STANOWIENIE PRAWA I PODSTAWY FINANSÓW PUBLICZNYCH (wykład 20 marca 2010 r.)

FINANSE PUBLICZNE: zasoby pieniężne będące w dyspozycji podmiotów prawa publicznego: państwa jednostek samorządu terytorialnego operacje tymi zasobami normy prawne regulujące te zagadnienia

FUNKCJE FINANSÓW PUBLICZNYCH: fiskalna redystrybucyjna interwencyjna ewidencyjno - kontrolna

WŁADZTWO FINANSOWE: PAŃSTWA JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO prawo ustanawiania i emitowania środków pieniężnych jako prawnych środków płatniczych prawo ustanawiania i pobierania ciężarów publicznoprawnych prawo dokonywania wydatków w trybie publicznym prawo administrowania przypadającymi państwu środkami publicznymi (prowadzenie gospodarki finansowej)

W POLSKIM SYSTEMIE PRAWNYM MOŻNA WYRÓŻNIĆ NASTĘPUJĄCE PLANY FINANSOWE: budżet państwa budżety JST plany finansowe państwowych funduszy celowych wieloletni plan finansowy państwa wieloletnia prognoza finansowa JST

zasada równowagi budżetowej zasada zupełności budżetu ZASADY BUDŻETOWE: zasada równowagi budżetowej zasada zupełności budżetu zasada jedności budżetu zasada jawności budżetu zasada szczegółowości budżetu

PROCEDURA UCHWALANIA BUDŻETU inicjatywa ustawodawcza – wyłączność Rady Ministrów termin przedłożenia projektu – najpóźniej na 3 m-ce przed rozpoczęciem kolejnego roku budżetowego (30 września) w wyjątkowych przypadkach możliwe złożenie projektu w późniejszym terminie (do 31 grudnia, jeśli po tej dacie – konieczność złożenia projektu ustawy o prowizorium budżetowym)

SKIEROWANIE PROJEKTU USTAWY BUDŻETOWEJ DO SEJMU PROBLEMATYKA UZASADNIENIA PROJEKTU USTAWY BUDŻETOWEJ W REGULAMINIE SEJMU I W USTAWIE O FINANSACH PUBLICZNYCH INSTYTUCJA AUTOPOPRAWKI PIERWSZE CZYTANIE PROJEKTU USTAWY BUDŻETOWEJ

PRACE NAD PROJEKTEM USTAWY BUDŻETOWEJ W KOMISJACH: PRACE W KOMISJACH BRANŻOWYCH PRACE W KOMISJI FINANSÓW PUBLICZNYCH - rozpatrzenie części projektu ustawy budżetowej właściwych dla Komisji Finansów Publicznych - rozpatrzenie stanowisk innych komisji sejmowych, które rozpatrywały części projektu ustawy budżetowej, przekazane im do rozpatrzenia w postanowieniu Marszałka Sejmu - rozstrzygnięcie o kształcie sprawozdania komisji – poprzez rozpatrzenie wszystkich zgłoszonych wniosków i poprawek (tzw. głosowania)

DRUGIE CZYTANIE PROJEKTU USTAWY BUDŻETOWEJ prawo wnoszenia poprawek: - wnioskodawca - grupa co najmniej 15 posłów - przewodniczący klubu (upoważniony przez niego wiceprzewodniczący) - przedstawiciel porozumienia klubów lub kół mającego reprezentację w Konwencie Seniorów, jeżeli reprezentuje co najmniej 15 posłów - Rada Ministrów (w przypadku budżetu – wnioskodawca) w przypadku wniesienia poprawek projekt ustawy kierowany jest do Komisji Finansów Publicznych

PRZEKAZANIE USTAWY DO SENATU ROZPATRZENIE POPRAWEK SENATU TRZECIE CZYTANIE PRZEKAZANIE USTAWY DO SENATU PRACE W SENACIE ROZPATRZENIE POPRAWEK SENATU

UPRAWNIENIA PREZYDENTA RP PO PRZEKAZANIU MU USTAWY podpisanie ustawy skierowanie ustawy do Trybunału Konstytucyjnego

SKUTKI NIEUCHWALENIA USTAWY BUDŻETOWEJ nieuchwalenie ustawy przed 1 stycznia roku budżetowego (art. 219 ust. 4 Konstytucji - Rada Ministrów prowadzi gospodarkę finansową na podstawie przedłożonego projektu ustawy budżetowej) nieuchwalenie ustawy w ciągu 4 miesięcy od dnia przekazania projektu Sejmowi (art. 225 Konstytucji - jeżeli ustawa budżetowa nie zostanie przedstawiona Prezydentowi do podpisu w ciągu 4 m-cy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej, Prezydent może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu)

NOWE REGULACJE W USTAWIE O FINANSACH PUBLICZNYCH Wieloletni Plan Finansowy Państwa Budżet środków europejskich Budżet zadaniowy

UCHWAŁA BUDŻETOWA JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO - PROCEDURA BUDŻETOWA

UCHWAŁA W SPRAWIE TRYBU PRAC NAD PROJEKTEM UCHWAŁY BUDŻETOWEJ – ORGAN STANOWIĄCY JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO (JST) INICJATYWA UCHWAŁODAWCZA W ZAKRESIE PROJEKTU UCHWAŁY BUDŻETOWEJ, PROJEKTU UCHWAŁY O PROWIZORIUM BUDŻETOWYM ORAZ PROJEKTU UCHWAŁY O ZMIANIE UCHWAŁY BUDŻETOWEJ PRZYSŁUGUJE ZARZĄDOWI JST UCHWALENIE BUDŻETU (DO 31 GRUDNIA ROKU POPRZEDZAJĄCEGO, W SZCZEGÓLNIE UZASADNIONYCH PRZYPADKACH DO 31 STYCZNIA ROKU BUDŻETOWEGO)

SPRAWOZDANIE Z WYKONANIA BUDŻETU UCHWAŁA O UDZIELENIU ABSOLUTORIUM UCHWAŁA O NIEUDZIELENIU ABSOLUTORIUM SKUTKI: 1) podjęcie inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania wójta, jeżeli uchwała została podjęta po upływie 9 miesięcy od dnia wyboru wójta i nie później niż na 9 miesięcy przed zakończeniem kadencji 2) złożenie wniosku o odwołanie zarządu powiatu lub województwa (nie ma ograniczeń czasowych)

ustalanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego NADZÓR NAD GOSPODARKĄ FINANSOWĄ JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO SPRAWOWANY PRZEZ RIO ustalanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego udzielanie wyjaśnień w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych

PRAWO PODATKOWE Podatek ( zgodnie z art. 6 ustawy - Ordynacja podatkowa) - publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. Cechy podatku: świadczenie jednostronne, nieekwiwalentne, przymusowe, pieniężne, bezzwrotne i generalne.

ŹRÓDŁA PRAWA PODATKOWEGO KONSTYTUCJA USTAWY ROZPORZĄDZENIA UCHWAŁY RAD GMIN (uchwały rad gmin w zakresie podatków mogą być podejmowane na podstawie wyraźnego upoważnienia wynikającego z ustaw podatkowych)

WŁADZTWO FINANSOWE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO - wynika z art WŁADZTWO FINANSOWE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO - wynika z art. 167 Konstytucji RP, który przewiduje gwarancję wyposażenia go w dochody publiczne proporcjonalnie do potrzeb wyznaczonych przez zakres zadań własnych lub zleconych. WŁADZTWO PODATKOWE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO zostało unormowane w art. 168 Konstytucji, zgodnie z którym jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w ustawie.

podatki i opłaty lokalne WŁADZTWO PODATKOWE PRZYSŁUGUJE JEDNOSTCE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W ODNIESIENIU DO NASTĘPUJĄCYCH PODATKÓW I OPŁAT: podatki i opłaty lokalne podatek rolny podatek leśny ordynacja podatkowa opłata skarbowa

1. USTAWA Z DNIA 12 STYCZNIA 1991 R. O PODATKACH I OPŁATACH LOKALNYCH: 1) podatek od nieruchomości: a) rada gminy określa wysokość stawek podatkowych w granicach określonych w ustawie, przy czym rada gminy może jednocześnie różnicować wysokość tych stawek dla poszczególnych przedmiotów opodatkowania, kierując się określonymi w ustawie kryteriami (art. 5); b) rada gminy określa wzory informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych składanych przez osoby fizyczne (art. 6 ust. 13 w zw. z ust. 6), oraz wzory deklaracji na podatek od nieruchomości, składanych przez osoby prawne (art. 6 ust. 13 w zw. z ust. 9);

c) rada gminy może zarządzić pobór podatku od nieruchomości od osób fizycznych w drodze inkasa oraz wyznaczyć inkasentów i określić wysokość przysługującego im wynagrodzenia za inkaso (art. 6 ust. 12); d) rada gminy może określić warunki i tryb składania informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych oraz deklaracji na podatek od nieruchomości za pomocą środków komunikacji elektronicznej (art. 6 ust. 14); e) rada gminy może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż określone w art. 7 ust. 1 oraz w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw (art. 7 ust. 3), natomiast rada gminy nie może ustanawiać innych zwolnień podmiotowych niż te, które są określone w art. 7 ust. 2;

2) podatek od środków transportowych: a) rada gminy określa wysokość stawek podatkowych w granicach określonych w ustawie, przy czym rada gminy może jednocześnie różnicować wysokość tych stawek dla poszczególnych przedmiotów opodatkowania, kierując się określonymi w ustawie kryteriami, z tym że jeżeli górna granica stawki podatku jest niższa od stawki minimalnej określonej w ustawie, przyjmuje się stawkę minimalną określoną w ustawie (art. 10); b) rada gminy może wprowadzić, ograniczonym zakresie, inne zwolnienia przedmiotowe niż określone w ustawie (art. 12 ust. 4); c) rada gminy może wprowadzić możliwość składania deklaracji na podatek od środków transportowych za pomocą środków komunikacji elektronicznej (art. 6 ust. 14);

3) opłaty lokalne (opłata targowa, opłata miejscowa, opłata uzdrowiskowa, opłata od posiadania psów): a) rada gminy może wprowadzić opłatę od posiadania psów, z tym że stawka tej opłaty nie może przekraczać stawki określonej w ustawie (art. 18a i art. 19 pkt 1 lit. f); b) rada gminy ustala, które miejscowości na terenie gminy odpowiadają warunkom określonym przez Radę Ministrów w rozporządzeniu dla miejscowości, na terenie których może być pobierana opłata miejscowa, i w których – w związku z tym – pobiera się opłatę miejscową (art. 17 ust. 5); c) rada gminy określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek opłat lokalnych, z tym że stawki tych opłat nie mogą przekroczyć stawek maksymalnych określonych w ustawie (art. 19 pkt 1); d) rada gminy może zarządzić pobór opłat lokalnych w drodze inkasa oraz wyznaczyć inkasentów i określić wysokość przysługującego im wynagrodzenia za inkaso (art. 19 pkt 2); e) rada gminy może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż określone w ustawie (art. 19 pkt 3).

2. Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym: a) sejmik województwa na wniosek rady gminy może, po zasięgnięciu opinii izby rolniczej, w szczególnych, gospodarczo uzasadnionych wypadkach zaliczyć niektóre gminy do innego okręgu podatkowego niż określony w rozporządzeniu Ministra Finansów o zaliczeniu jednostki samorządu terytorialnego do danego okręgu podatkowego, jednakże nie może to spowodować zmniejszenia liczby hektarów przeliczeniowych dla tego województwa o więcej niż 1,5 % (art. 5 ust. 2); b) rada gminy, po zasięgnięciu opinii izby rolniczej, może w szczególnych, gospodarczo uzasadnionych wypadkach zaliczyć niektóre wsie do innego okręgu podatkowego niż określony dla gminy, jednakże nie może to spowodować zmniejszenia liczby hektarów przeliczeniowych dla tej gminy o więcej niż 1,5 % (art. 5 ust. 3); c) rada gminy może obniżyć cenę skupu żyta, przyjmowaną jako podstawa obliczania podatku rolnego na obszarze gminy (art. 6 ust. 3);

d) rada gminy określa wzory informacji o gruntach, składanych przez osoby fizyczne (art. 6a ust. 5 w zw. z ust. 11), oraz wzory deklaracji na podatek rolny, składanych przez osoby prawne (art. 6a ust. 8 pkt 1 w zw. z ust. 11); e) rada gminy może określić warunki i tryb składania informacji o gruntach oraz deklaracji na podatek rolny za pomocą środków komunikacji elektronicznej (art. 6a ust. 12); f) rada gminy może zarządzić pobór podatku rolnego od osób fizycznych w drodze inkasa oraz określać inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso (art. 6b); g) rada gminy może wprowadzić inne zwolnienia i ulgi przedmiotowe niż określone w ustawie, z uwzględnieniem przepisów dotyczących pomocy publicznej (art. 13e);

h) rada gminy określa tryb i szczegółowe warunki zwolnienia od podatku użytków rolnych, na których zaprzestano produkcji rolnej, na okres nie dłuższy niż 3 lata (art. 12 ust. 9); i) sejmik województwa ustala wykaz miejscowości w danym województwie położonych na terenach podgórskich i górskich (miejscowości, w których co najmniej 50 % użytków rolnych jest położonych powyżej 350 m nad poziomem morza), w których podatek rolny od gruntów położonych na tych terenach obniża się, w zależności od klasy gruntów o 30 % albo o 60 % (art. 13b).

3. Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym: a) rada gminy może obniżyć kwotę stanowiącą średnią cenę sprzedaży drewna, przyjmowaną jako podstawa obliczania podatku leśnego na obszarze gminy (art. 4 ust. 5); b) rada gminy może zarządzić pobór podatku leśnego od osób fizycznych w drodze inkasa oraz wyznaczyć inkasentów i określić wysokość wynagrodzenia za inkaso (art. 6 ust. 8); c) rada gminy określa wzory informacji o lasach, składanych przez osoby fizyczne (art. 6 ust. 2 w zw. z ust. 9), oraz wzory deklaracji na podatek leśny, składanych przez osoby prawne (art. 6 ust. 5 pkt 1 w zw. z ust. 9); d) rada gminy może określić warunki i tryb składania informacji o lasach oraz deklaracji na podatek leśny za pomocą środków komunikacji elektronicznej (art. 6 ust. 10); e) rada gminy, może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż określone w ustawie, z uwzględnieniem przepisów dotyczących pomocy publicznej (art. 7 ust. 3).

4. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa: a) rada gminy, rada powiatu oraz sejmik województwa może ustalać wynagrodzenie dla płatników lub inkasentów z tytułu poboru podatków stanowiących dochody, odpowiednio, budżetu gminy, powiatu lub województwa (art. 28 § 4); b) rada gminy, rada powiatu oraz sejmik województwa może wprowadzić opłatę prolongacyjną, w wysokości nie większej niż określona w ustawie, z tytułu rozłożenia na raty lub odroczenia terminu płatności podatków oraz zaległości podatkowych stanowiących dochód gminy, powiatu lub województwa, a także z tytułu odroczenia lub rozłożenia na raty należności płatników lub inkasentów, następców prawnych oraz osób trzecich (art. 57 § 7 i § 8); c) rada gminy, rada powiatu oraz sejmik województwa mogą dopuścić zapłatę podatków, stanowiących dochody gminy, powiatu lub województwa, kartą płatniczą (art. 61a § 1).

5. Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r 5. Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej: - rada gminy może zarządzić pobór opłaty skarbowej w drodze inkasa, wyznaczyć inkasentów oraz określić wysokość wynagrodzenia za inkaso (art. 8 ust. 2).