Bielskie Stowarzyszenie Artystyczne „Teatr Grodzki” Barbara Górka Poradnictwo zawodowe jako element procesu rehabilitacji społecznej i zawodowej osób z niepełnosprawnością w Warsztacie Terapii Zajęciowej i w Zakładzie Aktywności Zawodowej

Modele niepełnosprawności Model medyczny - niepełnosprawność rozumiana jest jako bezpośredni rezultat indywidualnego odchylenia od normy, profesjonaliści dostosowują osobę z niepełnosprawnością do życia w społeczeństwie. Model społeczny - niepełnosprawność traktowana jako kategoria administracyjna, która określa uprawnienia i przywileje pewnej grupy osób, człowiek niepełnosprawny jako petent, „proszący”, „ciężar dla społeczeństwa”. Model praw człowieka - niepełnosprawność przedstawiana jako normalny aspekt życia człowieka, definiowana w kontekście praw człowieka. Głównym pojęciem jest idea wyrównywania szans: stworzenie środowiska przyjaznego i pozbawionego barier kluczem do pełnego i twórczego udziału osób z niepełnosprawością w życiu społecznym i zawodowym.

Problemy osób z niepełnosprawnością w Polsce Trudny polski rynek pracy, Niski poziom wykształcenia osób z niepełnosprawnością, wynikający także ze słabości systemu edukacyjnego, Brak odpowiednich instytucji, ułatwiających wejście na rynek pracy, Dochód z pracy jest zbyt niski, w porównaniu z alternatywnym źródłem – świadczeniem rentowym.

W Polsce większość osób z niepełnosprawnością jest bierna zawodowo - nie pracuje i nie poszukuje pracy! Polski model pracy (rehabilitacji zawodowej) dla ww. osób mówi o czterech, kolejno realizowanych etapach pożądanej drogi rehabilitowania i zatrudniania: - w warsztatach terapii zajęciowej (WTZ), - w zakładach aktywności zawodowej (ZAZ), - w zakładach pracy chronionej (ZPCh), - na otwartym rynku pracy.

Rehabilitacja zawodowa Wg Międzynarodowej Organizacji Pracy rehabilitacja zawodowa jest „częścią ogólnego procesu rehabilitacji i polega na udzielaniu osobie niepełnosprawnej takich usług, jak: poradnictwo zawodowe, szkolenie zawodowe i zatrudnienie w celu umożliwienia jej uzyskania, utrzymania i awansu w odpowiedniej pracy, a poprzez to integrację lub reintegrację w życie społeczne”. Etapy rehabilitacji zawodowej: Poradnictwo zawodowe, w tym ocena zdolności do pracy, Przygotowanie do pracy, Zatrudnienie. Podczas wszystkich etapów rehabilitacji osoba z niepełnosprawnością ma zapewnioną profesjonalną opiekę.

Zasady doboru pracy dla osób z niepełnosprawnością Oparcie pracy na funkcjach i sprawnościach nieuszkodzonych, po uwzględnieniu wszelkich ograniczeń, wynikających ze stanu zdrowia, Indywidualizacja i komleksowość porady zawodowej, Ponieważ: Niepełnosprawność nie zaburza wszystkich funkcji człowieka, wymaganych w procesie pracy, Żadna praca nie wymaga zaangażowania wszystkich funkcji.

Bielskie Stowarzyszenie Artystyczne Teatr Grodzki powstało w 1999 r. Skupia artystów, pedagogów i animatorów kultury działających na rzecz grup zagrożonych społecznym wykluczeniem, z ograniczonym dostępem do świata kultury i sztuki - dzieci, młodzieży, dorosłych i osób w podeszłym wieku. Są wśród nich między innymi: osoby niepełnosprawne fizycznie i intelektualnie, młodzież sprawiająca kłopoty wychowawcze i ze środowisk dysfunkcyjnych, osoby uzależnione, wychowankowie domów dziecka oraz placówek resocjalizacyjnych i opiekuńczych. Stowarzyszenie działa przede wszystkim w Bielsku-Białej i okolicach, realizując również szereg działań na terenie całego Województwa Śląskiego oraz w regionie Małopolski.

Stowarzyszenie nie poprzestało na artterapii: stworzyło podmioty ekonomii społecznej, w których społecznie wykluczeni uczą się zawodu i pracują. Stają się pełnoprawnymi członkami społeczeństwa obywatelskiego.

Warsztat Terapii Zajęciowej - "Jesteś potrzebny Warsztat Terapii Zajęciowej - "Jesteś potrzebny!" rozpoczął działalność 10 grudnia 2004 r. W ramach Warsztatu funkcjonują: - Pracownia Dziennikarska i Fotografii - Pracownia Artterapii - Pracownia Sztuki Użytkowej - Pracownia Mody - Pracownia Stolarska i Introligatorska - Pracownia Gospodarstwa Domowego

Pracownia Dziennikarska i Fotografii Opanowanie podstawowej wiedzy z zakresu pracy redakcyjnej i reporterskiej, dokumentowanie efektów prac Warsztatu. Autorskie inicjatywy uczestników Warsztatu - gazetki, tomiki wierszy. Samodzielne zbieranie materiałów do publikacji, nauka sposobów przeprowadzania wywiadów, obserwacji zdarzeń, fotografia.

Pracownia Artterapii Rozwój i realizacja twórczych możliwości. Terapia poprzez różne dziedziny sztuki, w tym teatr i muzykę. Praca w grupie - współdziałanie z innymi.

Pracownia Sztuki Użytkowej Kształtowanie umiejętności tworzenia unikatowych przedmiotów ozdobnych (rozwój myślenia twórczego). Przybliżanie technik ceramicznych, rysunku, malarstwa, zdobnictwa. Możliwość wyrażenia siebie, odreagowanie emocji i napięć, usprawnienie manualnie uczestników .

Pracownia Mody Przekazanie praktycznych umiejętności z zakresu kroju, szycia tkactwa, haftu i szydełkowania Kształtowanie i rozwój zdolności manualnych w zakresie posługiwania się igłą, nożyczkami, maszyną do szycia, żelazkiem. W ramach pracowni powstają m.in. stroje i elementy dekoracji do spektakli teatralnych, fartuchy ochronne, poduszki, obrusy, firany, makaty.

Pracownia Stolarska i Introligatorska Opanowanie przez uczestników podstawowych umiejętności z zakresu obróbki drewna. Rozwój zdolności manualnych. W ramach Pracowni powstają m.in. ramki do obrazów, szafki na klucze, drewniane zabawki, a także dekoracje teatralne. Wykonywanie drobnych prac naprawczych w Warsztacie. Trening umiejętności przed pracą w Zakładzie Aktywności Zawodowej.

Pracownia Gospodarstwa Domowego Poznanie podstawowych zasad kulinarnych, utrzymania czystości oraz dbania o wystrój i dekorację przygotowywanych posiłków. Poznanie urządzeń kuchennych i zasad posługiwania się nimi. Wyrabianie zaradności osobistej - wzrost poczucia samodzielności.

Orientacja i poradnictwo zawodowe dla młodzieży z niepełnosprawnością ZASADY: Indywidualizacja i aktywizacja, Pozytywna selekcja do zawodu, Ścisła współpraca z rodzicami, Kontakt z pracodawcami: - aspekt informacyjny (korzyści płynące z zatrudniania osób niepełnosprawnych), - aspekt doradczy (jak przygotować stanowiska pracy dla osób niepełnosprawnych), POZOSTAWIENIE MOŻLIWOŚCI SAMODZIELNEGO WYBORU ZAWODU! Tyle szczególnej opieki, ile konieczne; tyle wspólnej nauki, ile możliwe!

Zakład Aktywności Zawodowej Zakład Introligatorsko-Drukarski Stowarzyszenia Teatr Grodzki Istnieje od grudnia 2004 r. Daje pracę 40 osobom z niepełnosprawnością, niewidomym i niedowidzącym, chorującym psychicznie, osobom z dysfunkcją ruchu.

Zakłady Aktywności Zawodowej tworzy się w celu zatrudnienia osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego (niektóre rodzaje niepełnosprawności) stopnia niepełnosprawności oraz w celu rehabilitacji zawodowej i społecznej tych osób. Celem ZAZ jest też przygotowanie zatrudnionych do aktywnego i samodzielnego życia w środowisku lokalnym. Cele te Zakład realizuje przez zapewnienie stanowisk pracy oraz różnych form rehabilitacji i treningu zatrudnionych osób.

Rehabilitacja społeczna w ZAZ: Udział w treningach komunikacji, zajęciach z asertywności itp. 2. Organizacja grupowych wyjść do teatru, kina, galerii – pomoc w realnym uczestnictwie w życiu kulturalnym miasta. 3. Elementy pracy socjalnej. 4. Współpraca z instytucjami pomocowymi (OPS, PCPR, PUP, WUP, organizacje pozarządowe).

Rehabilitacja zawodowa w ZAZ to m.in.: 1. Odpowiednie dostosowanie stanowiska pracy. 2. Kwestionariusz samooceny zawodowej osoby z niepełnosprawnością. 3. Tworzenie Indywidualnych Programów Rehabilitacji (IPR). 4. Analiza potrzeb szkoleniowych i umożliwienie uczestnictwa w kształceniu ustawicznym…..

Indywidualne Programy Rehabilitacji (IPR) - Cele rehabilitacji - Metody działania Indywidualny program rehabilitacji społecznej i zawodowej dla pracownika - Rola doradcy zawodowego (testy zawodowe, plany rozwoju kariery, propozycje form rehabilitacji, przygotowanie pracownika do pracy poza ZAZ)

Niepełnosprawni w Unii Europejskiej Zmiana podejścia do osób z niepełnosprawnością: - w przeszłości należało tę grupę przystosowywać do ich niepełnosprawności, - obecnie w integracji dostrzega się kluczowy instrument włączenia osób z niepełnosprawnością w aktywną część społeczeństwa, W gospodarce nastąpiła transformacja przemysłu w kierunku sektora usług (przemysł oparty na wiedzy) - ogromny wpływ tych zmian na pracownika niepełnosprawnego: szczególne znaczenie ma wzrost popytu na pracę w niepełnym wymiarze czasu, krótkoterminowe kontrakty i pracę dorywczą, Działania UE na rzecz poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych: m.in. SPO - RZL, Priorytet 1 - Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej, Działanie 1.4 w latach 2004 – 2006. W nowym okresie programowania – głównie Priorytet 7 EFS.

Programy unijne - wsparcie osób niepełnosprawnych EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY - DZIAŁANIE 1.4 (2004 – 2006) Integracja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych. Cel działania: - poprawa poziomu przygotowania zawodowego i mobilności osób, niepełnosprawnych - tworzenie nowych i doskonalenie dotychczasowych instrumentów zwiększających możliwości tych osób na rynku pracy. Opis działania: - wsparcie osób niepełnosprawnych na rynku pracy, - poprawa skuteczności systemu wspierania osób niepełnosprawnych, - oddziaływania na pracodawców w zakresie zatrudniania ww. grupy osób. Rodzaj pomocy: m.in. szkolenia, dotacje, badania, informowanie i promocja, subsydiowane staże pracy.

Programy unijne - wsparcie osób niepełnosprawnych EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY – PRIORYTET 7 Poddziałanie 7.2.1 „Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym”: Projekt „Otworzymy Ci świat”, www.otworzymy-swiat.pl Poddziałanie 7.2.2 „Wsparcie ekonomii społecznej”: Projekt „Akcja na rzecz ważnych” Działanie 7.3 „Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji”

Niekorzystne zjawiska na unijnym rynku pracy Pułapka świadczeń, Fenomen wierzchołka góry lodowej, Syndrom zniechęconego pracownika, „Pierwsi wypadają z rynku pracy i ostatni na ten rynek wracają”.

Cele unijne w zakresie zwiększania szans zatrudnienia osób z niepełnosprawnością Ustalenie jasnych celów i zadań, Upowszechnianie problematyki związanej z niepełnosprawnością, Zapewnienie osobom z niepełnosprawnością lepszego dostępu do edukacji i szkoleń, Przegląd systemu świadczeń pomocowych w ogóle, a w szczególności systemu pozwalającego na pomyślną prewencję i wczesną interwencję, Zwiększenie liczby i zróżnicowanie aktywnych programów na rynku pracy,

Cele unijne w zakresie zwiększania szans zatrudnienia osób z niepełnosprawnością - c.d. Zagwarantowanie lepszego dostępu do tworzenia miejsc pracy, Podnoszenie świadomości, Pobudzanie nowej i bezpieczniejszej kultury w miejscu pracy, Włączenie organizacji osób z niepełnosprawnoscią, Zapewnienie efektywności finansowej i skutecznego planowania, Poprawa koordynacji.

Dziękuję za uwagę! Barbara Górka Kontakt: BSA „Teatr Grodzki”, 43-300, Bielsko-Biała, ul. Sempołowskiej 13. Tel.: 33/496 52 19, e-mail: praca@teatrgrodzki.pl