Philip G. Zimbardo Psychologia i życie Rozdział V – Rozwijające się dziecko Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

V. Rozwijające się dziecko Philip Zimbardo, Psychologia i życie V. Rozwijające się dziecko Początek cyklu życiowego Przyswajanie języka Rozwój poznawczy Rozwój społeczny i emocjonalny Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Początek cyklu życiowego Philip Zimbardo, Psychologia i życie Początek cyklu życiowego Genetyczne uwarunkowania zachowania Rozwój sensoryczny Kontrowersja: dziedziczenie – środowisko Wrodzone wyposażenie dzieci do przetrwania Ciągłość, stadia i okresy krytyczne Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Genetyczne uwarunkowania zachowania Philip Zimbardo, Psychologia i życie Genetyczne uwarunkowania zachowania Chromosomy i geny Rozwój fizyczny i dojrzewanie Kolejność dojrzewania funkcji lokomocyjnych Czynniki konstytucjonalne Rozwój tkanki nerwowej w pierwszym roku życia Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Kolejność dojrzewania funkcji lokomocyjnych Philip Zimbardo, Psychologia i życie Kolejność dojrzewania funkcji lokomocyjnych Mary M. Shirley, The First Two Years. By permission of the University of Minnesota Press Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Rozwój tkanki nerwowej w pierwszym roku życia Philip Zimbardo, Psychologia i życie Rozwój tkanki nerwowej w pierwszym roku życia Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Wrodzone wyposażenie dzieci do przetrwania Philip Zimbardo, Psychologia i życie Wrodzone wyposażenie dzieci do przetrwania Reagowanie i adaptacja Interakcje społeczne Badania normatywne i podłużne Normy rozwoju umysłowego na podstawie skal Bayleya Wskaźniki procesów wewnętrznych Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Stadia rozwoju we wczesnej fazie cyklu życiowego Philip Zimbardo, Psychologia i życie Stadia rozwoju we wczesnej fazie cyklu życiowego Stadium Wiek Niektóre główne charakterystyki Prenatalne Poczęcie – narodziny Rozwój fizyczny Niemowlęctwo Narodziny w prawidłowym terminie – ok. 18 m-cy Lokomocja, podstawy języka, społeczne przywiązanie Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Stadia rozwoju we wczesnej fazie cyklu życiowego Philip Zimbardo, Psychologia i życie Stadia rozwoju we wczesnej fazie cyklu życiowego Stadium Wiek Niektóre główne charakterystyki Wczesne dzieciństwo 18 m-cy – ok. 6 lat Dobrze opanowany język, zróżnicowanie płciowe, zabawy grupowe, kończy się gotowością do podjęcia nauki szkolnej Późne dzieciństwo Ok. 6 lat – ok. 13 lat Wiele procesów poznawczych osiąga „dorosłą” postać z wyjątkiem tempa ich funkcjonowania; zabawa w zespołach Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Normy rozwoju umysłowego – 1 m-c Philip Zimbardo, Psychologia i życie Normy rozwoju umysłowego – 1 m-c Reaguje na dźwięki Uspokaja się, gdy zostanie podniesione Podąża wzrokiem za poruszającą się osobą Utrzymuje duży, łatwy do uchwycenia przedmiot umieszczony w jego rękach Niekiedy wydaje dźwięki (wokalizuje) Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 L. P. Lipsit and H. W. Reese, Child Development, s. 18. Copyright©1979 by HarperCollins Publishers.

Normy rozwoju umysłowego – 2 m-ce Philip Zimbardo, Psychologia i życie Normy rozwoju umysłowego – 2 m-ce Uśmiech społeczny Przejawia podniecenie antycypujące (przed karmieniem, podniesieniem) Rozpoznaje matkę Bada otoczenie Mruży oczy przed przedmiotem lub cieniem Unosi głowę i utrzymuje ją pewnie Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 L. P. Lipsit and H. W. Reese, Child Development, s. 18. Copyright©1979 by HarperCollins Publishers.

Normy rozwoju umysłowego – 3 m-ce Philip Zimbardo, Psychologia i życie Normy rozwoju umysłowego – 3 m-ce Wokalizuje w odpowiedzi na uśmiech i mowę dorosłego Odwraca się w kierunku dźwięku Dokonuje antycypacyjnego przystosowania do podniesienia Reaguje na zniknięcie twarzy dorosłego Siedzi z podporą utrzymując prosto głowę Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 L. P. Lipsit and H. W. Reese, Child Development, s. 18. Copyright©1979 by HarperCollins Publishers.

Normy rozwoju umysłowego – 4 m-ce Philip Zimbardo, Psychologia i życie Normy rozwoju umysłowego – 4 m-ce Odwraca głowę za dyndającym kółkiem, znikającą łyżeczką i piłką toczącą się po stole Bada swoje ręce Przejawia świadomość obcych sytuacji Podnosi klocek, chwytając dłonią Siedzi z niewielkim podparciem Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 L. P. Lipsit and H. W. Reese, Child Development, s. 18. Copyright©1979 by HarperCollins Publishers.

Normy rozwoju umysłowego – 5 m-cy Philip Zimbardo, Psychologia i życie Normy rozwoju umysłowego – 5 m-cy Odróżnia znane osoby od obcych Wokalizuje w zróżnicowany sposób (np. gdy odczuwa przyjemność, pragnienie czegoś, zadowolenie) Czyni wysiłki, by siedzieć samodzielnie Przewraca się z pleców na bok Używa częściowo kciuka przy chwytaniu Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 L. P. Lipsit and H. W. Reese, Child Development, s. 18. Copyright©1979 by HarperCollins Publishers.

Normy rozwoju umysłowego – 6 m-cy Philip Zimbardo, Psychologia i życie Normy rozwoju umysłowego – 6 m-cy Sięga wytrwale, zręcznie podnosi klocek Przekłada przedmioty z ręki do ręki Podnosi filiżankę i uderza nią Uśmiecha się do swojego odbicia w lustrze i lubi dokazywać Sięga jedną ręka po małe przedmioty Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 L. P. Lipsit and H. W. Reese, Child Development, s. 18. Copyright©1979 by HarperCollins Publishers.

Normy rozwoju umysłowego – 7 m-cy Philip Zimbardo, Psychologia i życie Normy rozwoju umysłowego – 7 m-cy Wykonuje zabawne miny i gesty przed lustrem Utrzymuje w rękach dwa z trzech podawanych mu klocków Siedzi samodzielnie, stabilnie i pewnie Zgarnia kulki ze stołu Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 L. P. Lipsit and H. W. Reese, Child Development, s. 18. Copyright©1979 by HarperCollins Publishers.

Normy rozwoju umysłowego – 8 m-cy Philip Zimbardo, Psychologia i życie Normy rozwoju umysłowego – 8 m-cy Wokalizuje 4 różne sylaby Słucha wybiórczo znajomych słów Dzwoni dzwonkiem w zamierzony sposób Usiłuje uchwycić trzy podawane mu klocki Przejawia wczesne próby chodzenia Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 L. P. Lipsit and H. W. Reese, Child Development, s. 18. Copyright©1979 by HarperCollins Publishers.

Wrodzone predyspozycje do uczenia się języka Philip Zimbardo, Psychologia i życie Wrodzone predyspozycje do uczenia się języka Zdolność percypowania mowy Zdolność wytwarzania mowy LAD: Mechanizm przyswajania języka Doświadczenia prenatalne w zakresie słuchania Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Poglądy Piageta na rozwój umysłowy Philip Zimbardo, Psychologia i życie Poglądy Piageta na rozwój umysłowy Schematy Asymilacja i akomodacja Stadia rozwoju poznawczego Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Stadia rozwoju poznawczego wg Piageta Philip Zimbardo, Psychologia i życie Stadia rozwoju poznawczego wg Piageta Stadium sensoryczno-motoryczne (niemowlęctwo) Stadium przedoperacyjne (wczesne dzieciństwo) Stadium operacji konkretnych (średnie dzieciństwo) Stadium operacji formalnych (adolescencja) Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Współczesne poglądy na rozwój poznawczy Philip Zimbardo, Psychologia i życie Współczesne poglądy na rozwój poznawczy Nowe poglądy na rozwój percepcyjny i pojęciowy Bodźce wykorzystywane do zademonstrowania, że niemowlęta spostrzegają przedmioty i ich granice Schematyczne przedstawienie zdarzenia pokazywanego w fazie habituacji i zdarzeń testowych Umysł dziecka jako komputer Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Philip Zimbardo, Psychologia i życie Bodźce wykorzystywane do zademonstrowania, że niemowlęta spostrzegają przedmioty i ich granice Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Philip Zimbardo, Psychologia i życie Schematyczne przedstawienie zdarzenia pokazywanego w fazie habituacji i zdarzeń testowych Renee Baillargeon, Repersenting the Existence and the Location of Hidden Objects. Object Permanence in 6- and 8-Month-Old Infants, „Cognition” 23 (1986), s. 21-41. Copyright©1986, with permission from Elsevier Science Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Rozwój społeczny i emocjonalny Philip Zimbardo, Psychologia i życie Rozwój społeczny i emocjonalny Nowe poglądy na rozwój percepcyjny i pojęciowy Uspołecznienie: przywiązanie i wsparcie społeczne Role związane z płcią Stadia rozwoju psychospołecznego według Eriksona Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Stadia rozwoju psychospołecznego według Eriksona 1 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Stadia rozwoju psychospołecznego według Eriksona 1 Wiek Kryzys Właściwe rozwiązanie Niewłaściwe rozwiązanie 0–1,5 Ufność vs nieufność Podstawowe poczucie bezpieczeństwa Niepewność, lęk 1,5–3 Autonomia vs zwątpienie w siebie Postrzeganie siebie jako podmiotu zdolnego do kontrolowania własnego ciała i sprawcę działania Poczucie niezdolności kontroli przebiegu zdarzeń Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Stadia rozwoju psychospołecznego według Eriksona 2 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Stadia rozwoju psychospołecznego według Eriksona 2 Wiek Kryzys Właściwe rozwiązanie Niewłaściwe rozwiązanie 3–6 Inicjatywa vs poczucie winy Zaufanie do siebie jako inicjatora i twórcy Poczucie braku własnej wartości 6–okres dojrzewania Kompetencja vs poczucie niższości Opanowanie podstawowych umiejętności intelektualnych i społecznych Brak pewności siebie, poczucie klęski Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Stadia rozwoju psychospołecznego według Eriksona 3 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Stadia rozwoju psychospołecznego według Eriksona 3 Wiek Kryzys Właściwe rozwiązanie Niewłaściwe rozwiązanie Adolescencja Tożsamość vs pomieszanie ról Poczucie siebie jako osoby Poczucie fragmentacji własnego „ja”, niejasne poczucie siebie Wczesna dorosłość Intymność vs izolacja Zdolność do nawiązywania bliskich więzi i zaangażowania się wobec innych Poczucie osamotnienia i separacji, zaprzeczanie potrzebie bliskości Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Stadia rozwoju psychospołecznego według Eriksona 4 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Stadia rozwoju psychospołecznego według Eriksona 4 Wiek Kryzys Właściwe rozwiązanie Niewłaściwe rozwiązanie Wczesna dorosłość Intymność vs izolacja Zdolność do nawiązywania bliskich więzi i zaangażowania się wobec innych Poczucie osamotnienia i separacji, zaprzeczanie potrzebie bliskości Średnia dorosłość Produktywność vs stagnacja Koncentracja troski poza „ja” – na rodzinie, społeczeństwie, przyszłych pokoleniach Troska o siebie, brak orientacji na przyszłość Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Stadia rozwoju psychospołecznego według Eriksona 5 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Stadia rozwoju psychospołecznego według Eriksona 5 Wiek Kryzys Właściwe rozwiązanie Niewłaściwe rozwiązanie Późna dorosłość Integralność ego vs rozpacz Poczucie pełni, podstawowa satysfakcja z życia Poczucie bezowocności życia, rozczarowanie Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Lektury uzupełniające Philip Zimbardo, Psychologia i życie Lektury uzupełniające Birch A., Malim T. (1999) Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do dorosłości, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. Bühler Ch. (1999) Bieg życia ludzkiego, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. Brzezińska A., Trempała J. (2000) Wprowadzenie do psychologii rozwoju, w: Psychologia – podręcznik akademicki , t. 1, J. Strelau (red.), s. 229-283, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Lektury uzupełniające Philip Zimbardo, Psychologia i życie Lektury uzupełniające Harwas-Napierała B., Trempała J. (red) (2003) Psychologia rozwoju człowieka, t. 2, Charakterystyka okresów życia człowieka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. Harwas-Napierała B., Trempała J. (red) (2003) Psychologia rozwoju człowieka, t. 3, Rozwój funkcji psychicznych, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M. (2003) Psychologia rozwoju człowieka, t. 1, Zagadnienia ogólne, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Lektury uzupełniające Philip Zimbardo, Psychologia i życie Lektury uzupełniające Piaget J. (1977) Psychologia i epistemologia, Warszawa, PWN Piaget J. (1966) Studia z psychologii dziecka, Warszawa, PWN Przetacznik-Gierowska M., Włodarski Z. (2002) Psychologia wychowawcza, t. 1-2, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN Wyrwicka W. (2001) Naśladownictwo w zachowaniu się ludzi i zwierząt, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004