Analiza standardów bezpieczeństwa w systemowym zarządzaniu ryzykiem awarii w przemyśle spożywczym Andrzej Cieślak - cieslak@wipos.p.lodz.pl Zakład Bezpieczeństwa Procesowego i Ekologicznego Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Politechniki Łódzkiej Konferencja naukowo-techniczna „Bezpieczeństwo produkcji w przemyśle spożywczym Awarie i zagrożenia. Systemy kontroli i monitoringu” Wrocław, 28 - 29 listopada 2007

Cel prezentacji Przedstawienie propozycji metodycznego podejścia do analiz standardów bezpieczeństwa w zakładach zagrożonych awaryjnymi uwolnieniami niebezpiecznych substancji.

Standardy bezpieczeństwa Przez standardy bezpieczeństwa rozumie się ustalone rozwiązania organizacyjne i techniczne oraz kompetencje i zachowania człowieka, które spełniają kryteria poprawności w odniesieniu do zapobiegania stratom.

Cel analiz standardów bezpieczeństwa Zebranie syntetycznych informacji nt.obowiązujących w firmie standardów bezpieczeństwa dla potrzeb: identyfikacji zagrożeń, odpowiedniej organizacji działań i ich nadzorowania, utrzymywania wymaganego stanu zasobów, oceny stanu bezpieczeństwa.

Zainteresowane strony Syntetyczne informacje nt.obowiązujących w firmie standardów bezpieczeństwa są w szczególności przydatne: analitykom bezpieczeństwa, kierownictwu operacyjnemu instalacji, auditorom systemu zarządzania bezpieczeństwem, osobom sprawującym nadzór nad bezpieczeństwem zakładów i uprawnionym do jego oceny.

Ukierunkowanie metodyczne analiz standardów bezpieczeństwa Proponowana metodyka służy do: identyfikacji obowiązujących standardów bezpieczeństwa, określenia charakterystyk standardów, ustalenia dodatkowych informacji nt. standardów - w kontekście potrzeb zarządzania na rzecz zapobiegania stratom.

Charakterystyczne etapy zadaniowe analizy standardów bezpieczeństwa 1. Zidentyfikowanie obowiązujących standardów na podstawie: - dokumentacji odnoszącej się do problematyki bezpieczeństwa, - przeglądów technicznych instalacji. 2. Scharakteryzowanie zidentyfikowanych standardów ze względu na ich: - naturę, - aspekt w zarządzaniu, - rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa. 3. Ustalenie działań odpowiadających za respektowanie poszczególnych standardów bezpieczeństwa oraz określenie potencjalnych przyczyn niespełnienia każdego zidentyfikowanego standardu. 4. Wskazanie powiązania niespełnienia standardu z czynnikami kształtującymi poziom ryzyka procesowego: - częstością zdarzeń awaryjnych, - wielkością ich skutków.

Charakterystyka standardów bezpieczeństwa 2.1. Jaka jest natura danego standardu? Czy chodzi o: - określony, pożądany stan któregoś z zasobów? - prawidłowo realizowaną czynność / proces? 2.2. Jakiego aspektu zarządzania dotyczy dany standard? Czy biorąc pod uwagę skutki jego oddziaływania mamy do czynienia ze sprawą o charakterze:  technicznym?  organizacyjnym?  ludzkim? 2.3. Jaka jest rola danego standardu w zapewnieniu bezpieczeństwa? Czy odnosi się on do funkcji: I. zapobiegania awarii? II. powstrzymywania krytycznego rozwoju scenariusza awaryjnego? III. ratowania ludzi i majątku?

Przykładowa analiza standardów bezpieczeństwa Przykładowa analiza standardów bezpieczeństwa odnosi się do niżej przytoczonego przepisu, który obowiązuje podczas prowadzenia prac konserwacyjnych przy pompie typu PJM w chłodni amoniakalnej. “Przy czyszczeniu filtra pompy amoniakalnej należy zaworami dokonać odcięcia układu pompowego od instalacji, odgazować go i odpowietrzyć (przez około 4 godziny). Sprawdzić skuteczność odcięcia przed podjęciem dalszych czynności konserwacyjnych. Przy demontażu obudowy filtra, dekiel obudowy pozostawić na dwóch przeciwległych śrubach odkręcając całkowicie dwie pozostałe”.

Zidentyfikowane standardy bezpieczeństwa S1. Zakomunikowany sposób postępowania przed podjęciem czyszczenia filtra pompy. S2. Odcinanie zaworami układu pompowego od instalacji, odgazowanie go i odpowietrzenie (przez około 4 godziny) przy czyszczeniu filtra pompy amoniakalnej. Sprawdzanie skuteczności odcięcia przed podjęciem dalszych czynności konserwacyjnych. Pozostawianie dekla obudowy filtra, przy demontażu jego obudowy, na dwóch przeciwległych śrubach - odkręcając dwie pozostałe S3. Układ pompowy pozbawiony amoniaku w stopniu zagrażającym pracownikom i otoczeniu firmy a zarazem asekurowany na okoliczność nieskutecznego odcięcia zaworami od instalacji zawierającej amoniak.

Zapis przykładowej analizy standardów bezpieczeństwa

Uwagi końcowe Prowadząc analizę standardów bezpieczeństwa według proponowanej procedury należy mieć świadomość pożytków wynikających z realizacji poszczególnych etapów zadaniowych dla zainteresowanych stron. Zaproponowane podejście analityczne może być zastosowane do standardów dotyczących wszelkich aspektów bezpieczeństwa. Posługiwanie się analizą standardów bezpieczeństwa zwiększa wiarygodność systemowego zarządzania bezpieczeństwem z pozycji instytucji ubezpieczeniowych i bankowych.

Dziękuję Państwu za uwagę!

Schemat ideowy sytuacji zagrożenia

Pożytki. Zidentyfikowanie obowiązujących standardów pomaga uporządkować odniesienia kontrolne do wszystkich działań związanych z utrzymaniem bezpieczeństwa w zakładzie. Określenie natury standardów pomaga wskazać odpowiedni sposób monitorowania (nadzoru) bezpieczeństwa w zakładzie. Ustalenie do jakich aspektów w zarządzaniu odnoszą się standardy bezpieczeństwa pomaga przypisać odpowiedzialności za sprawy bezpieczeństwa w zakładzie. Ustalenie roli danego standardu w zapewnieniu bezpieczeństwa pomaga przy doskonaleniu alokacji środków bezpieczeństwa w zakładzie. Ustalenie powiązania niespełnienia standardu z czynnikami kształtującymi poziom ryzyka jest pomocne w zarządzaniu ryzykiem. Określenie potencjalnych przyczyn niespełnienia standardu pomaga dobrać odpowiednie środki zapobiegawcze.