Grażyna Dykowska Akademia Medyczna Wydział Nauk o Zdrowiu Warszawa Historia ubezpieczeń Grażyna Dykowska Akademia Medyczna Wydział Nauk o Zdrowiu Warszawa

Geneza ubezpieczeń społecznych Geneza ubezpieczeń społecznych sięga czasów starożytności i średniowiecza. Ubezpieczenia społeczne są efektem społecznej solidarności. Jako instytucja prawna, ubezpieczenia społeczne wiążą się z rozwojem kapitalistycznych środków produkcji.

W okresie przedkapitalistycznym podstawową jednostką produkcyjną była rodzina, więc produkcja i konsumpcja były nie rozdzielone. Istniały wówczas gminy, cechy i gildie kupieckie.

Feudalizm wytworzył swoiste instytucje charytatywne i filantropijne, prowadzone głównie przez parafie.

Cd historii ubezpieczeń Okres renesansu przyczynił się do bardziej humanitarnego traktowania biednych. W 1601 roku w Anglii zostało wydane tzw. prawo ubogich, które nałożyło na gminy obowiązek opieki nad ubogimi, wprowadziło celowy podatek na wykonywanie tej opieki i podzieliło ubogich na trzy grupy: dzieci, niezdolnych do pracy oraz zdolnych do pracy, ale jej nie posiadających.

Historia ubezpieczeń Pierwsze kasy powstały w górnictwie, gdzie zagrożenie zawodowe było największe. Jednak kasy te nie były przydatne w przypadku trwałej utraty zdolności do pracy. Niewielką rolę odegrały też tzw. ubezpieczenia ludowe. Był to projekt tanich ubezpieczeń osobowych w towarzystwach ubezpieczeniowych. Jednak warunkiem nabycia prawa do świadczeń było regularne opłacanie składki

Rewolucja przemysłowa i rozpad rodzinnych warsztatów spowodowały, że rodzina przestała spełniać funkcje zabezpieczające byt swoim członkom. Indywidualna praca u obcego pracodawcy stała się podstawą utrzymania. Sytuacja robotników i ich rodzin w okresach utraty pracy z powodu choroby, kalectwa, starości itd. stała się społecznym problemem. Robotnicy próbowali sami rozwiązać ten problem poprzez wzajemną samopomoc. Pojawiły się kasy oszczędności, kasy wzajemnej pomocy, kasy oporu.

Nowa idea społeczna Nowa idea społeczna tzw. idea gwarancji zawodowej opierała się na założeniu, że praca ma być podstawą nie tylko bieżącej egzystencji robotnika, ale ma zabezpieczać go przed ryzykiem niedostatku w przyszłości (Jean Charles Sismonde „Nouveaux principes d’economie politique”, 1819r.). Państwo musi więc czynnie ingerować w zabezpieczenie bytu pracowników. Zapoczątkowane to zostało w Niemczech bismarkowską „Sozialpolitik”.  

XIX wiek Wydane zostały wówczas ustawy w: 1883r. – o ubezpieczeniu od chorób, 1884r - o ubezpieczeniu o nieszczęśliwych wypadków, 1889r. – o ubezpieczeniu od niezdolności do pracy. Ustawy wprowadzały przymus ubezpieczenia, przez co składka na ubezpieczenie stała się stałym składnikiem płacy roboczej.

Na przełomie XIX i XX w. realizacja ubezpieczeń społecznych przekształciła się w powszechny prąd europejski.