Efektywność w strategiach energetycznych Konrad Prandecki Strategie energetyczne, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne 20.04.2015 r.

Strategia energetyczna powinna uwzględniać bezpieczeństwo podaży energii finalnej konkurencyjność energii ochronę środowiska

Efektywność energetyczna ilość zaoszczędzonej energii ustalona w drodze pomiaru lub oszacowania zużycia przed wdrożeniem środka mającego na celu poprawę efektywności energetycznej i po jego wdrożeniu, z jednoczesnym zapewnieniem normalizacji warunków zewnętrznych wpływających na zużycie energii (Źródło: Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu) efektywność energetyczna – stosunek uzyskanej wielkości efektu użytkowego danego obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, w typowych warunkach ich użytkowania lub eksploatacji, do ilości zużycia energii przez ten obiekt, urządzenie techniczne lub instalację, niezbędnej do uzyskania tego efektu (Źródło: Ustawa o efektywności energetycznej – tekst ujednolicony z 26.02.2015 r.)

Różne podejścia do efektywności W skali mikroekonomicznej W skali makroekonomicznej efektywność urządzeń, efektywność budynków, efektywność pojazdów, efektywność procesów produkcji, efektywność pozyskania surowców energetycznych (EROEI). efektywność gospodarki, efektywność państwa. Poszanowanie energii a wydajność energetyczna

Efektywność na świecie Niemcy Włochy Unia Europejska Francja, Chiny Wielka Brytania, Japonia Hiszpania Kanada Australia Indie Korea Południowa USA Rosja Brazylia Meksyk Źródło: American Council for an Energy-Efficient Economy (ACEEE) Wykres. Konsumpcja energii przypadająca na 1 USD PKB wg parytetu siły nabywczej z 2005 r. Źródło: Energy Efficiency Indicators, World Energy Council

Efektywność energetyczna w UE

Efektywność energetyczna UE Cel 2020 – 20% redukcja zużycia energii w porównaniu z planowanym Cel 2030 – 25% redukcji Dyrektywy 2006/32/WE w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych. Sprawdzić co jest efektem szczytu w Rydze Zakłada się (szacunki Komisji Europejskiej, że w 2020 roku redukcją osiągnie 18-19%, a więc cel nie zostanie zrealizowany. The EU has adopted a number of measures to improve energy efficiency in Europe. They include: an annual reduction of 1.5% in national energy sales EU countries making energy efficient renovations to at least 3% of buildings owned and occupied by central governments per year mandatory energy efficiency certificates accompanying the sale and rental of buildings minimum energy efficiency standards and labelling for a variety of products such as boilers, household appliances, lighting and televisions (EcoDesign) the preparation of National Energy Efficiency Action Plans every three years by EU countries the planned rollout of close to 200 million smart meters for electricity and 45 million for gas by 2020 large companies conducting energy audits at least every four years protecting the rights of consumers to receive easy and free access to data on real-time and historical energy consumption. The EU's drive towards a more energy efficient future has already produced substantial benefits for Europeans. For instance: new buildings consume half the energy they did in the 1980s energy intensity in EU industry decreased by almost 19% between 2001 and 2011 more efficient appliances are expected to save consumers €100 billion annually – about €465 per household – on their energy bills by 2020 EU countries have committed themselves to rolling out close to 200 million smart meters for electricity and 45 million for gas by 2020, leading to greater savings for consumers the share of refrigerators meeting the highest energy efficiency labelling classes (A and above) increased from less than 5% in 1995 to more than 90% in 2010 Further benefits are expected in the future. They include: for every 1% improvement in energy efficiency, EU gas imports fall by 2.6% lower energy costs for people who live and work in energy efficient buildings, as well as additional benefits such as improved air quality and protection from external noise provided by energy efficient windows business opportunities for European companies such as construction firms and manufacturers of energy-using equipment new jobs in construction, manufacturing, research, and other industries investing in energy efficiency

Polska na tle wybranych krajów Zasadnicze obszary projektu to: utworzenie krajowego planu działań w zakresie efektywności energetycznej; wyznaczenie jednostkom sektora publicznego zadań związanych z efektywnością; wprowadzenie systemu wspierania efektywności (tu projekt praktycznie powiela działające od 2013 r. rozwiązanie oparte na tzw. białych certyfikatach i rezerwuje odpowiednie fundusze); określenie zasad przeprowadzania audytu energetycznego. W projekcie szacuje się, że dzięki nowym przepisom oszczędność energii finalnej powinna wynieść do 2020 r. nie mniej niż 42,8 TWh (miliard kilowatogodzin). Jako formę wsparcia dla efektywności zdecydowano się pozostawić obowiązujący od początku 2013 r. system tzw. białych certyfikatów. Każdy sprzedawca energii do odbiorcy końcowego będzie musiał wylegitymować się certyfikatami odpowiadającymi 1,5 proc. rocznego wolumenu sprzedaży. Certyfikaty są przyznawane przez Urząd Regulacji Energetyki w drodze aukcji, z określonej puli dostają je ci, którzy w wyniku odpowiednich działań zaoszczędzili jakąś ilość energii i to w dodatku po najniższej cenie jednostkowej. Przyznany certyfikat sprzedaje się tym, którzy ich potrzebują. Uzyskana kwota jest rekompensatą za poniesione wydatki na oszczędność. Jeśli sprzedawca energii nie kupił certyfikatów - musi zapłacić opłatę zastępczą, czyli rodzaj kary. Projekt określa też zasady przeprowadzania audytów energetycznych przedsiębiorstwa. Co cztery lata będą musieli je przeprowadzać przedsiębiorcy, za wyjątkiem przedsiębiorców mikro oraz małych lub średnich, jeżeli będzie to ekonomicznie uzasadnione. Z obowiązku będą zwolnieni przedsiębiorcy posiadający system zarządzania energią lub system zarządzania środowiskiem określony w odpowiednich normach europejskich. Ocenia się, że roczne koszty audytów dla dużych firm wynosić będą ok. 22 mln zł. W ciągu ostatnich 10 lat w Polsce dokonał się ogromny postęp w zakresie efektywności energetycznej. Energochłonność Produktu Krajowego Brutto spadła bowiem blisko o 1/3. Nasze dokonania to przede wszystkim: przedsięwzięcia termomodernizacyjne wykonywane w ramach ustawy o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych, modernizacja oświetlenia ulicznego czy też optymalizacja procesów przemysłowych. Nadal jednak efektywność energetyczna polskiej gospodarki jest około 3 razy niższa niż w najbardziej rozwiniętych krajach europejskich i około 2 razy niższa niż średnia w krajach Unii Europejskiej. Dodatkowo, zużycie energii pierwotnej w Polsce, odniesione do liczebności populacji, jest niemal 40 % niższe niż w krajach „starej 15”. Powyższe świadczy o ogromnym potencjale w zakresie oszczędzania energii w Polsce, charakterystycznym dla gospodarki intensywnie rozwijającej się. Tu dodać o krajowym planie działania efektywności energetycznej. Polska na wykresie jest w połowie pomiędzy średnią światową i UE, co oznacza, że jeszcze wiele da się zrobić. Cel redukcyjny dla PL to 13,6 Mtoe, czyli wykorzystanych będzie 96,4 Mtoe

Paradoks Jewonsa (efekt zwrotny) Źródło: http://ziemianarozdrozu.pl/artykul/2686/grafika-dnia-wyjasnienie-paradoksu-jevonsa

Podsumowanie Praktyka dowodzi, że zastosowanie efektywności energetycznej na poziomie państwa nie jest tak proste jak się wydaje. Rozwiązania rynkowe w tym zakresie często prowadzą do powstania negatywnych efektów zewnętrznych powodujących trudności z realizacją takiej polityki lub koszty (głównie pośrednie) niewspółmierne do efektów. Mechanizmy wsparcia w postaci interwencji państwa (również w oparciu o rynek) okazują się być skutecznym narzędziem stymulującym efektywność energetyczną. Istotnym rozwiązaniem w tym zakresie jest odpowiednia edukacja zwiększająca świadomość społeczeństw.

Dziękuję za uwagę! Konrad Prandecki Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy kprand@interia.pl