Leki układu krążenia Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego Leki stosowane w leczeniu ChNS Leki antyarytmiczne Leki stosowane w leczeniu niewydolności krązenia

Farmakologia w Ratownictwie Farmakologia nadciśnienia tętniczego. Leki działające na naczynia. Farmakologia w Ratownictwie

Nadciśnienie tętnicze (Hypertonia arterialis – HA) Jest to trwałe podwyższenie ciśnienia tętniczego spowodowane różnorodnymi czynnikami genetycznymi i środowiskowymi.

Nadciśnienie tętnicze RRsk (mmHg) RRrozk (mmHg) optymalne <= 120 i <= 80 prawidłowe <130 <85 wysokie prawidłowe 130 – 139 85 – 89 nadciśnienie ≥ 140 lub ≥ 90

Nadciśnienie tętnicze Pomiar ciśnienia krwi w karetce jest bardzo ważny!

Nadciśnienie tętnicze 11% pacjentów wie o swojej chorobie, kontroluje ciśnienie i zażywa leki 22% pacjentów wie o swojej chorobie i zażywa leki, ale nie kontroluje ciśnienia 21% pacjentów wie o swojej chorobie, ale nic z tego nie wynika 46% pacjentów nic nie wie o swojej chorobie

Przyczyny zwiększonego ciśnienia krwi: Wzrost objętości płynów krążących Zwiększenie pojemności minutowej serca Zwiększenie oporu obwodowego naczyń krwionośnych

Cel leczenia Celem leczenia hipotensyjnego, jest obniżenie ciśnienia krwi do wartości prawidłowych lub jak najbardziej do nich zbliżonych.

Natychmiastowego obniżenia ciśnienia wymagają: Tętniak rozwarstwiający aorty Encefalopatia nadciśnieniowa Zagrażający udar mózgu Ostra lewokomorowa niewydolność krążenia Ostra niewydolność wieńcowa Świeży zawał serca Rzucawka ciężarnych

Zasady farmakologii HA Zaczynamy od monoterapii Jeśli nieskuteczna – łączymy grupy leków Bardzo ważna jest zmiana trybu życia!!!

Zasady farmakologii HA Obniżenie objętości płynów krążących Zmniejszenie pojemności minutowej serca Zmniejszenie oporu obwodowego naczyń

Zasady farmakologii HA Leki moczopędne Leki ß-adrenolityczne Leki -adrenolityczne Blokery kanału wapniowego Inhibitory konwertazy angiotensyny Antagoniści receptora angiotensyny II Leki o ośrodkowym działaniu Leki bezpośrednio rozszerzające naczynia Leczenie skojarzone Zdrowy tryb życia

Leki moczopędne.

Historia Pierwsze leki moczopędne – sole rtęci Powodowały uszkodzenie kłębuszków i cewek nerkowych – zwiększenie przesączu moczu. Stosowano także preparaty roślinne – skrzyp, pietruszkę.

Budowa nefronu

Podział diuretyków 1) Silnie działające– diuretyki pętlowe grupa furosemidu

Podział diuretyków 2) O umiarkowanej efektywności – diuretyki korowego odcinka pętli nefronu: a) Tiazydy b) związki tiazydopodobne

Podział diuretyków 3) O miernej bądź śladowej efektywności: a) Diuretyki oszczędzające potas b) Inhibitory anhydrazy węglanowej

Podział diuretyków 4). Inne leki moczopędne: a) Diuretyki osmotyczne b) Środki pochodzenia roślinnego

FUROSEMID Podstawowy lek moczopędny Podawany i.v. lub p.o. Działa szybko, gwałtownie, ale dość krótko UWAGA na Na, K, Ca, Mg!

Furosemid wskazania: 1)       niewydolność krążenia (na czele z ostrą niewydolnością lewej komory= obrzękiem płuc) -          i.v. bo najpierw rozszerza naczynia żylne = ↓ nawrotu krwi żylnej do serca 2)       stany gwałtownego wzrostu ciśnienia tętniczego (przełom nadciśnieniowy, zwyżki ciśnienia)

Furosemid 3) niewydolność nerek (ostra i przewlekła) 4)       zatrucia z koniecznością stosowania wymuszonej diurezy 5)       obrzęk mózgu (lek z wyboru → bardzo ładnie odciąga wodę) 6)       marskość wątroby z wodobrzuszem 7)       hiperkalcemia

Furosemid Przeciwwskazania: 1)   niedrożność dróg moczowych z bezmoczem (bo wodonercze!) 2)    uczulenie na lek 3)   śpiączka wątrobowa 4)   hipokaliemia, hipokalcemia, hiponatremia 5)   przedawkowanie glikozydów naparstnicy (bo hipokaliemia zwiększa siłę ich działania) 6)   okres ciąży i laktacji (bo zmniejsza przepływ łożyskowy) 7)   stany odwodnienia 8) niskie ciśnienie tętnicze

Efekty działania Furosemidu   Efekt biologiczny i kliniczny Potencjalne działania niepożądane Na wzmożone wydalanie, wzmożona diureza hiponatremia, odwodnienie K, Mg wzmożone wydalanie niestabilność elektrolitowa komórki możliwość arytmii, kurcze, parestezje Ca Kwas moczowy ↓ wydalania przy leczeniu przewlekłym hiperurykemia, dna moczanowa Łożysko żylne rozkurcz naczyń żylnych hipotensja Metabolizm glukozy upośledzenie tolerancji glukozy hiperglikemia, możliwość dekompensacji cukrzycy Metabolizm lipidów ↑ CH, LDL, TG nasilenie procesu miażdżycowego

Torasemid Nowy lek Dłużej działa od furosemidu Działanie moczopędne do 12 h (furosemid do 4) Mniej gwałtowne zaburzenia elektrolitowe i mniejsze ryzyko nagłej hipowolemii

Inhibitory anhydrazy węglanowej Słabe i krótkie działanie moczopędne Znaczne utraty potasu (szczególnie łączenie diuretyków)! Prowadzi do rozwoju kwasicy metabolicznej Stosowany głównie w zasadowicy, jaskrze do obniżania ciśnienia śródgałkowego oraz zmniejszania ciśnienia śródczaszkowego Preparat: Acetazolamid

Acetozalamid

Tiazydy Wskazania: 1) nadciśnienie tętnicze 2)       zastoinowa niewydolność krążenia (CHF) 3)       inne obrzęki (m.in. w przebiegu łagodnej / umiarkowanej niewydolności wątroby lub nerek) 4)       moczówka prosta (paradoksalnie) 5) kwasica cewkowa proksymalna

TIAZYDY

Tiazydy- wskazania Nadciśnienie tętnicze Zastoinowa niewydolność krążenia Inne obrzeki (np. w umiarkowanej niewydolności wątroby i nerek)

Tiazydy Przeciwwskazania: 1)       zaburzenia jonowe: oporna na leczenie hipokaliemia, ciężka hiponatremia, hiperkalcemia 2)       ciężkie uszkodzenie wątroby lub nerek 3)       nadwrażliwość na tiazydy lub sulfonamidy 4) ciąża i okres karmienia

Tiazydy Powikłania: Hipowolemia Hiponatremia Hipokaliemia – duże dawki Hipomagnezemia

Tiazydy Powikłania: Hiperkalcemia –mogą dawać objawy ze str. Układu nerwowego – śpiączka, psychozy. Hiperurykemia – mogą wywołąć dnę moczanową

Tiazydy Powikłania: Hiperglikemia – hamowanie uwalniania insuliny, zmniejszenie wrażliwości na insulinę (uwaga cukrzycy). U cukrzyków zwiększają ryzyko powikłań naczyniowych. Hiperlipidemie – wzrost LDL, TG, CH. Całkowitego i obniżenie HDL – dieta i kontrola

RKZ i GWE ↓K, ↓Mg, ↓Na, alkaloza Gospodarka Ca ↑Ca Gospodarka lipidowa ↑CH całk., ↑LDL, ↑TG, ↓HDL-CH Gospodarka wodorowęglanowa możliwe upośledzenie tolerancji glukozy Układ ruchu hiperurykemia, możliwe nasilenie objawów dny kurcze mięśni, zmniejszenie gęstości kostnej Układ płciowy zaburzenia erekcji, impotencja Nerki ↓GFR i przepływu nerkowego, ↑ poziomu mocznika i kreatyniny śródmiąższowe zapalenie nerek Układ pokarmowy zaburzenia żołądkowo-jelitowe zapalenie trzustki, żółtaczka, ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego Układ krwiotwórczy niedokrwistość, leukopenia, trombocytopenia OUN bóle i zawroty głowy, śpiączka, parestezje, gorączka, dreszcze, zaburzenia widzenia, psychozy Skóra wysypka, nadwrażliwość na światło Układ krążenia hipotonia ortostatyczna

Leki Tiazydopodobne Działanie podobnie do tiazydów ale dłużej (raz na dobę, raz na dwa dni) Więcej powikłań (gł. Hipokaliemia i hipowolemia) u osób starszych Preparaty: Chlortalidon, Indapamid, Klopamid.

Indapamid Dodatkowo hamuje transportu wapnia w komórkach mięśni gładkich – obniża ciśnienie P-wsk – zaburzenia czynności tarczycy

Klopamid Obrzęki i nadciśnienie Małe dawki! Duże dawki – duże ryzyko hipokaliemii.

Leki moczopędne, a bilans elektrolitów Diuretyki pętlowe tiazydy Diuretyki oszczędzające potas Na ↓↓↓↓ ↓↓ ↓ K ↓ lub ↔ Mg Ca

Diuretyki oszczędzające potas Mała efektywność Preparaty: Spironolakton, Triamteren, Amilorid

Spironolakton Antagonizuje działanie aldosteronu Działa po ok. 2-4 godzin po podaniu i do 2-3 dni

Spironolakton Wskazania: Hiperaldosteronizm Jako moczopędny jeśli inne nieskuteczne Zaawansowana niewydolność serca W NYHA III i IV zmniejsza ryzyko śmierci

Spironolakton Działania niepożądane: Rakotwórczy Hiperkaliemia Ginekomastia i zaburzenia erekcji u mężczyzn Zaburzenia miesiączkowania i rozrost piersi, czasem hirsutyzm u kobiet Może być przyczyną bólów głowy, senności, powodować wrzody żołądka i XII-nicy, pogorszenie glikemii w cukrzycy,

Hirsutyzm

Hirsutyzm

Hirsutyzm

Spironolakton, wskazania 1)       nadciśnienie tętnicze 2)       niewydolność krążenia 3)       pierwotny hiperaldosteronizm 4)       obrzęki na tle wtórnego hiperaldosteronizmu: marskość wątroby, zespół nerczycowy, wodobrzusze

Spironolakton, przeciwwskazania 1)       hiperkaliemia i stany zagrożenia hiperkaliemią (na tle istniejących chorób lub na skutek podawania innych leków) 2)       kwasica metaboliczna i stany zagrożenia kwasicą (zdekompensowana cukrzyca, krańcowa niewydolność nerek) 3)       ciąża i okres karmienia 4) niewydolność nerek

Spironolakton, dz. niepożądane 1)         hiperkaliemia 2)       kwasica metaboliczna 3)       ginekomastia, impotencja, obniżenie popędu płciowego, zmiana barwy głosu, zaburzenia miesiączkowania 4)       biegunki, zapalenie błony śluzowej żołądka, krwawienie z przewodu pokarmowego 5)       bóle głowy, senność, ataksja, splątanie, letarg 6) zmiany skórne – wysypka

Triamteren i Amilorid Słabo moczopędnie jednak całkowicie bez utraty potasu Podawane z innymi diuretykami w celu oszczędzania potasu Hiperkaliemia! Nie podawać w niewydolności krążenia i u osób ograniczających podaż soli (sodu)

Diuretyki osmotyczne Zaburzają osmolarność w naczyniach – napływ wody Utrzymywanie diurezy! Preparaty: mannitol

Mannitol Przesunięcie płynów do naczynia – utrzymanie krążenia Wskazania – zaburzenia przesączania kłębuszkowego, obrzęki (zapobieganie obrzękowi mózgu), zatrucia (również do płukania jelit) Skuteczny diuretyk przy braku przesączania moczu

Preparaty roślinne Infekcje dróg moczowych Profilaktyka kamicy Miernie działają Najlepsze - żurawina

Preparaty roślinne Perz Lubczyk Pokrzywa Pietruszka Brzoza Rdest ptasi skrzyp

Stężenie POTASU 3,5 – 5,5 mmol/l

Uzupełnienie niedoborów potasu Zaburzenia elektrolitowe ujawniają się wtedy kiedy są już zagrożeniem – przewidywać! Szybkie uzupełnienie jest niebezpieczne Poziom elektrolitów we krwii nic nie mówi o poziomie w komórkach!

Uzupełnienie niedoborów potasu Podaż soli potasu WSKAZANE dopiero <3,0 mmol/l Tabletki z jonami potasu mogą powodować nadżerki błony śluzowej p.pok

PAMIĘTAJ ZABURZENIA ELEKTROLITOWE (GŁÓWNIE POTAS) MOŻE SKOŃCZYĆ SIĘ CIĘŻKIMI, TRUDNYMI DO RATOWANIA ZABURZENIAMI RYTMU SERCA!

Furosemid Hydrochlorotiazyd Chlortalidon Spironolakton Siła działania   Siła działania moczopędnego Początek działania (h) Czas Ryzyko działań niepożądanych Furosemid ++++++++ 0,5 – 1 6 – 8 ++++ Hydrochlorotiazyd +++ 1 – 2 12 Chlortalidon 2 48 – 72 ++ Spironolakton + 24 24 – 48

Wpływ na jony Diuretyki pętlowe Tiazydy i leki tiazydopodobne   Diuretyki pętlowe Tiazydy i leki tiazydopodobne Diuretyki oszczędzające potas Na ↓↓↓↓ ↓↓ ↓ K ↑ lub ↔ Mg ↔ lub ↑ Ca ↑

2) Leki ß-adrenolityczne

Mechanizm działania  - blokerów Blokowanie rec. 1: Inotropowo (-) Dromotropowo (-) Tonotropowo (-) Chronotropowo (-)

Mechanizm działania  - blokerów Blokowanie rec. 2: Zwiększenie oporu obwodowego Skurcz oskrzeli Działanie metaboliczne Zmniejszenie wydzielania insuliny Nietolerancja glukozy Zaburzenia gospodarki lipidowej (zmniejszenie lipolizy)

Mechanizm działania  - blokerów Działanie przeciw nadciśnieniowe  rzutu serca  uwalniania reniny i A II blokowanie presyaptycznych rec. , które nasilają uwalnianie NA z zakończeń nerwów współczulnych i  ośrodkową aktywność naczynioruchową

Mechanizm działania  - blokerów Działanie przeciw niedokrwienne w mięsniu sercowym:  zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen  kurczliwość mięśnia sercowego  skurczowego ciśnienia skurczowego

zastosowanie Leczenie łagodnego i umiarkowanego HA Zmniejszenie chorobowości i umieralności z powodu powikłań sercowo-naczyniowych Kogo leczyć: Pacjenci młodzi z przewagą ukł. współczulnego z choroba wieńcową, po zawale m.s. z zaburzeniami rytmu

p/wskazania Bezwzgledne: Bradykardia <50/min Zdekompensowana niewydolność serca Bloki A-V II i III st. Astma oskrzelowa

3) Leki α-adrenolityczne Blokują postsynaptyczne receptory α1 Rozkurcz tętniczek, obniżenie oporu obwodowego Obniżenie cholesterolu całkowitego, frakcji L/DRL i trójglicerydów, podwyższenie frakcji HDL, zwiększają wrażliwość tkanek na insulinę Zalecane w nadciśnieniu ze współistniejącą dyslipidemią, nietolerancją glukozy, cukrzycą typu 2, łagodnym przerostem prostaty

Leki -adrenolityczne można stosować w leczeniu pierwszorzutowym lub gdy inne leki są przeciwwskazane lub nieskuteczne Korzystne w przerośnie prostaty Preparaty: Fentolamina, Prazosyna, Doksazosyna, Tamsulozyna

4) Blokery kanału wapniowego

Leki blokujące kanały wapniowe Blokery kanału wapniowego Antagoniści kanału wapniowego Antagoniści wapnia

Blokery kanału wapniowego Zmniejszając wnikanie wapnia do komórek zmniejszają kurczliwość mięśni gładkich naczyń krwionośnych oraz mięśnia sercowego Hamują czynność węzła zatokowego i przewodnictwo przedsionkowo-komorowe, zmniejszają zużycie tlenu przez mięsień sercowy Rozszerzają naczynia krwionośne obwodowe i wieńcowe Niektóre z nich hamują agregację płytek krwi

Blokery kanału wapniowego werapamil diltiazem pochodne dihydropirydyny amlodypina felodypina isradypina nifedypina nimodypina nitrendypina lacydypina nimodypina

Blokery kanału wapniowego Dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego Wiążą się z białkami krwi w 70-98% Werapamil i diltiazem są metabolizowane do metabolitów o słabszym działaniu, pochodne dihydropirydyny są metabolizowane do metabolitów nieaktywnych Przy długotrwałym stosowaniu mogą się kumulować w organizmie

ogólnie Wszystkie Ca-blokery działają obwodowo rozszerzając naczynia=> ↓RR Dodatkowo Werapamil i diltiazem zwalniają HR

Blokery kanału wapniowego – działania niepożądane Werapamil i diltiazem Zaburzenia przewodnictwa w sercu Niewydolność mięśnia sercowego NIE kojarzyć z β-blokerami i glikozydami nasercowymi Pochodne dihydropirydyny Obniżenie ciśnienia tętniczego Uczucie gorąca na twarzy Zaburzenia czucia palców Bóle i zawroty głowy Obrzęki kończyn

Werapamil Silnie działa na serce i naczynia tętnicze, nie wpływa na naczynia żylne Działa ino-, chrono-, i dromotropowo ujemnie Wskazania – dusznica bolesna, zaburzenia rytmu serca (głównie pochodzenia nadkomorowego), nadciśnienie łagodne i umiarkowane

Werapamil Stany ostre – nadkomorowe zaburzenia rytmu, przełom nadciśnieniowy, skurcz naczyń wieńcowych Rp. Isoptin 0,005 in amp. No 5 D.S. Wstrzyknąć dożylnie jedną ampułkę, po rozcieńczeniu w 10 ml wody do zastrzyków w razie potrzeby powtórzyć dawkę po 10 minutach

Pochodne dihydropirydyny Silnie rozszerzają tętnice obwodowe, słabiej działają na naczynia żylne Wskazania – nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca (szczególnie odmiana Prinzmethala); nimodypina – stany niedokrwienia mózgu, migreny Pochodne II generacji – lepiej tolerowane niż nifedypina, dłuższy czas działania

Diltiazem Właściwości farmakodynamiczne pośrednie między werapamilem i nifedypiną Wskazania – choroba niedokrwienna serca, rzadziej nadciśnienie i migrena

Blokery kanału wapniowego - przeciwwskazania Pochodne dihydropirydyny – wstrząs, zwężenie aorty, ciąża, zaawanasowana niewydolność serca Werapamil i diltaizem – zaburzenia przewodzenia w sercu, bradykardia, niewyrównana niewydolność serca

5) Inhibitory konwertazy angiotensyny Angiotensynogen Renina Angiotensyna I Inhibitory konwertazy angiotensyny Enzym konwertujący angiotensynę I Angiotensyna II Antagoniści receptora AT1 Zwężenie naczyń Uwalnianie aldosteronu Przebudowa serca Receptory AT1

Inhibitory konwertazy angiotensyny Rozszerzają tętnice i żyły, zmniejszając obwodowy opór naczyniowy Poprawiają bilans tlenowy serca, zwiększają objętość wyrzutową lewej komory serca Hamują proces przerostu komór i ich odkształceń Zwiększają diurezę i wydalanie jonów sodu z moczem, zatrzymują jony potasu (przeciwstawnie do aldosteronu) Nie wpływają istotnie na gospodarkę węglowodanową i tłuszczową, zwiększają wrażliwość na insulinę

Inhibitory konwertazy angiotensyny Dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego W większości są prolekami, działającymi poprzez czynne metabolity – enalapril, perindopril, ramipril, chinapril, benazepril, cilazapril, fosinopril, trandolapril, moeksipril, imidapril Związki, które nie są prolekami – kaptopril, lizynopril

Inhibitory konwertazy angiotensyny – nadciśnienie tętnicze Obniżają ciśnienie tętnicze Zapobiegają przebudowie mięśniówki naczyń krwionośnych, a więc odległym skutkom nadciśnienia W związku z działaniem przeciwproliferacyjnym powodują cofanie się zmian przerostowych mięśnia sercowego Leki pierwszego rzutu u chorych z towarzyszącą niewydolnością krążenia i /lub cukrzycą

Inhibitory konwertazy angiotensyny – niewydolność krążenia Stosowane są w niewydolności od stopnia II do IV Zmniejszając opory obwodowe poprawiają zaburzone funkcje mięśnia sercowego Zmniejszają częstość hospitalizacji i śmiertelność chorych

Inhibitory konwertazy angiotensyny – działania niepożądane Kaszel Ostra hipotonia (szczególnie po zastosowaniu pierwszej dawki, u chorych na diecie niskosodowej lub w połączeniu z diuretykami) Reakcje alergiczne (obrzęk naczynioruchowy, neutropenia) Zaburzenia perfuzji nerek u chorych z niewydolnością nerek; niewydolność nerek u chorych ze zwężeniem tętnic nerkowych Wzrost stężenia potasu we krwi Działanie teratogenne w II i III trymestrze ciąży Zaburzenia smaku

Inhibitory konwertazy angiotensyny – przeciwwskazania Zwężenie tętnic nerkowych Zwężenie aorty Choroby przebiegające z przewlekłym kaszlem Ciąża

6) Antagoniści receptora angiotensynowego Alternatywne drogi powstawania angiotensyny II – mogą być szczególnie aktywne u pacjentów z niewydolnością serca i nadciśnieniem lub uaktywniać się pod wpływem przewlekłego hamowania ACE Losartan, eprosartan, walsartan, irbesartan, kandesartan, telmisartan Stosowane głównie w leczeniu nadciśnienia tętniczego i niewydolności krążenia oraz w profilaktyce zawału serca

7) Leki o ośrodkowym działaniu Działają poprzez wpływ na OUN Metyldopa – lek na nadciśnienie w ciąży i astmie! Preparat: Dopegyt, Dopanol

7) Leki o ośrodkowym działaniu Działają poprzez wpływ na OUN Metyldopa – lek na nadciśnienie w ciąży! Preparat: Dopegyt

8) Leki bezpośrednio rozszerzające naczynia: Działają na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych Preparaty: dihydralazyna, diazoksyd

Nitroprusydek sodu Bardzo silne działanie hipotensyjne W stanach nagłych – wstrząs kardiogenny, tętniak aorty, przełom nadciśnieniowy Wyłącznie we wlewie (jest silnie toksyczny) Lek przygotowuje się bezpośrednio przed podaniem i należy zużyć do 4 godzin, chroniąc przed światłem Ciśnienie rośnie natychmiast po zatrzymaniu wlewu W zatruciach – hydroksykobalamina i tiosiarczan sodu

Minoksydil Szybki i silny Znosi presyjne działanie amin katecholowych Preparat miejscowo na porost włosów

9) Leczenie skojarzone Lek moczopędny +  - adrenolityk + ACE-I lub antagonista AT II +  - adrenolityk  - adrenolityk + bloker kanału wapniowego + lek moczopędny Bloker kanału wapniowego + ACE-I ACE-I Antagonista AT II

10) Zdrowy tryb życia Ćwiczenia fizyczne: spadek spoczynkowej czynności serca Spadek stężenia katecholamin Rzucenie palenia Zrzucenie nadwagi i otyłości Ograniczenie spożycia soli Ograniczenie spożycia alkoholu

Przybliżone obniżenie ciśnienia skurczowego 10) Zdrowy tryb życia Zmiana Przybliżone obniżenie ciśnienia skurczowego Zmniejszenie masy ciała do prawidłowej 5-20 mm Hg / 10kg redukcji masy ciała Dieta śródziemnomorska 8-14 mm Hg Ograniczenie spożycia sodu 2-8 mm Hg Zwiększenie aktywności fizycznej 4-9 mm Hg Ograniczenie spożycia alkoholu 2-4 mm Hg

Leki stosowane w stanach skurczowych obwodowych naczyń krwionośnych.

Gdzie stosujemy? Bóle migrenowe Choroby naczyń krwionośnych: - Zespół Raynaud Choroba Buergera Choroby naczyń mózgowych Choroby naczyń żylnych k. Dolnych Odmrożenia

Bóle migrenowe Alkaloidy sporyszu doustnie lub podjęzykowo Rozszerzają naczynia mózgowe w migrenach naczynioruchowych Preparaty: dihydroergotamina, dihydroergotoksyna.

Odmrożenia Preparaty: kwas nikotynowy, nikametat

Choroby naczyń mózgowych W zaburzeniach ukrwienia – zmiany miażdżycowe, udar, uraz mózgu, stany skurczowe naczyń mózgowych, zmiany naczyń oka. Preparaty: Bencyklan, Winpocentyna, Nimodypina

Choroby naczyń mózgowych W zaburzeniach ukrwienia – zmiany miażdżycowe, udar, uraz mózgu, stany skurczowe naczyń mózgowych, zmiany naczyń oka. Preparaty: Bencyklan, Winpocentyna, Nimodypina

Choroby tętnic k. dolnych: W stopie cukrzycowej, chromaniu przestankowym, miażdżycy tętnic k. dolnych Preparat: pentoksyfilina.

Choroby naczyń żylnych kończyn dolnych: Zastój żylny, żylaki podudzi Preparaty kasztanowca, flawonoidy cytrusów Leki: Tribenozyd, Diosmina