Kto tworzy i realizuje politykę zagraniczną????

Spór polityczny O co można się spierać!!! O prowadzenie polityki zagranicznej? Dlaczego politycy wszystkich opcji spierają się w sprawach polityki zagranicznej?

A może przydatna będzie „definicja”? „Przez politykę zagraniczną należy rozumieć zorganizowany i skierowany na zewnątrz wysiłek państwa, podporządkowany osiąganiu jego żywotnych interesów, który wyraża się w kształtowaniu jego zewnętrznego otoczenia (tworzeniu i sprzyjaniu relacji oraz sytuacji korzystnych, zapobieganiu i usuwaniu sytuacji niekorzystnych)”. R. Kuźniar, Międzynarodowe stosunki polityczne

Krótka historia i uwagi ogólne Początek przynosi powstanie państw narodowych; Bodin, Machiavelli – polityka zagraniczna (racja stanu) dominuje w stosunku do polityki wewnętrznej; Polityka zagraniczna należy do monarchy i dworu.

Proces uspołecznienia polityki zagranicznej Przyczyny i źródła; Czynniki; Upodmiotawianie narodów i społeczeństw spowodowało uspołecz nienie polityki zagranicznej; Współzależność polityki zagranicznej i wewnętrznej;

Uwarunkowania obiektywne Terytorium – środowisko geograficzne (determinizm geograficzny); Ludność - ? Czynniki ekonomiczne; Potencjał militarny; Czynnik ustrojowy – przykład szczególny – zimna wojna

Uwarunkowania cd. Kulturowe; Religijne. Subiektywne Koncepcje i doktryny polityki zagranicznej; Cechy osobowościowe przywódców.

Struktura polityki zagranicznej Pojęcie to obejmuje cele, zasady i kierunki (kręgi) w znaczeniu geograficznym (lub geopolitycznym); Różnorodność kryteriów

Cele polityki zagranicznej (wg R. Zięby) „Bezpieczeństwo państwa w stosunkach międzynarodowych (przetrwanie, integralność terytorialna, niezależność polityczna, poziom i perspektywy rozwoju); Wzrost jego siły materialnej i moralnej (wzrost potencjału i wpływu, rozwoju gospodarczego, technicznego, naukowego itd.)”;

Cele cd. „Wzrost pozycji międzynarodowej państwa, czyli zaspokajającego jego aspiracje uczestnictwa w różnych formach stosunków międzynarodowych”; Kształtowanie i optymalizacja reguł funkcjonowania środowiska międzynarodowego, czyli celów związanych np. ze sprawnością i skutecznością prawa” (cyt. za R. Kuźniar, Międzynarodowe stosunki polityczne).

System prezydencki - USA Konstytucja – postanowienia dotyczące pozycji ustrojowej Prezydenta; Suwerenność USA jako źródło pozakonstytucyjnych uprawnień; 1799 – powierzenie Prezydentowi funkcji” jedynego organu narodu w stosunkach zewnętrznych i jego jedynego przedstawiciela wobec obcych narodów” cyt. za R.M. Małajny.

cd. Art. II Konstytucji USA – generalna klauzula kompetencyjna; Polityka zagraniczna to immanentna kompetencja władzy wykonawczej; Konstytucja nie zawiera ograniczeń kompetencji Prezydenta (istotniejszych) w dziedzinie polityki zagranicznej. 1817 – zawieranie umów bez „zgody i rady” Senatu; porozumienia wykonawcze.

cd „Presidential agreement” nie są przewidziane przez Konstytucję; zgodnie ze stanowiskiem SN są równorzędne traktatom; Statystyka „presidential agreements” 1992 – 998 traktatów i 6 874 presidential agreements;

cd Senatorowie dążyli do wprowadzenia konstrukcji „znaczących umów międzynarodowych”, których forma zawarcia musiałaby być konsultowana z Senatem – bez powodzenia.

Jeszcze jedna forma osłabienia Kongresu Prezydenckie „równoległe oświadczenia polityczne” = porozumienia USA z obcymi rządami; mają tylko skuteczność polityczną;

Prezydent w V Republice Francuskiej Art. 5 konstytucji i jego konsekwencje Prezydent prowadzi rokowania i ratyfikuje traktaty; jest informowany o wszelkich rokowaniach zmierzających do zawarcia umowy międzynarodowej nie podlegającej ratyfikacji (konstytucja) Szczególnie istotne są kompetencje określone w art. 5. Można wyodrębnić trzy zasadnicze prerogatywy wynikające z art. 5, a mianowicie: 1. jest gwarantem niepodległości państwa, niepodzielności terytorium i przestrzegania traktatów; 2. wykonuje arbitraż zapewniający prawidłowe funkcjonowanie aparatu państwowego i 3. jest strażnikiem konstytucji. Art.. 5 stanowi o kompetencjach prezydenta w sferze polityki zagranicznej państwa.

cd. Okresy „większości prezydenckiej” i czas kohabitacji. Polityka zagraniczna jako domena aktywności prezydenta: 1. czas „większości prezydenckiej” 2. okres kohabitacji 3. różnice? brak Wg autorów francuskich, cechą charakterystyczną pozycji prezydenta jest ścisłe powiązanie z sytuacją polityczna. Stąd podział na dwa okresy w/w. Kohabitacja – pojęcie wymyślone przez Balladura. Były trzy takie okresy: prezydentura Mitterranda 1986-1988 i 1993-1995 oraz rządy Chiraca 1997-2002.

Prezydent a premier – zakres uprawnień Art. 5 a art. 20 konstytucji Okres zgodności większości prezydenckiej i parlamentarnej: - cechuje pierwszeństwo pozycji prezydenta, ale jak jest usytuowany premier?

cd. Możliwości rozstrzygnięcia dylematu są różne: - prezydent ogranicza się do dziedzin zastrzeżonych (1959r.), czyli: spraw zagranicznych i obrony narodowej. - Pompidou: szefem jest prezydent. Dało to początek odrzuceniu tezy o dziedzinach zastrzeżonych. Ograniczenie możliwości działania prezydenta następuje w okresie kohabitacji.

Regulacje polskie w dziedzinie polityki zagranicznej Podstawę ustrojową stanowi konstytucja z 2 kwietnia 1997 r. Znaczenie art. 2 art. 9 i rozdziału dotyczącego źródeł prawa. Regulacja dotycząca członkowstwa RP w Unii Europejskiej.

„Mała Konstytucja” z 1992 r. Rozwiązania prawne. Praktyka.

Konstytucja z 1997 r. Kto jest kieruje polityką zagraniczną? Art. 146 ust. 1. Co to znaczy prowadzi politykę zagraniczną RP. Art. 146 ust. 2.

cd. Integralność polityki zagranicznej. Funkcja inicjatora – kto ją w Polsce pełni?

Strategia polskiej polityki zagranicznej Co to jest strategia polityki zagranicznej? Jak była i jak jest rozumiana w Polsce? Czy można wyodrębnić następujące etapy? 1. Okres rozbiorów; 2. I wojna światowa; 3. okres II Rzeczypospolitej

Strategia myśli zagranicznej w RP II Rzeczypospolita Polska 1. Marszałek Piłsudski 2. Roman Dmowski 3. Władysław Sikorski

cd. Słabość polskiej myśli strategicznej: strategia wymaga podmiotowości. Przyczyny: rozpad polskiej państwowości: wolna elekcja; liberum weto; serwilizm; Kant i von Clausewitz o Polsce i jej nierządzie.

Strategia Józefa Piłsudskiego Podstawę stanowiło założenie, że niepodległość Polski wymaga wysiłku zbrojnego; 1920 Dojście Hitlera do władzy – próba wojny prewencyjnej (wspólnie z Francją); Pakt o nieagresji z Niemcami 1934.

cd. Pakt o nieagresji z ZSRR, 25.07.1932 na trzy lata; 5 maja 1934 do 31. 12.1945

Granice RP po I wojnie światowej Granica zachodnia – konferencja paryska, powstanie wielkopolskie; Powstania śląskie, plebiscyt Sprawa Zaolzia (Śląsk Cieszyński) Granica wschodnia – Traktat Ryski: marzec 1921; Spory z Litwą – Wileńszczyzna.

Geopolityka Rodowód pojęcia: początek XX w., Rudolph Kjellen; dotyczy analizy polityki zagranicznej ze względu na uwarunkowania wynikające z czynników przestrzennych; Szczególny rozwój w 20-leciu międzywojennym - zwłaszcza Niemcy;

Niemcy – okres wojny Lebensraum; Haushofer: „Rozwijający się naród przez wojnę uzyskuje przestrzeń potrzebną do przeżycia”; Agresywny i imperialny styl badań geopolitycznych; Konsekwencje.

cd. Podział świata na strefy wpływów: II wojna światowa; „Zastój” ; przyczyny: Skutki powstania broni masowego rażenia – świat został zredukowany do wymiaru militarnego; procesy historyczne oraz zjawiska przestrzenne straciły znaczenie(?)

Geopolityka cd Odrodzenie po 1978 r. Przyczyny: koniec zimnej wojny i świata podzielonego na dwie strefy wpływów; zjednoczenie Niemiec; globalizacja

Geopolityka w Polsce Zastosowanie geopolityki w Polsce: 1. geopolityka jako samodzielna siła sprawcza – „determinizm geopolityczny”; 2. moralny zwycięzca, pokonany, lecz nie zwyciężony (gloria victis); 3. położenie między Niemcami a Rosją.

Polska polityka zagraniczna po 1989r. Założenie podstawowe: Znaczenie strategii politycznej dla pozycji Europy Środkowo-Wschodniej;

Uwarunkowania strategii Strategia całościowa i strategie sektorowe; 1. Znaczenie państwa: legitymizacja, sprawność, skuteczność działania (np. znaczenie konstruktywnego wotum nieufności); demokracja towarzyska-Rzeczpospolita fasadowa

cd. 2. Klasa polityczna 3. Myśl polityczna 4. Kompetencje w dziedzinie analizy i planowania strategicznego opracowane na podstawie: R. Kuźniar, Polityka i siła. Studia strategiczne-zarys problematyki, Warszawa 2006.