STATYSTYKA Dr inż. Izabela Cichocka Statistics is the art of never having to say you’re wrong…

Tematyka wykładów Co na zaliczeniu wykładu? W1 Przedmiot, funkcje i zadania statystyki. Rodzaje badań statystycznych, skale pomiaru zmiennych. W2 Analiza struktury na podstawie parametrów klasycznych i pozycyjnych- miar położenia, dyspersji, asymetrii i koncentracji. W3 Analiza współzależności zjawisk masowych. W4 Analiza dynamiki zjawisk - trendy i ich typy, metody indeksowe. Co na zaliczeniu wykładu? Test - pytania zamknięte; Pytania testowe zamknięte obejmujące tematykę: funkcji i zadań statystyki, rodzajów badań statystycznych, skal pomiaru zmiennych Pytania testowe zamknięte obejmujące tematykę: miar położenia, dyspersji, asymetrii i koncentracji Pytania testowe zamknięte obejmujące tematykę analizę zależności i współzależności zmiennych Pytania testowe zamknięte obejmujące tematykę metod analizy dynamiki zjawisk Pytanie/a otwarte Pytanie/e, którego efektem ma być wskazanie wybranej metody w kontekście jej przydatności do opisu, analizy i wnioskowania o wybranym zjawisku.

Kryteria oceniania Test - pytania zamknięte; Pytanie/a otwarte Na ocenę 2 student nie potrafi Na ocenę 3 student potrafi Na ocenę 4 student potrafi Na ocenę 5 student potrafi Test - pytania zamknięte; Wybrać poprawne odpowiedzi w więcej niż 50% pytań Wybrać poprawne odpowiedzi w więcej niż 50% pytań i mniej niż 75% pytań Wybrać poprawne odpowiedzi w więcej niż (lub równe) 75% pytań i mniej niż 90% pytań Wybrać poprawne odpowiedzi w więcej niż (lub równe) 90% pytań Pytanie/a otwarte Wskazać poprawnej metody w kontekście badanego zjawiska Wskazać poprawną metodę w kontekście badanego zjawiska Wskazać poprawną metodę w kontekście badanego zjawiska oraz podać jej charakterystykę Wskazać poprawną metodę w kontekście badanego zjawiska, podać jej charakterystykę oraz ograniczenia stosowania

Konsultacje: wtorki, godz. 14. 30-15 Konsultacje: wtorki, godz. 14.30-15.30 lub w innym terminie uzgodnionym drogą mailową Tel. (17) 86 61 158 Pokój 215 E-mail: icichocka@wsiz.rzeszow.pl

 Student zdaje ostatni egzamin. Jest to test z odpowiedziami "tak" lub "nie". Siada w sali, gapi się w test przez pięć minut, gdy nagle doznaje olśnienia. Wyjmuje portmonetkę, a z niej monetę i zaczyna nią rzucać, zaznaczając odpowiedzi "tak", kiedy wypadnie orzełek, a "nie", kiedy wypadnie reszka. W pół godziny zrobił wszystkie zadania, podczas gdy wszyscy inni pocą się nad odpowiedziami. Kiedy zostaje kilka minut do końca, student w desperacji zaczyna rzucać monetą, mamrotać i pocić się. Podchodzi do niego egzaminator i pyta, co się dzieje. Student na to: - Sprawdzam moje odpowiedzi i wydaje mi się, że nie były właściwe!

STATYSTYKA Statystyka to nauka, której przedmiotem zainteresowania są metody pozyskiwania i prezentacji, a przede wszystkim analizy danych opisujących zjawiska masowe.

WPROWADZENIE Wyraz statystyka pochodzi od łacińskiego słowa status, co oznacza stan, położenie, stosunki (w języku włoskim stato oznacza państwo) i użyty został przez G. Achenwalla dla oznaczenia nauki o „osobliwościach państwowych”, zwanej państwoznastwem. Statystyka to zbiór metod służących pozyskiwaniu, prezentacji i analizie danych. Inna definicja: statystyka to nauka traktująca o metodach ilościowych badania zjawisk masowych. Zjawisko masowe to takie zjawisko, które badane w dużej masie zdarzeń wskazuje właściwą sobie prawidłowość, jakiej nie można zaobserwować w pojedynczym przypadku. Przykłady zjawisk masowych: spożycie pewnych artykułów na 1 mieszkańca, urodzenia itp.

Statystyka: a) umożliwia dokładniejszy sposób opisu interesującej nas rzeczywistości, b) zmusza nas do dokładności i śmiałości w działaniu i rozumowaniu, c) umożliwia formułowanie uogólnień na podstawie uzyskanych wyników analizy, d) pozwala na przewidywanie rozwoju zjawisk w przyszłości, czyli pobudzanie do prognoz, e) dostarcza narzędzi do porządkowania informacji o zjawiskach – a przez to pozwala na budowę ich ogólnego obrazu, f) dostarcza narzędzi do prowadzenia analizy przyczyn kształtujących badane zjawiska i procesy, a więc umożliwia dokonanie ich klasyfikacji na czynniki systematyczne i przypadkowe.

Powstaje pytanie: dlaczego w zbiorze wielu zdarzeń zachodzą prawidłowości statystyczne podczas, gdy poszczególne zdarzenia są zróżnicowane? Otóż każde zjawisko (ekonomicznej, przyrodnicze, socjologiczne itp.) kształtuje się pod wpływem dwojakiego rodzaju przyczyn: głównych (podstawowych, typowych, systematycznych). ubocznych (przypadkowych, indywidualne). Ad 1) Przyczyny główne oddziałują na każde zjawisko w sposób jednakowy, mają charakter wewnętrzny, ich istota wypływa z charakteru zjawiska – działają w ściśle określonym kierunku. Przyczyny te są wspólne dla wszystkich jednostek badanej zbiorowości zdarzeń (wpływ czynników głównych). Ad 2) Przyczyny uboczne działają na każde zjawisko w sposób odmienny. Wyrażają zróżnicowanie osobnicze (wpływ czynnika losowego).

Ostatecznym celem stosowania tych metod jest otrzymanie użytecznych informacji na temat zjawiska, którego dotyczą. Istotne jest, aby badania statystyczne były zaplanowane w sposób nie budzący zastrzeżeń. Ich cel powinien być określony zrozumiale i szczegółowo. Materiał statystyczny powinien zaś być wiarygodny i przejrzysty.

Cel badania jest możliwy do osiągnięcia wówczas, gdy jednostki statystyczne są precyzyjnie określone pod względem: rzeczowym (przedmiot badań), przestrzennym (miejsce badań), czasowym (okres badań).

STATYSTYKA Samo znaczenie statystyki w administracji publicznej we współczesnym życiu społeczno-gospodarczym kraju wynika przede wszystkim z: reaktywowania w roku 1990 samorządu terytorialnego, transformacji ustrojowej, obligatoryjności działań kontrolnych, m. in. ze strony gmin, sejmików samorządowych oraz regionalnych izb obrachunkowych, wzrostu znaczenia planowania strategicznego rozwoju lokalnego, konieczności podejmowania działań marketingowych przez władze lokalne w warunkach konkurencyjnego otoczenia.

CEL, PRZEDMIOT I SCHEMAT BADAŃ STATYSTYCZNYCH Przykłady: ruch demograficzny ludności miast o liczbie mieszkańców przekraczających 50 tys. osób, sprzedaż działek budowlanych w ciągu ostatnich 5 lat przez na terenie danego powiatu, opłaty wnoszone z tytułu dzierżawy przez mieszkańców, wydawane zlecenia dla prowadzenia działalności gospodarczej przez urzędy, składane zeznania podatkowe w Izbach Skarbowych.

CEL, PRZEDMIOT I SCHEMAT BADAŃ STATYSTYCZNYCH Całokształt czynności dotyczących badania i opisu przejawiających się prawidłowości statystycznych w zjawiskach masowych za pomocą metod statystycznych jest ujmowany w tzw. schemacie badania statystycznego, co podaje następująca definicja.

CEL, PRZEDMIOT I SCHEMAT BADAŃ STATYSTYCZNYCH Schemat badania statystycznego obejmuje następujące kroki: Krok 1. projektowanie BADANIA, Krok 2. gromadzenie materiału statycznego, Krok 3. opracowanie materiału statycznego, Krok 4. analiza statyczna.

PODSTAWOWE POJĘCIA Badanie statystyczne to proces pozyskiwania danych na temat rozkładu cechy statystycznej w populacji. Badanie może mieć charakter: pełny - badanie obejmuje całą populację częściowy - odbywa się na pewnych (zazwyczaj losowo) wybranych elementach populacji, czyli próbie losowej, zazwyczaj reprezentatywnej dla populacji

PODSTAWOWE POJĘCIA STATYSTYKI Zbiorowość statystyczna, nazywana też populacją statystyczną, - zbiór elementów (osób, przedmiotów, zdarzeń) podobnych, lecz nie identycznych pod względem określonej cechy, poddanych badaniom statystycznym.

PODSTAWOWE POJĘCIA STATYSTYKI Element zbiorowości statystycznej (populacji statystycznej) jest nazywany jednostką statystyczną. Liczba jednostek statystycznych, czyli elementów zbiorowości, jest nazywana liczebnością zbiorowości. Cecha statystyczna (nazywana też zmienną) to właściwość elementów zbiorowości statystycznej będąca przedmiotem badania statystycznego.

Klasyfikacja zbiorowości statystycznych Zbiorowość statystyczna Skończona Ma skończoną liczbę jednostek; np. liczba szpitali w mieście Nieskończona Ma nieskończona lub niemożliwą do ustalenia liczbę jednostek statystycznych; Np. zbiorowość mikroorganizmów, gwiazdy na niebie

Klasyfikacja zbiorowości statystycznych Zbiorowość statystyczna Jednowymiarowa badana ze względu na jedną cechę np. firmy farmaceutyczne badane ze względu na wielkość obrotów Wielowymiarowa badana jednocześnie ze względu na kilka cech np. firmy farmac. w których badamy zależność wielkości obrotów od liczby przedstawicieli handlowych

Klasyfikacja zbiorowości statystycznych Zbiorowość statystyczna Statyczna Wszystkie jednostki statystyczne pochodzą z tego samego okresu np. liczba zgonów w 2010r. Dynamiczna Jednostki statystyczne pochodzą z różnych okresów np. liczba zawartych małżeństw w kolejnych miesiącach 2011r.

Klasyfikacja cech statystycznych Cecha statystyczna jakościowa (niemierzalna) wyrażona w sposób opisowy. ilościowa (mierzalna) wyrażone za pomocą liczb skokowa przyjmuje skończoną lub przeliczalną liczbę wartości; w pewnym przedziale zmienności może przyjąć tylko niektóre wartości. ciągła - może przyjąć każdą wartość z określonego przedziału liczbowego

PRZYKŁAD 1 Badamy wysokość kredytów wśród klientów indywidualnych PKO BP w dniu 30.06.2012r. Zbiorowość statystyczna: indywidualni kredytobiorcy PKOBP Jednostka statystyczna: jeden klient – obiekt materialny (kto – klient PKO BP, kiedy – 30.06.2012r., gdzie – Polska) Typ zbiorowości: skończona, jednowymiarowa, statyczna Cecha statystyczna: wysokość kredytu (tys. zł) Typ cechy statystycznej: mierzalna, ciągła

PRZYKŁAD 2 Badamy opinię pracowników, dotyczącą decyzji zarządu jednej z warszawskich firm o połączeniu z firmą AB. Zbiorowość statystyczna: pracownicy firmy Jednostka statystyczna: jeden pracownik – obiekt materialny (kto – pracownik firmy, kiedy – np. 31.05.2011r., gdzie – Warszawa, Polska) Typ zbiorowości: skończona, jednowymiarowa, statyczna Cecha statystyczna: opinia (kategoria cechy: popieram, nie popieram, nie wiem) Typ cechy statystycznej: niemierzalna

Skale pomiarowe Uzależnione są od rodzaju opisywanych zmiennych Determinują, co można zrobić z daną zmienną

Skale pomiarowe Zmienne jakościowe Zmienne ilościowe Skala nominalna Skala porządkowa (rangowa) Zmienne ilościowe Skala przedziałowe (interwałowa) Skala ilorazowa (stosunkowa)

Skala Skala jest to odwzorowanie, czyli model rzeczywistych zjawisk i relacji. Skale buduje się, przyporządkowując symbole mierzonym cechom według określonych zasad. Skalowanie to czynność odwzorowania mierzonej cechy za pomocą wybranej skali.

Skale pomiarowe należy odróżnić od instrumentu pomiarowego (=kwestionariusza). W rzeczywistości są one składnikiem konstrukcji instrumentu pomiarowego, a nie samym instrumentem.

Szczegółowo omówimy skalę: nominalną porządkową przedziałową stosunkową

Skala nominalna – polega na nadawaniu etykietek interesującym nas obiektom; nie wartościuje ich ani nie porządkuje jedynie przypisuje je do określonych kategorii; umożliwia stwierdzenie różnic lub równości między mierzonymi cechami lubię Statystykę nie lubię Statystyki

Skala nominalna Pozwala rozpoznawać obiekty jednakowe i różne, bez wypowiadania się o relacjach między nimi, np.rodzaj zakładu pracy, płeć, itp. Często pomiar na skali nominalnej jest liczbowym etykietowaniem badanych obiektów, np. kody w niektórych bazach danych Bardzo słaba skala pomiarowa Graficzna prezentacja, dominanta

Skala porządkowa – organizuje obiekty zgodnie z natężeniem mierzonej cechy; dowiadujemy się, że o kolejności obiektów oraz o ich pozycji względem siebie i mierzonej cechy, umożliwia uporządkowanie badanych cech obiektu bardzo lubię kawę lubię kawę nie lubię kawy

Skala porządkowa wprowadza relację porządku w zbiorze zmiennych jakościowych, np. uszkodzenie słabe, średnie, silne; ... Jest skalą mocniejszą niż nominalna Powoduje najwięcej problemów i nieporozumień, przedmiot powszechnie popełnianych błędów

Skala porządkowa Przykład: skala ocen (ndst, dst, db, bdb) Wszelkiego rodzaju obliczenia są tutaj nadużyciem: nieznana jest odległość między poszczególnymi ocenami (różnica między różnymi stopniami jest różna; często mieszane kategorie) Możliwe jest jedynie określenie, że np. silny stopień uszkodzenia jest mocniejszy niż słaby

Skala przedziałowa (interwałowa) – umożliwia nie tylko stwierdzenie relacji mniejszości lub większości, lecz również odstępów między przedziałami skali. Porządkuje obiekty, określa względne różnice między nimi bardzo lubię bardzo nie lubię 1 2 3 4 5

Skala przedziałowa Zachowuje własności skali porządkowej, ale dodatkowo wyposażona jest w stałą jednostkę miary i umowne zero Możliwy jest pomiar odległości między uporządkowanymi zmiennymi Jest skalą mocniejszą od porządkowej

Skala przedziałowa Przykład: skala Celsjusza dla temperatury Możliwe jest określenie o ile stopni dana temperatura różni się od innej Ale nie można opisać sensownie stosunku dwóch wartości zmiennych Np. średnia temperatura lipca w centralnej Polsce (170C) różni się od średniej rocznej temperatury tego obszaru (70C) o 10 stopni, ale nie oznacza to np., że w lipcu jest prawie 2 razy cieplej niż średnio w roku

Skala ilorazowa (stosunkowa) – umożliwia pomiar na najwyższym poziomie, dzięki istnienia naturalnego punktu zerowego lub naturalnej jednostki miary, na tej skali można porównać pomiary, obliczać ich relacje np. kwota pieniędzy wydawana w ciągu miesiąca na piwo…

Skala ilorazowa różni się od skali przedziałowej tym, że jest posiada zero absolutne, a nie umowne Możliwe jest określenie ile razy dana cecha jest większa od innej Jest to najsilniejsza skala pomiarowa

Skala ilorazowa Przykład: liczba kandydatów na studia Na Wydz. Ekon. było 100 kandydatów na studia, na Wydz. Inf. 500 kandydatów (jest to 5 razy więcej niż na Wydz. Ekon) – zerem absolutnym jest tu brak kandydatów na studia.

skalowanie zrównoważone – wymaga się ustalenia klasy środkowej oraz wyznaczenia jednakowej liczby klasy o jednakowej intensywności po obu stronach ustalonej klasy środkowej. Posiada równą liczbę pozytywnych i negatywnych kategorii wspaniale dobrze ani dobrze ani źle– klasa środkowa źle okropnie

skalowanie niezrównoważone – po obu stronach skali występuje różna liczba klas lub klasy o niejednakowej intensywności (uwypukla kategorie ujemne lub dodatnie) znakomicie dobrze zadawalająco okropnie

parzysta liczba alternatyw – respondent nie ma możliwości odniesienia się do punktu neutralnego zdecydowanie negatywny negatywny pozytywny zdecydowanie pozytywny

nieparzysta liczba alternatyw – skala zawiera środkową neutralną pozycję zdecydowanie negatywny Negatywny obojętny pozytywny zdecydowanie pozytywny

skala rankingowa – gdy respondent porządkuje wymienione w kwestionariuszu kategorie według podanego kryterium (hierarchii ważności) metoda porównywania parami – respondent wybiera jedną z dwóch możliwości zgodnie z podanymi kryteriami

skala sumowania ocen: porównawcza respondent wymienionym cechom czy obiektom przyporządkowuje, zgodnie ze swoimi preferencjami oceny liczbowe, tak by dawały wymagana sumę, najczęściej 10 lub 100 rangowa respondent rozdziela punkty między cechy lub obiekty według ustalonego kryterium, np. w hierarchii ważności

skala Stapela – zestaw skal o wartości od – 5 do +5; wystarczy zastosowanie po jednym przymiotniku dla jednej skali; nie uwzględnia się przedziałów neutralnych; skala Stapela jest zatem przykładem skalowania wymuszającego.

Skala Stapela Poniżej przedstawiono cechy charakteryzujące sklepik monopolowy Robik. Proszę ocenić sklepik według własnych preferencji, mając na uwadze, że od +1 do +3 ocena pozytywna, natomiast od –1 do –3 jest negatywną oceną

skala Likerta – zestaw skal porządkowych składają się z wielu pozycji; krótkie zdanie oznajmujące charakterystycznie określone postawy wobec obiektu wszystkie pozycje skali mają przyporządkowane skale intensywności będące skalami dwubiegunowymi zazwyczaj pięciostopniowymi stopnie skali opisane są werbalnie i numerycznie; wyższe wartości numeryczne odzwierciedlają postawy pozytywne lub niższe negatywne

Skala Likerta Proszę podać swoją opinie w 5-stopniowej skali, dotyczącej wpływu działalności firm zagranicznych w Polsce

Podstawowe skale pomiarowe

Metody ilościowe a metody jakościowe - odpowiada na pytanie „ile” - odpowiada na pytanie „co”, „jak”, „dlaczego” - narzędzie pomiaru kwestionariusz (pytania o ustalonej formie, przewaga pytań zamkniętych) - swobodny sposób pozyskiwania informacji (scenariusz i pytania jako zarys wywiadu, pytania otwarte) - koncentrują się na pytaniach rozstrzygających - koncentrują się na pytaniach eksploracyjnych „dlaczego” - dobór próby losowy , kwotowy (= proporcjonalny) - dobór próby celowy - większe próby 200 – 1000 osób - mniejsze próby 20 – 50 osób - mniejszy wpływ osoby prowadzącej (ankietera) na przebieg badania - większy wpływ osoby prowadzącej (moderatora) na przebieg badania - możliwość ilościowej generalizacji wyników na całą populację (reprezentatywne) - brak możliwości ilościowej generalizacji wyników na całą populację (niereprezentatywne) - metoda interpretacji – z wykorzystaniem analiz statystycznych – bardziej obiektywna - metoda interpretacji – bez wykorzystania analiz statystycznych – bardziej swobodne i subiektywne

Ankieta pocztowa należy zadbać o możliwie najdokładniejszą podstawę próby (zwrotność ankiet jest niewielka, należy zadbać aby grupa osób była wystarczająco duża)

zachęcić respondenta do wypełnienia ankiety w jasnym i zwięzłym liście przewodnim (osobna kartka, najlepiej aby list zwracał się imiennie do respondenta, bo wówczas czuje się on miło, że do niego napisano; w liście piszemy czego dotyczy ankieta, dlaczego właśnie do tej osoby wysłaliśmy ankietę;) obiecać respondentowi nagrodę za wypełnienie ankiety upominek dla każdego losowanie udoskonalenie produktu

ankieta powinna być atrakcyjna i ciekawa (respondent zachwycony jest są gdy pytania otwarte, zniechęca się dużą ilością kartek do wypełniania; ankiety tematyczne są wybiórczo traktowane przez respondentów, ważna jest wielkość czcionki, wygląd estetyczny) ankieta powinna być w miarę krótka (im więcej pytań, tym mniejsza zwrotność, pytania tylko takie, które dają odpowiedź na temat badania

w miarę możliwości pytania powinny być zamknięte należy opłacić koszty przesyłki zwrotnej, koperta z przyklejonym znaczkiem i wypisanym adresem należy zapewnić respondentowi anonimowość (klauzula, jeżeli chcesz wziąć udział w losowaniu to wypełnij część z nazwiskiem; można od kuponu odciąć nasze dane adresowe i włożyć do innej koperty)

ankieta powinna dotrzeć do respondenta w firmie w środku tygodnia, w domu pod koniec tygodnia) należy wysłać ankietę do konkretnej osoby w firmie – imię i nazwisko, stanowisko ewentualnie należy wysłać list monitujący łącznie z egzemplarzem ankiety.

List przewodni jak największe spersonifikowanie listu – osobne dla pań i panów jaki charakter ma badanie czy naukowe, czy komercyjne dlaczego ankieta trafiła do tego respondenta kto prowadzi badanie

ewentualnie na czyje zlecenie dlaczego respondent nie wziął udziału w badaniu, zachęcenie do udziału (pomoc instytucji badawczej, wyniki ważne dla rozwoju nauki, opinie mogą mieć wpływ na ulepszenie produktu) co konkretnie ma uczynić respondent (zaznaczyć właściwy wariant i włożyć do koperty zwrotnej) do czego będą wykorzystane udzielone odpowiedzi czy badanie ma charakter anonimowy czy nie

Ankieta pocztowa - zalety możliwość dotarcia do wszystkich (możliwość poddania pomiarowi dużej próbie, w różnych miastach) łatwość dotarcia do odległych zakątków kraju wszyscy respondenci otrzymują ankietę w ciągu paru dni względnie małe koszty jednostkowe

możliwość zamieszczenia pytań z wieloma wariantami odpowiedzi do wyboru respondent może spokojnie zastanowić się nad odpowiedziami, może je przeanalizować może zadawać drażliwe pytania możliwość całkowitej standaryzacji kwestionariusza – wszystkie odpowiedzi są takie same

eliminuje efekt ankietera (czasami podoba nam się ankieter dlatego fałszujemy fakty, ankieter się spieszy lub modulacją głosu sugeruje odpowiedź) możliwość samodzielnego przeprowadzenia badania bez udziału działu marketingu

Ankieta pocztowa – wady niski procent odpowiedzi – zwrotność 10 – 15 % trudności z utrzymaniem reprezentatywności długi czas realizacji badania brak pewności kto naprawdę odpowiadał na pytania ankiety

nie można zastosować skomplikowanego kwestionariusza i wielu instrukcji nie znamy reakcji respondentów nie można zastosować pytań dodatkowych, niczego na bieżąco tłumaczyć czasami dwuznaczne odpowiedzi, brak możliwości sprawdzenia możliwość fałszowania metryczki

monit, gdy ankieta jest anonimowa wysyła się do wszystkich respondentów malejąca efektywność pomiaru w miarę zmniejszania się procentu odpowiedzi

Ankieta opakowaniowa Prezentacja respondentom wydrukowanego na opakowaniu (strona wewnętrzna) kwestionariusza oraz uzyskanie pisemnych odpowiedzi drogą pocztową lub inną. Kwestionariusz może być także wydrukowany na karcie gwarancyjnej.

Ankieta audytoryjna Rozdanie kwestionariusza respondentom zgromadzonym na sympozjum, zebraniu, zjeździe. Po pisemnym wypełnieniu ankiety, zbiera je osoba prowadząca badanie lub są wrzucane do przygotowanych urn. zalety: kontrola pomiaru, duży procent odpowiedzi, anonimowość, ankieter może wyjaśniać niejasności wady: ograniczoność przeprowadzenia takiego badania (mało zjazdów, konferencji)

Ankieta bezpośrednia Rozdanie przez ankieterów kwestionariuszy respondentom w określonych miejscach (ulice, targi, wystawy, zakłady pracy, punkty sprzedaży). Wypełnione przez respondenta kwestionariusze przesyłane są do badacza pocztą lub składane w określonych miejscach. wada: ankieta nie do końca jest anonimowa zaleta: możliwość wyjaśnienia niejasnych pytań

Ankieta telefoniczna Odpowiedź pisemna podzielona na podyktowanym przez telefon kwestionariuszu. Łączy niektóre właściwości ankiety pocztowej i wywiadu telefonicznego. Podstawową wadą jest ograniczenia objętość kwestionariusza, który nie jest wydrukowany.

Panel metoda ilościowa badań Panel – próba osób, gospodarstw domowych czy instytucji, na której bez przerwy lub w określonych odstępach czasu przeprowadza się badanie empiryczne za pomocą ankiet lub wywiadu.

Panel to stała grupa osób, która zgadza się na dostarczenie danych w określonym czasie. Panel konsumentów jest próbą indywidualnych konsumentów lub gospodarstw domowych, wybraną metodą reprezentacyjną do wielokrotnych badań prowadzonych w regularnych odstępach czasu i z reguły w tym samym zakresie przedmiotowym.

Próbę panelu dobiera się w sposób bardzo staranny, poprzez dobór proporcjonalny i losowy tak, aby możliwie wiernie odzwierciedlała strukturę całej populacji. Wykorzystując panel konsumentów możliwe jest analizowanie uzyskanych opinii w czasie testowania zależnie od cech społeczno – ekonomicznych respondentów tj.: wiek, dochód, miejsce zamieszkania, stan rodziny, wykształcenie.

Charakterystyczne cechy badań panelowych: systematyczność powtarzalność prowadzonych obserwacji

Rodzaje paneli: Według kryterium ciągłości pomiaru panel stały – ciągłe udzielanie odpowiedzi przez respondentów panel okresowy – pomiar cech respondentów w zależności od potrzeb informacyjnych decydentów

Według kryterium jednostek badanych: panel konsumentów panel punktów sprzedaży – sklepów, hurtowni, magazynów panel przedsiębiorstw usługowych, produkcyjnych, handlowych, gospodarstw rolnych

Według kryterium sposobu pomiaru wybranych cech respondentów: panel pocztowy, którego uczestnik przesyła pocztą co pewien czas np. raz w tygodniu lub raz w miesiącu, dane w przygotowanych w tym celu dziennikach panel telefoniczny – polega na przeprowadzaniu, najczęściej w stałych odstępach czasu, wywiadów telefonicznych panel bezpośredni – polega na wykorzystaniu takich form pomiaru jak: wywiady (osobiste lub grupowe), rejestracja częstotliwości oglądania programów w tv (za pomocą instrumentów montowanych do odbiorników), spisy inwentaryzacyjne w punktach sprzedaży, rejestruje się dane, będące przedmiotem badania

Ze względu na skład ich uczestników: panele statyczne – nie zmieniany zespół uczestników przez cały czas trwania pomiarów panel dynamiczny – skład jest zmieniany i uzupełniany proporcjonalnie do zmian populacji badanej, z uwzględnieniem naturalnego zmniejszania się grupy uczestników

Ze względu na liczbę poruszanych tematów: panele jednotematyczne zwane klasycznymi, ciągły pomiar jednej lub kilku cech jednocześnie w ciągu całego okresu utrzymywania panelu panele wielotematyczne – omnibusy, mierzenie różnych cech w zależności od potrzeb informacyjnych

W panelu konsumentów badania dotyczą: zmiany indywidualnych wzorców konsumpcji oraz wzorców konsumpcji na określonych segmentach rynku działania konkurentów w porównaniu do własnej działalności na rynku, zmian dotyczących wytwarzanych produktów, a także produktów nowych zmiany wielkości zakupów poszczególnych towarów własnych i konkurencji, struktury konsumpcji zmiany motywów postępowania konsumentów, lojalności względem określonych marek zmiany efektywności i skuteczności poszczególnych elementów promocji, zwłaszcza reklamy bieżącego stanu posiadania towarów przez gospodarstwa domowe

Badania prowadzone za pomocą panelu punktów sprzedaży koncentrują uwagę na produktach. Stanowią one najczęściej źródło informacji o: kształtowaniu się sprzedaży finalnej produktów na rynku udziale sprzedaży danego produktu lub marki w sprzedaży detalicznej grupy artykułów kształtowaniu się sprzedaży danego produktu w różnych typach punktów sprzedaży zmiany w wielkościach: sprzedaży, dostaw, zapasów, zakupów w okresie objętym badaniem kształtowaniu się wielkości sprzedaży produktu w poszczególnych badanych okresach

Zalety metody panelowej: duża reprezentatywność informacji pozwalająca na uogólnienie wniosków możliwość śledzenia zmian opinii i zachowań konsumentów w czasie możliwość uchwycenia związków przyczynowo – skutkowych, zmian opinii i zachowań uzyskanie w sposób ciągły informacji o motywach działania duża przydatność do testowania opinii konsumentów o produktach

wysoki stopień wiarygodności uzyskanych informacji ze względu na krótki okres dzielący zajście badanego faktu do jego rejestracji niższy koszt doboru respondentów do panelu przy wielu badaniach na różne tematy niż do ankiet lub wywiadów opartych na próbkach wyrywkowych większa rzetelność uzyskanych informacji w porównaniu z wynikami na różnych, stale zmieniających się próbach szybkość uzyskania informacji możliwość tworzenia podpaneli eliminacja powtórzeń metryczki

Wady metody panelowej trudności w utrzymaniu reprezentatywności próby przez dłuższy czas z powodu przyczyn obiektywnych (zgon, zmiany miejsca zamieszkania) i subiektywne (rezygnacja z uczestnictwa, brak zainteresowania badaniami, brak korzyści materialnych) konieczność rotacji, czyli okresowej wymiany respondentów (zmienia się respondentów, starzenie się panelu)

konieczność nie tylko wyboru ale i pozyskiwanie respondentów do dłuższej współpracy potrzeba opłacania lub stosowania innych zachęt w celu utrzymania panelu przez dłuższy czas możliwość występowania u respondentów panelu tzw. efektu panelowego, polegającego na zmianach ich zachowań na skutek częstego udziału w ankietach