Procesy poznawcze cd Uwaga

Definicja uwagi Uwaga to zdolność do koncentracji na jednym zadaniu pomimo działania bodźców dystrakcyjnych Pozwala dokładniej rejestrować pewne aspekty otoczenia Umożliwia uczenie się Pozwala na szybkie reagowanie

Uwaga jest mechanizmem, dzięki któremu: spostrzegamy tylko część bodźców docierających do organów zmysłowych, przypominamy tylko część informacji zakodowanych w pamięci, uruchamiamy tylko jeden z wielu możliwych procesów myślenia i wykonujemy tylko jedną z wielu możliwych do wykonania reakcji. E. Nęcka (2000)

Właściwości bodźca przyciągające uwagę Cechy pozwalające na łatwe wyodrębnienie bodźca: wyrazistość, intensywność, nowość Kontekst, w jakim występuje bodziec

Podzielność uwagi Czy można robić dwie rzeczy od razu? Obserwacje potoczne: Napoleon potrafił pisać dwa listy równocześnie. Ludzie czytają gazety i słuchają muzyki Uwaga może działać w sposób elastyczny – możliwe jest poświęcanie większej uwagi albo czytaniu gazety lub słuchaniu muzyki

Teoria uwagi Kahnemana (1973) Uwagę można interpretować jako wysiłek umysłowy. Jest ona formą energii psychicznej, którą można wykorzystać do realizacji różnych celów Pewne formy aktywności wymagają większego wysiłku psychicznego Energia potrzebna w przetwarzaniu informacji może wzrastać lub obniżać się pod wpływem innych czynników, takich jak poziom pobudzenia W tym samym czasie można wykonywać różne działania przy założeniu, że suma zaangażowanej w nie energii nie przekracza całkowitych zasobów dostępnych jednostce

Teoria Kahnemana – alokacja zasobów Kluczową rolę odgrywa polityka alokacji zasobów uwagi. Decyduje ona o tym, na czym zostanie skupiona uwaga Ognisko uwagi może zostać przeniesione z jednego działania na inne działanie Możliwe są następujące układy wyników w wypadku dwóch zadań A może zakłócać B, podczas gdy A pozostaje nietknięte lub odwrotnie Zarówno A jak i B mogą zostać zakłócone B może być całkowicie zablokowane, podczas gdy A jest nietknięte, albo na odwrót

Przetwarzanie automatyczne i kontrolowane (Schneider, Shiffrin) Nie angażuje świadomości Małe zapotrzebowanie na zasoby uwagi Ma charakter równoległy Duża szybkość Zadania dobrze znane i łatwe Wykorzystuje proste procesy poznawcze Angażuje świadomość Duże zapotrzebowanie na zasoby uwagi Ma charakter sekwencyjny Mała szybkość Zadania nowe i o dużym stopniu trudności Wykorzystuje złożone procesy poznawcze

Błędy typowe dla procesów automatycznych Ześlizg: rozpoczęcie czynności rutynowej powoduje ześlizg i kontrolę przejmują procesy automatyczne Ominięcia: przerwanie czynności rutynowej powoduje pominięcie pozostałych faz Perseweracje: powtarzanie części lub całości procedury Błąd opisu: wewnętrzny opis planowanego działania prowadzi do wykonania go na złym obiekcie Błędy zależne od danych: informacja sensoryczna przejmuje kontrolę nad przebiegiem działania planowanego Błędy asocjacyjne: silne skojarzenia wyzwalają złą czynność rutynową Brak aktywacji do zakończenia czynności: idziemy do innego pokoju, zapominając po co

Efekt Stroopa Interferencja między dwoma cechami bodźca Wskazuje, że ludzie potrafią zatrzymać reakcję nawykową Muszą ją zablokować, co wymaga czasu i wysiłku W miarę upływu czasu jest ono wykonywane coraz lepiej – szybciej i z mniejszą ilością błędów