Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa - jak widzą 2011 r. i czy będą zatrudniać, zwiększać wynagrodzenia i inwestować w 2012 r.? Badania Monitoring sektora MSP w latach przygotowane przez PKPP Lewiatan, finansowane z funduszy europejskich z EFS. Realizacja wywiadów – CBOS. Badanie przeprowadzone w okresie 15 czerwca-15 września 2011r. na losowej próbie 1500 MSP. Warszawa, 05 września 2011 Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek

SPRZEDAŻ SPRZEDAŻ ZYSKI ZYSKI UDZIAŁ W RYNKU UDZIAŁ W RYNKU SPRZEDAŻ NA EKSPORT SPRZEDAŻ NA EKSPORT

3 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan W 2010 r. więcej firm wykazało spadek (w stosunku do 2009 r.) wartości sprzedaży, zysków oraz udziału w rynku niż wzrost. Obawy o rynek wewnętrzny skierowały zainteresowanie MSP na rynki zewnętrzne. Ale skala zainteresowania była bardzo mała. © 2011 PKPP Lewiatan

4 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan W 2010 r. bardzo dobrze radziły sobie firmy średnie – ponad 50% wykazało wzrost sprzedaży. Ale nie wszystkie z nich zwiększyły zyski. W znacznie gorszej sytuacji były w 2010 r. mikrofirmy.

5 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan Zmiany w sprzedaży, zyskach, udziałach w rynku były w 2010 r. silnie branżowo zróżnicowane - najsłabsza była w całym 2010r. sytuacja w sektorze zakwaterowanie i usługi gastronomiczne oraz w przemyśle. Najlepsza – w sektorze dostawa wody, gospodarka ściekami i odpadami, działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej. -10,2 10,9 -7,3 9,2 -13,6 9,7 -7,4 12,3 -5,1

INWESTYCJE INWESTYCJE INWESTYCJE W NOWE TECHNOLOGIE INWESTYCJE W NOWE TECHNOLOGIE INWESTYCJE W B+R INWESTYCJE W B+R INWESTYCJE W NOWE PRODUKTY INWESTYCJE W NOWE PRODUKTY

7 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan W 2010 r. jedynie 22% MSP zwiększyło inwestycje w celu rozszerzenia możliwości produkcyjnych. Generalnie mniej firm zainwestowało w zmiany, ale tu – jak na inwestycje w innowacje relatywnie dużo jest firm, które takie inwestycje zwiększyły, w stosunku do tych, które te inwestycje ograniczyły. © 2011 PKPP Lewiatan

8 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan Zdecydowanie więcej firm średnich niż mikro- i małych realizowało w 2010 r. inwestycje w majątek trwały – tak rozszerzające możliwości produkcyjne, jak i modernizujące ten majątek.

9 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan W 2010 r., przy generalnie niewielkim zainteresowaniu MSP inwestycjami, relatywnie najwięcej inwestycji realizowały firmy z sektora dostawy wody, gospodarka ściekami i odpadami, a najmniej firmy handlowe.

ZATRUDNIENIE ZATRUDNIENIE WYNAGRODZENIA WYNAGRODZENIA INWESTYCJE W ROZWÓJ PRACOWNIKÓW INWESTYCJE W ROZWÓJ PRACOWNIKÓW

11 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan W 2010 r. niewiele MSP zwiększyło zatrudnienie. Ale ponad 1/3 firm zwiększyła wynagrodzenia pracownikom. Bardzo mały odsetek firm inwestował w rozwój pracowników. © 2011 PKPP Lewiatan

12 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan Mikro firmy nie ryzykowały wzrostu zatrudnienia, wolały zwiększać wynagrodzenie. Było to widoczne także w małych i średnich firmach, ale nie tak silnie.

13 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan We wszystkich sektorach gospodarki firmy MSP wolały zwiększać wynagrodzenia niż zatrudnienie. Najsilniej było to widoczne w firmach handlowych oraz w działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej.

14 © 2011 PKPP Lewiatan Większy był odsetek MSP, które zmniejszyły przychody ze sprzedaży, zyski i udziały w rynku niż tych, które odnotowały wzrost w tych obszarach. W najsłabszej kondycji były firmy mikro, a w ujęciu sektorowym – hotele i restauracje oraz przemysł. W najlepszej kondycji były firmy średnie, a w ujęciu sektorowym - firmy z sektora dostawa wody, gospodarka ściekami i odpadami oraz działalność profesjonalna, naukowa i techniczna. Więcej MSP zmniejszyło inwestycje rozszerzające możliwości produkcyjne niż zwiększyło te inwestycje, przy relatywnie niskim odsetku inwestujących firm. Niewiele firm inwestowało w modernizację aktywów trwałych, nowe technologie, nowe produkty. MSP wolały zwiększać wynagrodzenia niż zatrudnienie. Szczególnie silnie ta tendencja występowała w mikrofirmach. MSP nie były zbyt skłonne do inwestowania w rozwój pracowników PODSUMOWANIE

SPRZEDAŻ SPRZEDAŻ ZYSKI ZYSKI UDZIAŁ W RYNKU UDZIAŁ W RYNKU SPRZEDAŻ NA EKSPORT SPRZEDAŻ NA EKSPORT

16 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan oraz Monitoring kondycji sektora MSP , PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa są bardziej ostrożne w ocenie możliwości wzrostu sprzedaży niż były w latach */ różnica między odsetkiem firm prognozujących wzrost a odsetkiem firm prognozujących spadek

17 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan oraz Monitoring kondycji sektora MSP , PKPP Lewiatan Bardzo ostrożnie także oceniają szanse na wzrost zysku. © 2011 PKPP Lewiatan */ różnica między odsetkiem firm prognozujących wzrost a odsetkiem firm prognozujących spadek

18 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan W opinii MSP 2011 r. będzie lepszy niż 2010 r. – więcej firm prognozuje wzrost sprzedaży, zysków i udziału w rynku niż w 2010 r. Wzrośnie także odsetek eksporterów (aczkolwiek jest ich wśród MSP bardzo mało).

19 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan Prognozy MSP na 2011 r. wyraźnie wskazują na (1) wzrost popytu na rynku krajowym, (2) umiejętne zarządzanie kosztami, (3) poprawę konkurencyjności na rynkach zewnętrznych, a także (4) zmianę układu sił na rynkach branżowych. 2011/2010 wzrost 2011/2010 spadek

20 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan Wg prognoz MSP w porównywalnym stopniu w firmach wszystkich klas wielkości zmniejszy się odsetek przedsiębiorstw, które zakończą 2011 r. spadkiem sprzedaży. Ciągle jednak najsłabsze będą mikrofirmy. 2011/2010 wzrost 2011/2010 spadek

21 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan 2011/2010 wzrost 2011/2010 spadek Z punktu widzenia zysków prognozy na 2011 r. także są korzystne dla wszystkich firm. Jednak znacznie mniejsze pozytywne zmiany zajdą w mikrofirmach.

22 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan 2011/2010 wzrost 2011/2010 spadek Prognozowane przez MSP ruchy na rynkach poszczególnych branż (zmiany udziałów w rynku) są mniejsze niż zmiany sprzedaży czy zysków.

23 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan W 2011 r. największy przyrost firm, które oczekują wzrostu sprzedaży, dokona się w sektorach: obsługa nieruchomości oraz informacja i komunikacja. Wyhamuje natomiast poprawa sytuacji w sektorze dostawy wody, gospodarka ściekami i odpadami. 6,5 -0,9 0,2 -0,3 6,8 18,9 19,4 -7,1 6,5

INWESTYCJE INWESTYCJE INWESTYCJE W NOWE TECHNOLOGIE INWESTYCJE W NOWE TECHNOLOGIE INWESTYCJE W B+R INWESTYCJE W B+R INWESTYCJE W NOWE PRODUKTY INWESTYCJE W NOWE PRODUKTY

25 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan W 2011 r. mniej firm niż w 2010 r. realizuje/będzie realizowało inwestycje zwiększające możliwości produkcyjne i pozostałe inwestycje. Zwiększy się jedynie liczba firm, które w 2011 r. wypuszczą na rynek nowe produkty (aczkolwiek dziwi prawie 1/3 MSP, które uważają, że oferowanie nowych produktów ich nie dotyczy). © 2011 PKPP Lewiatan 2011/2010 wzrost

26 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan Inwestycje zwiększające możliwości produkcyjne zrealizuje w 2011 r. mniej firm każdej kategorii – w największym stopniu firmy małe i średnie. 2011/2010 wzrost 2011/2010 spadek

27 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan W 2011 r. zmniejszy się liczba MSP realizujących inwestycje modernizacyjne i zwiększy odsetek tych firm, które zmniejszyły, w stosunku do 2010 r., ten rodzaj inwestycji. 2011/2010 wzrost 2011/2010 spadek

28 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan Inwestycje są i będą realizowane w 2011 r. przez mniejszą liczbę firm w większości sektorów gospodarki. Inwestycje zwiększające możliwości produkcyjne planowane są przez większą liczbę firm niż w 2010 r. w sektorze: hotele i restauracje oraz handlowym. Firmy z sektora hotele i restauracje realizują/ będą realizowały w większym stopniu niż w 2010 r. także inwestycje modernizacyjne. -6,7 -12,0 1,1 -3,3 -0,5 -11,9 6,4 -4,0 -8,9 -3,1 -7,4 0,0 -4,8 6,0 -10,5 -0,8 -4,5 -3,3

ZATRUDNIENIE ZATRUDNIENIE WYNAGRODZENIA WYNAGRODZENIA INWESTYCJE W ROZWÓJ PRACOWNIKÓW INWESTYCJE W ROZWÓJ PRACOWNIKÓW

30 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan W 2011 r. MSP nie będą źródłem wzrostu zatrudnienia – niewiele ponad 1/8 firm zwiększyła lub planuje zwiększyć zatrudnienie. Nie chcą podejmować ryzyka, wolą zwiększyć wynagrodzenia, ale planujących to zrobić jest mniej niż w 2010 r. MSP nie są także zbyt skłonne do inwestycji w pracowników. © 2011 PKPP Lewiatan 2011/2010 wzrost

31 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan Netto tylko 4,2% mikrofirm zwiększy w 2011 r. zatrudnienie. A w 14-15% małych i średnich. Trudno na tym budować prognozy trwałego wzrostu zatrudnienia. 2011/2010 wzrost 2011/2010 spadek

32 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan W 2011 r. wynagrodzenia planuje zwiększyć jedynie niewielki odsetek mikrofirm. Wśród przedsiębiorstw małych jest mniej firm niż w 2010 r. deklarujących wzrost wynagrodzeń w 2011 r. 2011/2010 wzrost 2011/2010 spadek

33 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan W 2011 r. w części branż mniej firm będzie zwiększało zatrudnienie, m.in. firmy budowlane. Zdecydowanie więcej firm niż w 2010 r. będzie zatrudniać w sektorze informacja i komunikacja, a także w hotelach i restauracjach. 2011/2010 wzrost

34 Źródło: Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia, w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2011 PKPP Lewiatan W 2011 r. wynagrodzenia będą rosły w nieznacznie mniejszej liczbie firm, ale sektorowo zmiany będą bardzo zróżnicowane – obsługa nieruchomości, informacja i komunikacja oraz hotele i restauracje to te sektory, w których wzrośnie liczba firm zwiększających wynagrodzenia. 2011/2010 wzrost

35 © 2011 PKPP Lewiatan Sprzedaż oraz zyski wzrosną w 2011 r. w większej liczbie MSP niż w 2010 r. Z jednej strony to efekt rosnącego popytu, z drugiej – umiejętnego zarządzania kosztami. Największe pozytywne zmiany zajdą w średnich firmach, a w ujęciu sektorowym – w sektorze: informacja i komunikacja oraz obsługa nieruchomości. Należy się spodziewać zmian pozycji na rynku (udział w rynku), szczególnie w grupie firm średnich, ale także mikro. Jednak liczba MSP, które zwiększą inwestycje będzie w 2011 r. mniejsza niż w 2010 r. W największym stopniu zmniejszy się zainteresowanie inwestycjami zwiększającymi moce wytwórcze, szczególnie w małych firmach, a w ujęciu sektorowym – w firmach prowadzących działalność profesjonalną, naukową i techniczną oraz w sektorze informacja i komunikacja. OCZEKIWANIA2011 – PODSUMOWANIE (1)

36 © 2011 PKPP Lewiatan Zainteresowanie MSP inwestycjami modernizacyjnymi będzie mniejsze niż inwestycjami zwiększającymi majątek trwały. Zwiększy się natomiast w stosunku do 2010 r. zainteresowanie wypuszczaniem na rynek nowych produktów. Zatrudnienie wzrośnie nie tylko w relatywnie niewielkiej liczbie MSP, ale także w nieco mniejszej niż w 2010 r. Najmniej zainteresowane wzrostem zatrudnienia są mikrofirmy (1/8). Wzrost zatrudnienia obejmie natomiast ¼ średnich firm. W największym stopniu wzrośnie liczba firm zwiększających zatrudnienie w sektorze informacja i komunikacja, hotele i restauracje oraz obsługa nieruchomości. OCZEKIWANIA2011 – PODSUMOWANIE (2)

37 © 2011 PKPP Lewiatan Wzrost wynagrodzeń w stosunku do 2010 r. obejmie w 2011 r. 1/3 wszystkich MSP. Jednak w grupie małych firm liczba przedsiębiorstw, które podniosą wynagrodzenie w 2011 r. istotnie spadnie. Najbardziej wzrośnie liczba firm, w których wzrosną wynagrodzenia w sektorze: informacja i komunikacja, obsługa nieruchomości, hotele i restauracje. W największym stopniu spadnie liczba firm, w których wynagrodzenia będą rosły w sektorze: przemysł, budownictwo oraz działalność profesjonalna, naukowa i techniczna. OCZEKIWANIA2011 – PODSUMOWANIE (3)

38 © 2011 PKPP Lewiatan Dynamika sprzedaży MSP spadnie, spadnie bowiem dynamika zatrudnienia i wynagrodzeń. MSP utrzymają koszty w ryzach (ograniczanie wzrostu zatrudnienia i wynagrodzeń). W prognozach inwestycji trzeba uwzględnić ich silne spowolnienie w sektorze MSP – przede wszystkim inwestycji zwiększających majątek trwały firm. MSP będą realizowały inwestycje modernizacyjne na ograniczoną skalę – głównym czynnikiem budującym ich konkurencyjność jest bowiem jakość produktów i usług. Wzrost zatrudnienia w MSP istotnie osłabnie. Mikrofirmy mogą nawet zmniejszyć zatrudnienie. Osłabnie wzrost zatrudnienia w przemyśle i w budownictwie. Osłabnie także wzrost wynagrodzeń – szczególnie w mikrofirmach. Średnie firmy będą zwiększały wynagrodzenia, ale wolniej niż w 2011r PROGNOZA

39 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ.