duże możliwości; brak majątku – brak możliwości świadczenia… W starożytności podatki majątkowe… W średniowieczu/nowożytności: podatki przychodowe... Podatek dochodowy – Anglia 1799.

Definicja dochodu: Definicja ekonomiczna [Haig-Simons, Schanz]: Dochód to wartość konsumpcji danego podmiotu powiększona o przyrost wartości majątku netto w danym czasie. Odniesienie do odcinka czasu! [zwykle – rok, teoretycznie – przez całe życie człowieka albo cały okres istnienia jednostki organizacyjnej] . Definicja prawna [brak…?] Ustawa: Dochód to różnica między (wyższymi! BB) przychodami a (niższymi! BB) kosztami ich uzyskania. Jeśli koszty wyższe niż przychody – strata…

Cechy podatku dochodowego ● Dobre dostosowanie do możliwości płatniczych - ekonomiczne uzasadnienie; - sprawiedliwość ● Formalizm (dokumentacja, ewidencja) ● Względna pracochłonność/kosztochłonność ● Złożoność prawna (trudność interpretacji przepisów) ● Konfliktogenność ● Względną łatwość unikania/uchylania się od opodatkowania (potrzeba rozbudowy regulacji anty- …) ● Względnie niska przewidywalność wpływów (nieprzewidywalność zjawisk gospodarczych)

Dylematy konstrukcji podatku dochodowego [I] Opodatkowanie osób prawnych? Ustawa – jedna? Wiele? - dochody osób fizycznych/osób prawnych? [czy też] - dochody z działalności gospodarczej/ /pozostałe? Dochody „aktywne”/dochody „pasywne”? działalność gospodarcza, praca etc. odsetki od lokat i pożyczek, dywidendy etc.

Dylematy konstrukcji podatku dochodowego [II] ● Unitarność/cedularność? ● Progresywność/proporcjonalność? ● Podstawa opodatkowania/podstawa obliczenia podatku? ● Przychody i koszty – metoda kasowa/memoriałowa? ● Funkcje pozafiskalne (np. „prorodzinność”)? ● Postępowanie ze stratami? ● Podatkowe traktowanie podmiotów powiązanych? ● Zapłata – zaliczki? ● Wymiar – decyzja organu podatkowego czy samoobliczenie?

Progresywność/proporcjonalność Zasady obciążenia podatkowego dochodów: Podatek dochodowy od osób fizycznych (PDF)– progresja opodatkowania (skala progresywna) Podatek dochodowy od osób prawnych (PDP) – proporcjonalność (stała stawka podatkowa) Wyjątki: – formy uproszczone PDF – proporcjonalność - idea podatku liniowego (PDP+PDF)

Unitarność/cedularność? Ustalanie dochodu: Metoda unitarna - przychody (podobnie – koszty) łącznie, niezależnie od źródeł z których pochodzą… Metoda cedularna – ustalanie dochodu/straty odrębnie dla poszczególnych, wyodrębnionych ustawowo źródeł przychodów… - i sumowania dochodów z tych źródeł, w których się pojawiły dla ustalenia podstawy opodatkowania [z pominięciem tych źródeł, które przyniosły stratę w danym roku podatkowym] Jaka różnica?

Unitarność/celularność: przykład [1] obliczenia podatku dochodowego Metoda unitarna – założenia: Podatnik osiąga przychody z dwóch źródeł przychodów. Stawka podatkowa 10% Dwa źródła przychodów: a) przychody 500, koszty 300; b) przychody 200, koszty 300: Przychody [suma a)+b)] = 700 Koszty [suma a)+b)] = 600 Dochód (700-600) = 100… Podatek = 10

Unitarność/celularność: przykład [2] obliczenia podatku dochodowego Metoda cedularna – założenia: Podatnik osiąga przychody z dwóch źródeł przychodów. Stawka podatkowa 10% Dwa źródła przychodów: przychody 500, koszty 300; przychody 200, koszty 300: Dochody ze źródła a): [500-300] = 200 Strata ze źródła b): [200-300] = -100 Dochód (200+0) = 200… Podatek = 20

Podstawa opodatkowania/podstawa obliczenia podatku Podstawa opodatkowania = dochód (różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania w danym okresie. Podstawa obliczenia podatku = podstawa opodatkowania pomniejszona o przysługujące podatnikowi odliczenia od podstawy (preferowane wydatki, straty z lat ubiegłych etc.). Stawki podatkowe stosuje się do podstawy obliczenia! Przy braku możliwości odliczenia: podstawa obliczenia = podstawa opodatkowania

Metody ustalania kosztów Metoda ustalania kosztów rzeczywistych, opartych o ewidencję podatkową. Metoda kosztów normatywnych, z możliwością wykazywania kosztów wyższych niż normatyw (jeśli zostały poniesione). Metoda kosztów normatywnych, bez możliwości wykazywania kosztów wyższych niż normatyw (nawet jeśli zostały poniesione). Metoda nieuwzględniania kosztów [przychód = dochód…]

Metody ustalania przychodów/kosztów – zagadnienie techniki podatkowej Metoda kasowa – momentem osiągnięcia przychodu (albo poniesienia kosztu) jest moment otrzymania/dokonania zapłaty… Metoda memoriałowa – momentem osiągnięcia przychodu (albo poniesienia kosztu) jest moment dokonania zapisu w księgach rachunkowych… [lub inny moment określony przez przepisy prawa]

Metoda kasowa/memoriałowa ZASADY: Metoda kasowa – przy opodatkowaniu dochodów osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej Metoda memoriałowa – przy opodatkowaniu dochodów podmioty prowadzących działalność gospodarczą JAKA RÓŻNICA?

Metoda kasowa/memoriałowa Przykład: spółka [metoda memoriałowa] wypłaca wynagrodzenie pracownikowi [metoda kasowa]. Wynagrodzenie – koszt dla spółki, przychód dla pracownika Analiza 3 sytuacji: Spółka wypłaca pracownikowi wynagrodzenie w ustalonym umową dniu; Spółka z przyczyn leżących po jej stronie nie wypłaca pracownikowi wynagrodzenie w ustalonym dniu; Spółka stawia pracownikowi wynagrodzenie do dyspozycji w określonym dniu, ale pracownik go nie odbiera.

Sytuacja a): Spółka wypłaca pracownikowi wynagrodzenie w ustalonym umową dniu Dla spółki jest kosztem poniesionym w momencie wymagalności zobowiązania wobec pracownika [w tym wypadku = w dniu wypłaty]; Dla pracownika jest przychodem w dniu wypłaty.

Sytuacja b): Spółka nie wypłaca pracownikowi wynagrodzenie w ustalonym umową dniu z przyczyn leżących po jej stronie Wynagrodzenie: Dla spółki jest kosztem poniesionym w momencie faktycznej wypłaty wynagrodzenia pracownikowi; - Dla pracownika jest przychodem nie w dniu wypłaty umówionym, ale rzeczywistym.

Sytuacja c): Spółka stawia pracownikowi wynagrodzenie do dyspozycji w określonym dniu, ale pracownik go nie odbiera Wynagrodzenie: Dla spółki jest kosztem poniesionym w momencie wymagalności zobowiązania wobec pracownika [w tym wypadku = postawienia wynagrodzenia do dyspozycji pracownika]; - Dla pracownika jest przychodem w dniu pozostawienia wynagrodzenia do jego dyspozycji.

Postępowanie ze stratami? Strata = nadwyżka kosztów uzyskania przychodu nad przychodami w okresie rozliczeniowym (np. roku podatkowym). Problem uwzględniania strat poniesionych w jednym roku podatkowym w rozliczeniu za lata, w których podatnik osiągnął dochód… Źródło problemu: procesy gospodarcze są dynamiczne, a opodatkowanie statyczne, zrelatywizowane do przyjętego okresu rozliczeniowego… Ilustracja problemu…

Postępowanie ze stratami? Przykład: Stawka podatkowa 10% Wynik: [D albo S] 2001 – D [100]; 2002 – D [200]; 2003 – S [100]. Założenie (fikcyjne!), że podatek rozliczany jest w okresie trzyletnim: podstawa opodatkowania = 100+200-100=200 Podatek = 20 b) Założenie, że podatek rozliczany jest w okresach rocznych: 2001 D [100] podatek = 10 2002 D [200] podatek = 20 2003 S [100] podatek = 0 Suma podatku = 30

Postępowanie ze stratami? Eliminacja niedogodności – w drodze przyznania podatnikowi prawa do odliczania strat od dochodów... [różne systemy krajowe] Polska: prawo do odliczenia straty od dochodu z tego samego źródła w kolejnych 5 latach podatkowych, jednak nie więcej niż 50% straty w jednym roku….

Postępowanie ze stratami? PL: Nie można rozliczać strat wstecz… Nie można odliczać straty z jednego źródła pomniejszając dochód w kolejnych latach osiągnięty z innego źródła… Nie można odliczyć straty gdy wygaśnie źródło przychodów… [dotyczy PDF!] Nie można odliczyć więcej niż 50% straty rocznie… Nie można odliczyć straty w 6. i następnych latach po jej poniesieniu…

Opodatkowanie podmiotów powiązanych – podatkowa grupa kapitałowa Problem zróżnicowanego obciążenia podatkowego kapitału należącego do tego samego podmiotu w zależności od liczby form, w jakich funkcjonuje… Idea – obciążenie podatkowe kapitału nie powinno być uzależnione od jego formalnego podziału na struktury organizacyjne (jedna lub większa liczba powiązanych spółek). Remedium na niekorzystne efekty zróżnicowania – instytucja podatkowej grupy kapitałowej…

Opodatkowanie podmiotów powiązanych – przykład Kapitał 1.000.000 – alternatywna organizacja: jedna spółka o kapitale 1.000.000 dwie spółki S-ka(1) i S-ka(2) o kapitale 500.000 każda Stawka podatkowa = 10% Sytuacja a): D = 100, Podatek = 10 Sytuacja b): S-ka(1) D = 200; S-ka(2) S = 100 Podatek S-ki(1) = 20; podatek S-ki(2) = 0 Taki sam efekt gospodarczy funkcjonowania kapitału (D = 100) ale obciążenie podatkowe dwóch spółek łącznie - podwójnej wysokości!!

Opodatkowanie podmiotów powiązanych – podatkowa grupa kapitałowa Remedium na niekorzystne efekty zróżnicowania obciążeń podatkowych podmiotów powiązanych– instytucja podatkowej grupy kapitałowej… Warunki: skład - wyłącznie spółki z o. o. i S.A. przeciętny kapitał zakładowy przypadający na każdą ze spółek, jest nie niższy niż 1.000.000 zł,   spółka dominująca i spółki zależne zawarły, w formie aktu notarialnego, umowę o utworzeniu, na okres co najmniej 3 lat podatkowych, podatkowej grupy kapitałowej i umowa ta została zarejestrowana przez naczelnika urzędu skarbowego

Opodatkowanie podmiotów powiązanych – podatkowa grupa kapitałowa Dalsze warunki: d) "spółka dominująca” posiada bezpośredni 95 % udział w kapitale zakładowym pozostałych spółek, zwanych "spółkami zależnymi", e)  spółki zależne nie posiadają udziałów w kapitale zakładowym innych spółek tworzących tę grupę, f)  w spółkach tych nie występują zaległości we wpłatach podatków stanowiących dochód budżetu państwa,  

Podatkowa grupa kapitałowa – korzyści… Inne korzyści (np. możliwość stosowania cen transferowych między spółkami)… Podatek dochodowy oraz zaliczki na ten podatek są obliczane, pobierane i wpłacane przez spółkę wskazana w umowie o utworzeniu podatkowej grupy kapitałowej, ALE… Spółki tworzące podatkową grupę kapitałową odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania z tytułu podatku dochodowego należnego za okres obowiązywania umowy.

Katalog innych zagadnień dotyczących opodatkowania dochodów… Niedostateczna kapitalizacja…. Ceny transferowe… Unikanie podwójnego opodatkowania…

o0o Dziękuję za uwagę…