Stanisław KOZIEJ METODOLOGIA NAUK

Zagadnienia Wstęp 1. Istota i treść nauki 2. Badania naukowe 3. Prace naukowe 4. Ćwiczenie - koncepcja badań naukowych Warszawa Styczeń 2007

Literatura 1. T. Kotarbiński: Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk. PWN, Warszawa 1986 2. W. Krajewski: Prawa nauki. KiW, Warszawa 1982 3. S. Ossowski: O nauce. PWN, Warszawa 1967 4. J. Pieter: Zarys metodologii pracy naukowej. PWN, Warszawa 1975 5. W. Pytkowski: Organizacja badań i ocena prac naukowych. PWN, Warszawa 1981 6. J. Such: Problemy weryfikacji wiedzy. PWN, Warszawa 1975 7. W. Zonn, A. Finkelsztejn: O nauce. WP, Warszawa 1977 Warszawa Styczeń 2007

Wstęp Warszawa Styczeń 2007

Istota naukowca Umiejętność twórczego (a nie tylko odtwórczego) podejścia do problemów umiejętność przechodzenia od niewiedzy do wiedzy umiejętność posługiwania się metodą naukową Warszawa Styczeń 2007

ISTOTA I TREŚĆ NAUKI Warszawa Styczeń 2007

Istota nauki Wiedza o świecie Nauczanie (edukacja) w szkole wyższej Organizacje i instytucje naukowe Forma twórczej działalności człowieka Warszawa Styczeń 2007

Istnienie Trwanie - niezmienne rzecz t czas Warszawa Styczeń 2007

Życie organizm t Warszawa Styczeń 2007

Działanie Zmierzanie do celu 1 działanie Istota myśląca życie trwanie Zmierzanie do celu 2 Warszawa Styczeń 2007

Umiejscowienie celu Cel 3 Podmiot działający Przestrzeń nieznana (działalność twórcza) (działalność rutynowa) Przestrzeń znana Cel 2 Cel 1 Warszawa Styczeń 2007

Działalność naukowa Twórcza działalność naukowa (badawcza) Cel 3 Podmiot działający Obszar niewiedzy (luki w wiedzy) Cel 2 Obszar wiedzy Rutynowa działalność naukowa Cel 1 Warszawa Styczeń 2007

Wiedza Wiedza naukowa Niewiedza (luki w wiedzy) Wiedza nienaukowa (potoczna, pospolita ...) Warszawa Styczeń 2007

Ekspansja wiedzy Wiedza naukowa (luki w wiedzy) Niewiedza Wiedza nienaukowa (potoczna, pospolita ...) Warszawa Styczeń 2007

Proces naukowy - przetwarzanie wiedzy - badania naukowe Wiedza naukowa Wykorzystanie Tworzenie - przetwarzanie wiedzy (prace rozwojowe) - popularyzowanie wiedzy - wdrażanie wiedzy - nauczanie (edukacja, dydaktyka) - badania naukowe - praca naukowa Warszawa Styczeń 2007

BADANIA NAUOWE Warszawa Styczeń 2007

1. Przygotowanie badań 2. Realizacja badań 3. Kontrola wyników Cykl badań naukowych 1. Przygotowanie badań 2. Realizacja badań 3. Kontrola wyników Warszawa Styczeń 2007

Koncepcja badań 1. Geneza i ustawienie problemu (uzasadnienie potrzeby badań) 2. Cel i problematyka badawcza (zagadnienia badawcze) 3. Założenia i hipotezy badawcze 4. Procedura badań (metody, teren i tok - harmonogram - badań) 5. Prezentacja wyników (układ pracy) Warszawa Styczeń 2007

Geneza problemu Diagnoza stanu rzeczy identyfikacja obszaru niewiedzy - stwierdzenie istnienia problemu problemy subiektywne (dydaktyczne) i obiektywne (badawcze) obiektywizacja („odsubiektywizowanie”) niewiedzy - przegląd literatury uzasadnienie obiektywnej potrzeby (teoretycznej lub praktycznej) usunięcia niewiedzy (luki w wiedzy) Warszawa Styczeń 2007

Cel badań „druga strona” potrzeby badań zdecydowanie się na realizację potrzeby - na rozwiązanie problemu w drodze badań naukowych - prowadzi wprost do ustanowienia celu badań Cel: po co się prowadzi badania, co zamierza się osiągnąć w ich rezultacie Warszawa Styczeń 2007

Problematyka badawcza (zagadnienia badawcze) Problemy, zagadnienia badawcze - ”przeszkody” na drodze do celu logicznie podporządkowane celowi badań forma - pytania badawcze Warszawa Styczeń 2007

Rodzaje pytań badawczych pytania rozstrzygnięcia - zamknięte (czy?) pytania dopełnienia - otwarte (dlaczego, jak, jaki, ile, kiedy, gdzie? ...) Warszawa Styczeń 2007

Założenia badawcze Wiedza „nadsystemowa” wobec problemu (np. wyniki innych badań, wiedza podręcznikowa) coś, co nie będzie podlegać badaniom, przyjmowane jest takie, jakie jest - a jednocześnie stanowi podstawę, ograniczenie lub część rozwiązania problemu Warszawa Styczeń 2007

Hipotezy naukowe Przypuszczenia co do rozwiązania problemu próbne (wstępne) odpowiedzi na pytania badawcze tezy, które będą weryfikowane w toku badań hipotezy wstępne, robocze, rozwinięte, końcowe Warszawa Styczeń 2007

Teren (miejsce, przestrzeń) badań Harmonogram (czas) badań Procedura badań Metody badawcze Teren (miejsce, przestrzeń) badań Harmonogram (czas) badań Warszawa Styczeń 2007

Metody badawcze Metody teoretyczne Metody empiryczne analiza, analogia, synteza, dedukcja, indukcja ... Metody empiryczne pomiary, eksperymenty, symulacje, ankiety, wywiady, konsultacje, dyskusje ... Warszawa Styczeń 2007

Teren badań Badania teoretyczne Badania empiryczne biblioteki, media, internet Badania empiryczne badane wycinki rzeczywistości (rzeczy, organizacje, procesy) laboratoria Warszawa Styczeń 2007

Tok (harmonogram) badań - etapy 1. Przygotowanie badań (opracowanie koncepcji i zorganizowanie badań) - hipoteza wstępna 2. Etap badań teoretycznych - rozwinięcie hipotezy wstępnej w hipotezę roboczą 3. Etap badań praktycznych - weryfikacja hipotezy roboczej (elementów tej hipotezy) i ustalenie wyników badań 4. Synteza wyników i ich pisarskie (redakcyjne) ujęcie w postaci pracy naukowej - finalna hipoteza naukowa Warszawa Styczeń 2007

PRACE NAUKOWE Warszawa Styczeń 2007

Materiały naukowe Bezpośrednie („surowe”) wyniki badań Ankiety, zestawienia, próbki, wyniki symulacji Sprawozdania i notatki z badań Wypisy z literatury Warszawa Styczeń 2007

Fakty naukowe Zależności Uogólnienia Prawa naukowe Teorie naukowe Wyniki badań Fakty naukowe Zależności Uogólnienia Prawa naukowe Teorie naukowe Warszawa Styczeń 2007

Rodzaje prac naukowych (1) Opracowania naukowe dzieła, przyczynki; rozprawy i komunikaty; prace promocyjne Opracowania popularnonaukowe książki, artykuły, wywiady, filmy dokumentalne itp. Prace wdrożeniowe projekty, plany, konstrukcje, podręczniki, instrukcje itp. Warszawa Styczeń 2007

Rodzaje prac naukowych (2) Podstawowe, stosowane Analityczne, syntetyczne Problemowe, przyczynkarskie Teoretyczne, doświadczalne Indywidualne, zespołowe Warszawa Styczeń 2007

Prace (rozprawy) doktorskie Prace (dysertacje) habilitacyjne Prace promocyjne Prace magisterskie Prace (rozprawy) doktorskie Prace (dysertacje) habilitacyjne Dorobek profesorski Warszawa Styczeń 2007

Układ pracy naukowej Wstęp (rozdział metodologiczny) Rozdziały merytoryczne Zakończenie Bibliografia Aneksy, załączniki Warszawa Styczeń 2007

Wstęp (rozdział metodologiczny) Treścią wstępu (rozdziału metodologicznego) jest koncepcja badań. Czytelna informacja o genezie problemu na tle krytyki dotychczasowej literatury oraz o celach i zagadnieniach badawczych, założeniach i hipotezach, procedurze badań i układzie pracy Warszawa Styczeń 2007

Rozdziały merytoryczne (1) Tyle rozdziałów ile głównych zagadnień (problemów) badawczych Każdy rozdział to prezentacja wyników badań nad danym zagadnieniem Warszawa Styczeń 2007

Rozdziały merytoryczne (2) Układ rozdziału: wprowadzenie - charakterystyka zagadnienia (pytania) badawczego; rozbicie na podzagadnienia część główna - sprawozdanie z badań (materiał badawczy) podsumowanie - synteza w postaci odpowiedzi na pytanie badawcze Warszawa Styczeń 2007

Zakończenie pracy naukowej Nawiązanie do wstępu (lustrzane odbicie) Synteza syntez z poszczególnych rozdziałów merytorycznych Krytyczne spojrzenie na przebieg i rezultaty badań i ewentualne sugestie dalszych badań Warszawa Styczeń 2007

Inne części pracy naukowej Bibliografia Alternatywnie: przedmowa (czasami dodatkowe słowo od autora, często zamiast wstępu, gdy umieszcza się odrębny rozdział metodologiczny) aneksy (części innych dzieł) załączniki (materiały z badań, rozszerzające opisy, wyjaśnienia itp.) Warszawa Styczeń 2007

Literatura przedmiotu Podstawa, punkt wyjścia w formułowaniu problematyki Źródło założeń i hipotez Weryfikator hipotez Problem wiarygodności: źródła oryginalne i wtórne (interpretacje, tłumaczenia) Warszawa Styczeń 2007

Zasady pisarstwa (1) Trzymać się tematu (minimalizacja dygresji) Logiczność i jasność wywodów Wyczerpywać zagadnienie w jednym miejscu, unikać powtórzeń Preferować styl bezosobowy Unikać stylu „gazetowego”, publicystycznego Warszawa Styczeń 2007

Zasady pisarstwa (2) Krytyczne i „rozwojowe” powoływanie się na literaturę (unikać czystej „cytologii”) Zapewnić odróżnianie myśli autora i wyników badań od wiedzy zaczerpniętej z innych źródeł (unikać plagiatu) Warszawa Styczeń 2007

Recenzowanie Zgodność pracy z tematem Ocena metodologiczna Ocena rzeczowa (treści) wartość naukowa wartość użytkowa Oryginalność kompilacja, plagiat, praca oryginalna Pisarstwo Warszawa Styczeń 2007

Naukowcy Stopnie Tytuł - profesor Stanowiska magister, doktor, doktor habilitowany Tytuł - profesor Stanowiska asystent, adiunkt, profesor docent (?) Warszawa Styczeń 2007

Organizacja nauki (1) Uczelnie wyższe szkoły wyższe uczelnie akademickie (uniwersytety, akademie, politechniki) publiczne i niepubliczne wydziały, instytuty, katedry, zakłady Warszawa Styczeń 2007

Instytucje naukowo-badawcze Organizacja nauki (2) Instytucje naukowo-badawcze instytuty zakłady ośrodki (centra) rządowe i pozarządowe Warszawa Styczeń 2007

Administrowanie nauką Komitet Badań Naukowych Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu Komisja Akredytacyjna Komisja ds. Tytułu i Stopni Naukowych Komórki kierowania badaniami (planowania, organizowania, zlecania, finansowania, rozliczania) w strukturach państwowych i prywatnych Warszawa Styczeń 2007

ĆWICZENIE Warszawa Styczeń 2007

Koncepcja badań naukowych Wybrać dowolną dziedzinę zainteresowań naukowych Optymalnie - obszar przyszłej pracy doktorskiej Znaleźć i ustalić problem Opracować zarys koncepcji badań naukowych Warszawa Styczeń 2007

Układ zarysu koncepcji badań 1. Geneza i ustawienie problemu (uzasadnienie potrzeby badań) 2. Cel, problem i problematyka (zagadnienia, pytania) badawcza 3. Wstępne hipotezy badawcze 4. Procedura badań 5. Układ pracy (układ sprawozdania z badań) Warszawa Styczeń 2007

Prezentowanie koncepcji Zreferowanie koncepcji Dyskusja Warszawa Styczeń 2007

? Warszawa Styczeń 2007