NOWELIZACJA STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO Stanisław Koziej NOWELIZACJA STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO (wprowadzenie do gry strategicznej) AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Tematyka Koncepcja i plan gry strategicznej: cel – zaprojektowanie nowelizacji zapisów obowiązującej strategii BN RP Główne problemy nowelizacji strategii bezpieczeństwa narodowego RP Podstawowe kategorie i procedury strategiczne: cykl strategiczny Polska jako podmiot strategii bezpieczeństwa narodowego: relacje między interesami i celami Strategiczne środowisko (warunki) bezpieczeństwa narodowego Polski: szanse, wyzwania, ryzyka, zagrożenia Koncepcja operacyjna strategii bezpieczeństwa narodowego Polski: zapobieganie (współpraca i odstraszanie), reagowanie kryzysowe, obrona Koncepcja preparacyjna strategii bezpieczeństwa narodowego Polski: integracja, profesjonalizacja, powszechność www.koziej.pl AON 2010 - PSOS

Zapraszam na stronę internetową www.koziej.pl oraz: Materiały studyjne: Zapraszam na stronę internetową www.koziej.pl oraz: Strategia bezpieczeństwa narodowego RP, Warszawa 2007 Strategia obronności RP, Warszawa 2009 S. Koziej, Między piekłem a rajem, Toruń 2006 H. Munkler, Wojny naszych czasów, Kraków 2004 J. Baylis, J. Wrtitz, C. S. Gray, E. Cohen, Strategia we współczesnym świecie. Wprowadzenie do studiów strategicznych, Wydawnictwo UJ, Kraków 2009 R. Smith, Przydatność siły militarnej. Sztuka wojenna we współczesnym świecie, PISM, Warszawa 2010; Info o książce: http://www.pism.pl/ksiazki_content/id/103 AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Materiały studyjne (2): 7. Theory of War and Strategy, USArmy War College, Carlisle, June 2008 8. Global Trends 2025: A Transformed World, NIC, November 2008, http://www.dni.gov/nic/PDF_2025/2025_Global_Trends_Final_Report.pdf 9. The Joint Operating Environment, United States Joint Forces Command, 2010; http://www.jfcom.mil/newslink/storyarchive/2010/JOE_2010_o.pdf 10. Global Strategic Trends – Out to 2040, UK MoD, February 2010; http://www.mod.uk/NR/rdonlyres/D70F2CC7-5673-43AE-BA73-1F887801266C/0/20100202GST_4_Global_Strategic_Trends_Out_to_2040UDCDCStrat_Trends_4.pdf 11. Teaching Strategy: Challenge and Response, Edited by Dr. Gabriel Marcella, SSI, Carlisle Barrack, March 2010; http://www.strategicstudiesinstitute.army.mil/pubs/display.cfm?pubID=976 AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

ZAŁOŻENIA WPROWADZAJĄCE AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA = BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE Strategia BN: jak wykorzystać wszystkie siły i środki państwa do przeciwstawienia się wszelkim rodzajom zagrożeń? Zagrożenia gospodarcze społeczne informacyjne militarne . inne Siły i środki państwa gospodarcze ochronne informacyjne militarne (siły zbrojne) . inne STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

OBRONNOŚĆ = OBRONA NARODOWA = BEZPIECZEŃSTWO MILITARNE = CZĘŚĆ BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO Strategia obronności (ON): jak wykorzystać wszystkie siły i środki państwa do przeciwstawienia się zagrożeniom militarnym? Zagrożenia gospodarcze społeczne informacyjne militarne . inne Siły i środki państwa gospodarcze ochronne informacyjne militarne . inne STRATEGIA OBRONNOŚCI (ON) AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Interesy (misje) i cele Istota strategii = kompozycja interesów (i celów) oraz środków i sposobów, warunkowana przez środowisko (zewnętrzne i wewnętrzne warunki) strategiczne (zasoby) Środki działania Sposoby Interesy (misje) i cele wyzwania Środowisko szanse Środowisko Środowisko ryzyka zagrożenia Środowisko AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Cykl (procedura) strategiczny Zdefiniowanie interesów (misji) i celów strategicznych Ocena środowiska strategicznego (warunków strategicznych) Sformułowanie operacyjnej koncepcji strategicznej (koncepcji działania) Sformułowanie preparacyjnej koncepcji strategicznej (koncepcji przygotowania, w tym transformacji zasobów strategicznych - systemu bezpieczeństwa) AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Struktura (układ) strategii Powinna odpowiadać cyklowi strategicznemu: I rozdział: Interesy narodowe i cele strategiczne II rozdział: Ocena środowiska bezpieczeństwa III rozdział: Koncepcja operacyjna IV rozdział: Koncepcja preparacyjna Czy tak jest w polskiej SBN? AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Polska strategia bezpieczeństwa Integracja bezpieczeństwa narodowego jako najważniejsze wyzwanie Strategia 2007 przyjęta w okresie vacuum rządowego: potrzeba nowelizacji Dobry krok w kierunku integracji bezpieczeństwa, ale nie dokończony Zaniechanie Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego: tylko SPO oraz Strategia Obronności – to odwrót od idei integracji AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Nowa strategia obronności – to odwrót od integracji!! AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

PLAN GRY AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Założenia ogólne koncepcji gry Obowiązująca obecnie strategia bezpieczeństwa narodowego z 2007 roku będzie zapewne w niedalekiej przyszłości nowelizowana (przesłanki ku temu – np. przyjęcie nowej koncepcji strategicznej NATO, kolejne wybory w Polsce).Dlatego wskazane jest przeanalizowanie jej pod tym kątem: które jej treści należałoby pozostawić niezmienione, a które mogą lub powinny być znowelizowane w razie uruchomienia takiej procedury. AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Zadanie studyjne Studenci PSOS tworząc dwie niezależne grupy studyjne przeprowadzają krytyczną analizę obowiązującego dokumentu i wypracowują projekt znowelizowanej strategii bezpieczeństwa narodowego zgodny z przewidywanymi przyszłościowo warunkami środowiska bezpieczeństwa narodowego RP. Końcowym efektem pracy powinny być dwa projekty znowelizowanej strategii bezpieczeństwa narodowego RP – w formie naniesienia na obecnie obowiązującym dokumencie zmian merytorycznych i redakcyjnych. AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

8.04.2010 Praca studyjna w grupach nad problemami pierwszym i drugim: 8.00 -12.00 12.00 - 13.30 8.04.2010 Praca studyjna w grupach nad problemami pierwszym i drugim: a) Analiza interesów narodowych oraz ocena ich zgodności z celami strategicznymi w dziedzinie bezpieczeństwa (I rozdział strategii). Czy istnieje potrzeba wprowadzenia korekt merytorycznych lub formalnych (redakcyjnych) do zapisów w obowiązującej strategii, a jeśli tak – to jakich? b) Prognoza zewnętrznych i wewnętrznych warunków bezpieczeństwa narodowego (środowiska bezpieczeństwa) oraz ocena zgodności zapisów w obowiązującej strategii bezpieczeństwa narodowego z tymi prognozami (II rozdział strategii). Czy istnieje potrzeba nowelizacji tych zapisów z punktu widzenia merytorycznego i formalnego (redakcyjnego), jeśli tak – to jaka? Prezentacja i obrona oraz ostateczne sformułowanie projektu nowelizacji I i II rozdziału strategii bezpieczeństwa narodowego RP AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

8.00 – 11.00 11.00 - 12.30 12.45 – 13.30 9.04.2010 r. Praca studyjna w grupach nad trzecim i czwartym problemem:: c) Ocena zgodności przyjętej operacyjnej koncepcji strategii bezpieczeństwa z celami i warunkami oraz jasności i kompletności ich wyłożenia w obowiązującym dokumencie (III rozdział strategii). Czy istnieje potrzeba nowelizacji obowiązujących zapisów z punktu widzenia merytorycznego i formalnego (redakcyjnego) , a jeśli tak – to jaka? d) Ocena relacji części transformacyjnej strategii bezpieczeństwa narodowego (dotyczącej utrzymywania i doskonalenia systemu bezpieczeństwa narodowego) z jej częścią operacyjną (zawartą w rozdziale III) oraz klarowności i kompletności jej wykładu w obowiązującym dokumencie (rozdział IV strategii). Czy istnieje potrzeba nowelizacji obowiązujących zapisów z punktu widzenia merytorycznego i formalnego (redakcyjnego), a jeśli tak – to jaka? Prezentacja i obrona oraz ostateczne sformułowanie projektu nowelizacji III i IV rozdziału strategii bezpieczeństwa narodowego RP Omówienie, ocena i podsumowanie warsztatów AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

JAKO PODMIOT STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA POLSKA JAKO PODMIOT STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Interesy i cele Interesy danego podmiotu (społeczności międzynarodowej, narodu, grupy, osoby itp.) – to wyraz jego tożsamości, wyznawanych wartości, historycznego dorobku, tradycji, bieżących potrzeb oraz dążeń i aspiracji przyszłościowych. Cele strategiczne w dziedzinie bezpieczeństwa to nic innego, jak zoperacjonalizowane interesy. Zoperacjonalizowane – to znaczy określone w języku potrzebnego działania, stosownie do danych warunków, ujęte w określonym czasie i miejscu, z uwzględnieniem zewnętrznych i wewnętrznych potrzeb i możliwości. O ile interesy (narodowe i międzynarodowe) odzwierciedlają immanentne, stałe (ponadczasowe, niezależne od bieżących warunków) wartości, aspiracje i dążenia podmiotu, to cele strategiczne odnoszą się do konkretnych warunków w danym okresie historycznym istnienia podmiotu. AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

INTERESY NARODOWE wg Konstytucji RP niepodległość i nienaruszalność terytorium wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli dziedzictwo narodowe ochrona środowiska z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Rodzaje interesów narodowych (wg USA) ■■Vital interests: What are we willing to die for (destroy al Qaeda)? ■■ Important interests: What are we willing to fight for (prevent genocide in Kosovo)? ■■Peripheral interests: What are we willing to fund (deploy African Union peacekeepers to Darfur)? AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Interes nr 1 Interes nr 2 Interes nr 3 Interes nr 4 Cele strategiczne – powinny być pochodną interesów narodowych Interes nr 1 Cel nr 1.1 Cel nr 1.2 Cel nr 1 … Interes nr 2 Cel nr 2.1 Cel nr 2.2 Cel nr 2… Interes nr 3 Cel nr 3.1 Cel nr 3… Interes nr 4 Cel nr 4.1 Cel nr 4…. Jeśli nie jest – to jak to uporządkować? Czy tak jest w Polskiej SBN? AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

ŚRODOWISKO BEZPIECZEŃSTWA STRATEGICZNE ŚRODOWISKO BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Zjawiska i procesy kształtujące strategiczne środowisko bezpieczeństwa Generalne trendy rozwojowe: globalizacja, rewolucja informacyjna, rewolucja polityczna itp. Procesy i zjawiska państwowe oraz w relacjach międzypaństwowych: współpraca, sojusze i koalicje, kryzysy i konflikty międzypaństwowe itp. Procesy i zjawiska niepaństwowe oraz w relacjach nie-państwowych (transnarodowe): terroryzm, proliferacja BMR, przestępczość transnarodowa, ruchy pokojowe, transnarodowe związki ekonomiczne, relacje międzycywilizacyjne itp. AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Zmiana środowiska bezpieczeństwa Globalizacja i rewolucja informacyjna - środowisko GLOBINFO – zglobalizowane i uinformacyjnione Rewolucja polityczna – asymetryzacja środowiska -rozpad symetrycznego świata dwubiegunowego i erupcja asymetrycznych relacji bezpieczeństwa nuklearnego i konwencjonalnego Rewolucja strukturalna - podmioty niepaństwowe, państwa problemowe (zbójeckie i upadłe), mocarstwa „wschodzące” AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Struktura środowiska bezpieczeństwa Szanse – to okoliczności sprzyjające realizacji interesów oraz osiąganiu celów. Wyzwania – to z kolei dylematy, przed jakimi stoi podmiot (społeczność międzynarodowa, państwo) w rozstrzyganiu spraw bezpieczeństwa. Często generowane są przez partnerów i sojuszników, którzy prezentują pewne oczekiwania, windują standardy obowiązujące w sojuszach lub koalicjach. Ryzyka - to niepewności związane z własnym działaniem, z jego skutkami, to niebezpieczeństwo niepożądanych skutków własnego działania. Im bardziej jesteśmy aktywni w serze bezpieczeństwa, tym więcej ryzykujemy. Zagrożenia – to pośrednie lub bezpośrednie destrukcyjne oddziaływania na podmiot. AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Struktura środowiska bezpieczeństwa narodowego Polski Szanse dla Polski (np. ESDP) Wyzwania dla Polski (np. standardy NATO) Ryzyka dla Polski (np. Afganistan) Zagrożenia dla Polski (np. EURO 2012) Czy oceniane są z perspektywy celów strategicznych Polski? W jaki sposób są one uwzględniane w polskiej SBN? Czy trzeba coś zmienić w zapisach strategii? AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

(operacyjna i preparacyjna) Koncepcja Strategiczna (operacyjna i preparacyjna) AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Układ koncepcji strategicznej Koncepcja strategiczna zawiera ogólne zasady i myśl przewodnią (zamiar) postępowania podmiotu w dziedzinie bezpieczeństwa oraz strategiczne zadania dla sił i środków wykonawczych w różnych okresach lub dziedzinach funkcjonowania danego podmiotu. AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Struktura koncepcji strategicznej Można wyróżnić dwie części (działy) koncepcji strategicznej: Strategię operacyjną (koncepcja działania): co robić dla zapobiegania i przeciwstawiania się kryzysom i konfliktom Strategię preparacyjną (koncepcja przygotowania): jak się przygotować do realizacji zadań operacyjnych AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Struktura działów strategicznej koncepcji bezpieczeństwa narodowego Koncepcja preparacyjna strategii bezpieczeństwa narodowego Ogólne zasady i myśl przewodnia (zamiar) przygotowania państwa w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego Cele przygotowawcze podstawowych elementów systemu bezpieczeństwa narodowego Koncepcja operacyjna strategii bezpieczeństwa narodowego Ogólne zasady i myśl przewodnia (zamiar) działania państwa w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego Cele operacyjne podstawowych elementów systemu bezpieczeństwa narodowego Czy znajduje to swe odzwierciedlenie w treści polskiej SBN? AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Główne problemy koncepcyjne strategii operacyjnej Rodzaje działań strategicznych zapobieganie (współpraca i odstraszanie), np. polityka nuklearna NATO reagowanie kryzysowe, np. strategia udziału w operacjach międzynarodowych obrona, np. art. 5., infrastruktura, plany Sposoby działań strategicznych Wykorzystywanie szans Podejmowanie wyzwań Redukowanie ryzyk Przeciwstawianie się zagrożeniom Jak to jest odzwierciedlone w polskiej SBN? AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Główne problemy koncepcyjne strategii preparacyjnej Integracja systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, np. rola RBN i RCB Profesjonalizacja wyspecjalizowanych ogniw systemu bezpieczeństwa narodowego, np. SZRP Powszechność przygotowań w dziedzinie bezpieczeństwa, np. rola NSR Czy znajduje to swoje odzwierciedlenie w polskiej SBN? AON 2010 - PSOS www.koziej.pl

Podsumowanie Polska jako podmiot strategii bezpieczeństwa Strategiczne środowisko bezpieczeństwa Polski Operacyjna i preparacyjna strategia bezpieczeństwa narodowego RP AON 2010 - PSOS www.koziej.pl