Poglądy braci polskich Wykonały: Małgorzata Szymańska Aleksandra Gadomska

Historia arian Na ziemiach polskich wspólnota religijna arian powstała w latach 1562 – 1565 z Polskiego Kościoła Ewangelicko-Reformowanego i był to najbardziej radykalny odłam reformacji. Powstał dzięki uchodźcom z południowej i zachodniej Europy, prześladowanym przez katolicką inkwizycję i teologów ewangelickich. Wyznawców te nurtu nazywano również socynianami od Fausta Socyna, włoskiego teologa, pisarza i poety, antytrynitarzami, chrystianami i unitariuszami. Najbardziej jednak znana nazwa tego nurtu to bracia polscy. Nazwa ta powstała i wyodrębniła się w 1565 roku w Węgrowie.

Do najwybitniejszych członków tej wspólnoty, na ziemiach polskich należeli: Andrzej Frycz Modrzewski, teolodzy i pisarze: Piotr z Goniądza, Grzegorz Paweł z Brzezin, Marcin Czechowic, Jan Niemojewski, Mikołaj Sienicki, Stanisław Lubieniecki, Andrzej Wiszowaty, wspomniany wcześniej Faust Socyn, historyk Erazm Otwinowski, pisarz, filozof i hebraista Szymon Budny.

Poglądy arian W powszechnym mniemaniu arianie zasłużyli na złą sławę, głównie za sprawą czynów takich jak burzenie kościołów katolickich czy zamienianiu świątyń katolickich na zbory. Łączyło się to z niszczeniem wszelkich ozdób, ołtarzy, paleniem obrazów itd. Arianie w miejsce tego ustawiali tylko drewniany, surowy krzyż. W całym archidiakonacie sądeckim postąpiono tak z 30. katolickimi budowlami. Najmocniej do arian przylgnęło niechlubne miano zdrajców ojczyzny podczas potopu szwedzkiego. Dlatego ustawą sejmową w 1558 r. zostali skazani na banicję.

Wielkim paradoksem był fakt, że ruch ariański, który rozkwitł w dobie sarmatyzmu - kiedy to kaznodzieje dowodzili, że niebo zorganizowane jest na wzór Rzeczpospolitej - nie znalazł kompletnie posłuchu w warstwach niższych, a wyłącznie wśród szlachty. Jeśli spojrzeć na hasła, jakie głosili arianie, wydaje się to niezrozumiałe. Podstawą bowiem ideologii społecznej arian była zasada, że wszyscy ludzie są braćmi, że nikt nie powinien korzystać z cudzej pracy, ani z cudzej krwi. Konsekwencją były postulaty: odmawiania służby wojskowej, czy państwowej, zwalniania chłopów z poddaństwa.

Najbardziej radykalni rozdawali nawet własne majątki i realizowali utopijny komunizm. W ulotkach kolportowanych na jarmarkach pisano pod adresem braci szlacheckiej: "Wam nie godzi się chleba jeść z potu ubogich poddanych swych, ale sami róbcie. Także nie godzi się wam mieszkać na takich majętnościach, które przodkom waszym nadano za rozlanie krwie". To na synodach ariańskich po raz pierwszy w naszej historii padł postulat równouprawnienia kobiet! Katechizm braci polskich zawierał też takie oto zdanie: "Każdemu powinno być wolno sądzić o sprawach religijnych wedle własnego rozumu."

Arianie znacznie wyprzedzali swą epokę, nie tylko w myśli religijnej zresztą. Są dowody na to, że włości arian wyróżniały się wzorową gospodarką, dobrobytem i postępem. Wielu z nich przenosiło na grunt sądecczyzny podpatrzone na zachodzie - głównie w Holandii- sposoby uprawy roli, ogrodów i sadów. Jest wielce prawdopodobne, że to właśnie ariańscy właściciele Świdnika, Łukowicy i okolicznych miejscowości pierwsi zaczęli na szerszą skalę uprawiać sady jabłoni...

Teksty biblijne, na które powoływali się arianie Ewangelia według świętego Marka 13,32 – najtrudniejszy tekst dla przeciwników arian. [Niewiedza Jezusa świadczyła o tym, że Jezus nie jest takim samym Bogiem jak Ojciec.] Lecz o dniu owym lub godzinie nikt nie wie, ani aniołowie w niebie, ani Syn, tylko Ojciec. Ewangelia według świętego Marka 10,18 [Sam Jezus nie uważa się za Boga.] Jezus mu rzekł: Czemu nazywasz Mnie dobrym? Nikt nie jest dobry, tylko sam Bóg. Ewangelia według świętego Jana 20,17 [Jezus nazywa Ojca swym Bogiem, a więc według arian nie jest takim samym Bogiem jak Ojciec.] Rzekł do niej Jezus: Nie zatrzymuj Mnie, jeszcze bowiem nie wstąpiłem do Ojca. Natomiast udaj się do moich braci i powiedz im: Wstępuję do Ojca mego i Ojca waszego oraz do Boga mego i Boga waszego. Filipian 2:5,6 pokazuje stosunek Jezusa do bycia równym Ojcu. Kolosan 1:15 i 16 powinny być czytane razem. Czyli Jezus był stworzony jako pierworodny stworzenia, albo jak Objawienie 3:14 pokazuje: początek stworzenia. Ojciec nie miał początku (Psalm 90:2), Syn był początkiem stworzenia. Jezus był stworzony własnoręcznie przez Boga (J 1:14: 'jednorodzony'). Kolosan 1:15 wspomina Jezusa jako obraz Boga, dlatego kto widzi Jezusa, to tak, jakby widział Boga.

Dziękujemy za uwagę ;)