Instytut Polityki Społecznej Uniwersytet Warszawski Dr Maciej Duszczyk Instytut Polityki Społecznej Uniwersytet Warszawski MIGRACJE PO 1 MAJA 2004R. – STAN OBECNY I PERSPEKTYWY NA NAJBLIŻSZĄ PRZYSZŁOŚĆ Białystok, 19 lutego 2009 r.

Kontekst - skala i struktura migracji Dane rejestrowe  353 tys. migrantów łącznie w latach 1990-2005 Dane spisowe (ok. 2% populacji): Mikrospis 1995: 900 tys. osób czasowo za granicą NSP 2002: 786 tys. osób czasowo za granicą Szacunek GUS (2007 i 2008): - Populacja Polski: 38,2 mln (stan na 1 stycznia 2007) - Z tego poza granicami kraju dłużej niż 2 miesiące (stan na 1 stycznia 2007): 1 950 tys. osób - Poza granicami kraju 31 grudnia 2007: 2 270 tys. osób - Odpływ netto w okresie 1 maja 2004 – 31 grudnia 2007: 1 270 tys. osób.

Skala i struktura odpływu Kontekst: Zmiana kierunków migracji Polaków – wzrost znaczenia Wielkiej Brytanii, Irlandii i Norwegii spadek Francji i Niemiec Ilu z migrantów to nowi pracownicy na rynkach pracy państw przyjmujących, a ilu było już tam przed 1 maja 2004? Analizy migracji pokazują, iż ok. 1 mln Polaków co roku podejmuje pracę w różnych państwach członkowskich UE. Większość z tych (70 %), którzy przebywają na emigracji dłużej niż dwa lata deklaruje, iż w pewnej perspektywie będzie chciała wrócić do Polski Kto najczęściej wyjeżdżał: Kobiety i mężczyźni, w wieku 20-44 lata, pochodzący ze wsi i małych miast ( < 100 tysięcy mieszkańców), z wykształceniem zasadniczym zawodowym lub średnim zawodowym. Kobiety i mężczyźni w wieku 25-44 lata, pochodzący z dużych miast (powyżej 100 tysięcy mieszkańców), z wykształceniem wyższym magisterskim/równorzędnym lub wyższym.

Liczba obywateli Polski przebywających za granicą dłużej niż 2 miesiące, wg głównych krajów docelowych, w tysiącach Źródło: GUS 2008 4 4

Migracje Polaków (1) Mieszkańcy miast PKB per capita Migracje Polaków – skąd wyjeżdżają? Regiony Polski wg intensywności odpływu Mieszkańcy miast PKB per capita

Migracje Polaków (2) Stopa bezrobocia Stopa bezrobocia w wieku 15-24 Migracje Polaków – skąd wyjeżdżają? Regiony Polski wg intensywności odpływu oraz stopy bezrobocia Stopa bezrobocia Stopa bezrobocia w wieku 15-24

Polskie migracje a mobilność (1) Tradycyjny wzorzec migracyjny: Migracje stałe (USA, Niemcy – cały wiek XIX) Podłoże polityczne migracji stałych (68, 80) Podłoże ekonomiczne migracji stałych (Niemcy lata 70.) Migracje czasowe a ekonomiczne – potrzeba uzupełniania dochodów (obszary wiejskie – chłoporobotnicy na sezonowych migracjach do Niemiec: rozładowanie napięć społecznych w latach 90.) Wyjazdy legalne do nielegalnej pracy (Polacy w „szarej strefie” w UK do 2004r.) Wzorzec „tam pracuję – tu wydaję” (groźny dla polskiego rynku pracy”)

Polskie migracje a mobilność (2) Zmiana wzorca migracyjnego: Odejście od modelu stałej emigracji Migracja czasowa, jako element w cyklu kariery zawodowej Swoboda wyboru (w obrębie UE, czy szerzej) momentu i doświadczenia migracji /mobilności zagranicznej Powody ekonomiczne (tak), ale nie tylko (kształtowanie kariery zawodowej) Strategia życia a strategia zawodowa

Migracje powrotne Spośród 15,7 mln imigrantów do USA (w latach 1908-1957) wróciło około 5 mln; w latach 1970. powróciło około 20-50% imigrantów (w zależności od kategorii) Migracje powrotne w ostatnim okresie lat 1980. objęły ok. 200 tys. Hiszpanów i ok. 100 tys. Portugalczyków. Powróciło około 85% spośród 1 mln Greków, którzy wyjechali do Niemiec w latach 1960-1984 Wracali też Irlandczycy, Włosi, Turcy… – obywatele wszystkich tych krajów, które wcześniej masowo uczestniczyły w migracjach.

Migracje powrotne Pogarsza się sytuacja ekonomiczna w krajach, do których docierali Polacy – rośnie konkurencja na rynku pracy, wiele sektorów (np. budownictwo) jest zagrożonych recesją, wzrasta groźba utraty pracy Sytuacja ekonomiczna w Polsce pozostaje względnie stabilna i ma lepsze perspektywy niż większość innych gospodarek UE Polski rynek oferuje dobre możliwości zarówno dla inwestorów jak i w zakresie realizacji kariery zawodowej.

Program rządowy Idea: kompleksowy system wsparcia osób wracających do kraju Podstawowa bariera: dostęp do rzetelnej, pełnej informacji Pierwsza faza  kampania informacyjna: Powrotnik – Nawigacja dla powracających – kompendium informacji na temat jak radzić sobie z problemami administracyjnymi www.powroty.gov.pl – czytelna strona internetowa, za którą kryje się system wsparcia dla Polaków powracających z zagranicy Element większej całości, która sprowadza się do myślenia o Polakach za granicą i dbałości o ich interesy – abolicja podatkowa, ułatwienia prawne, wsparcie w odnalezieniu się na rynku pracy, nowe placówki konsularne.

Portal www.powroty.gov.pl – jak to działa? Funkcje portalu: Możliwość uzyskania odpowiedzi na zadane pytania w indywidualnych, specyficznych sprawach Stale aktualizowane informacje pogrupowane w 10 obszarów tematycznych (zgodnych ze strukturą Powrotnika) Bieżące wiadomości istotne z punktu widzenia migranta Perspektywa regionalna i lokalna: informacje na temat regionów Cykliczne spotkania z ekspertami (w formie „czatu”).

Wielkość ruchu na stronie www.powroty.gov.pl Od momentu inauguracji portalu w dniu 24 listopada 2008 r. o godz. 15.30 do 8 lutego 2009 r., odnotowano łącznie: 58,835 odsłon portalu 110,917 wizyt na portalu 80,524 unikalnych użytkowników Odwiedziny serwisu - zestawienie dzienne. Źródło: Zespół redagujący portal, Oprac. na podst. systemu monitorowania ruchu na stronie google analytics.

Ilość otrzymanych pytań i ich podział merytoryczny: Do 9 lutego 2009 r. do systemu wpłynęło 1307 pytań Zespół redakcyjny udzielił (we współpracy z siecią wsparcia) 1231 odpowiedzi Ilość otrzymanych pytań: Podział merytoryczny pytań: Źródło: Zespół redagujący portal

Imigracja-Emigracja Polska staje się państwem emigracyjno-imigracyjnym Czy będą pojawiały się zawody deficytowe ? Otwarcie rynku pracy dla Bułgarii i Rumunii Migracje a swobodny przepływ osób Europejska polityka migracyjna

Recesja a migracje Wyjazdy czy powroty? Wpływ bezrobocia na mobilność Protekcjonizm w UE Polska krajem imigracji – raczej nie!