BEZROBOCIE

Bezrobocie – plan wykładu • Charakter problemu Skutki bezrobocia • Podstawowe definicje • Rodzaje bezrobocia • Przyczyny bezrobocia • Bezrobocie w Polsce • Polityka państwa wobec bezrobocia

Bezrobocie – charakter problemu Bezrobocie – jeden z najpoważniejszych problemów współczesnego świata. • Bezrobocie to: problem ekonomiczny problem społeczny problem polityczny

Ekonomiczny – niewykorzystany zasób, nierówności, niewłaściwa selekcja. Społeczny – wykluczenie, brak perspektyw. Polityczny – konflikty społeczne, radykalizacja nastrojów.

Skutki bezrobocia Makroekonomiczne: Mikroekonomiczne: Straty produkcji (produkcja potencjalna a rzeczywista) Obciążenie budżetu państwa z tytułu zasiłków Straty we wpływach podatkowych budżetu państwa Mikroekonomiczne: Utrata dochodów z pracy Praca jako wymiar egzystencji ludzkiej Niezaspokojone aspiracje życiowe Zjawisko frustracji i degradacji społecznej (źródło patologii)

Aktywni zawodowo – zasoby siły roboczej Bierni zawodowo; uczący się, renciści, wykonujący pracę niepłatną w domu Aktywni zawodowo – zasoby siły roboczej Bezrobotni Zatrudnieni

Wskaźnik aktywności zawodowej = Zasoby siły roboczej – grupa ludzi w wieku produkcyjnym, zdolnych i gotowych podjąć pracę wg ogólnych warunków na rynku pracy Wskaźnik aktywności zawodowej = zasoby siły roboczej / ludność w wieku produkcyjnym Wskaźnik zatrudnienia = zatrudnieni / ludność w wieku produkcyjnym Stopa bezrobocia = bezrobotni / zasoby siły roboczej

- uczący się w systemie dziennym - renciści Ludność w wieku produkcyjnym - granice wieku: np. 18-59, 18-64; powyżej 15 lat; powyżej 16 lat; Bierni zawodowo: - uczący się w systemie dziennym - renciści - wykonujący pracę nieodpłatną w gospodarstwie domowym - przebywający w więzieniu, zakładach zamkniętych; Aktywni zawodowo (zasoby siły roboczej): - zatrudnieni (pracujący) - bezrobotni

Bezrobotni wg BAEL (osoby, które spełniają jednoczenie 3 warunki): w okresie badanego tygodnia nie pracowały aktywnie poszukują pracy są gotowe podjąć pracę w badanym lub następnym tygodniu; Bezrobotni zarejestrowani: osoby w wieku produkcyjnym; nie mające prawa do renty lub emerytury nie posiadające gospodarstwa rolnego nie prowadzące działalności gospodarczej nie pobierające zasiłku (innego niż dla bezrobotnych);

Naturalna stopa bezrobocia - minimalny procent siły roboczej , który nie znajduje zatrudnienia z powodu strukturalnych problemów gospodarki i przechodzenia między poszczególnymi miejscami pracy Luka PNB to różnica między potencjalnym PNB a rzeczywistym PNB w danym okresie Prawo Okuna – dla każdego wzrostu rzeczywistej stopy bezrobocia powyżej naturalnej stopy bezrobocia, luka PNB powiększa się o 3%. Luka PNB = -3 (U – U*) gdzie: U – rzeczywista stopa bezrobocia U* - naturalna stopa bezrobocia

Czynniki determinujące sytuację na rynku pracy Skala aktywności gospodarczej Postęp techniczny Struktura gospodarki Koniunktura Regulacje prawne Zakres i rola sektora publicznego Demografia (m.in. model rodziny) Wzorce kulturowe Poziom dochodów Poziom wykształcenia …

Bezrobocie – typy (rodzaje) Bezrobocie frykcyjne – wynika z niedoskonałości rynku: zbyt wolnych przystosowań popytu i podaży, niepełnej informacji, ciągłego tworzenia i likwidowania miejsc pracy. Jest to bezrobocie niemożliwe do całkowitego zlikwidowania! Bezrobocie strukturalne – niedostosowanie struktury popytu na pracę i podaży pracy pod względem: -kwalifikacyjnym -zawodowym -regionalnym Wynika np. z likwidacji całych branż. Bezrobocie koniunkturalne – wynikające z okresowego spadku aktywności ekonomicznej.

Przyczyny bezrobocia: Bezrobocie równowagi (bezrobocie naturalne) - niedoskonałości rynku. (Typy bezrobocia równowagi: frykcyjne i strukturalne) Bezrobocie nierównowagi (nadwyżka globalnej podaży pracy nad globalnym popytem na pracę): - ujęcie neoklasyczne: bezrobocie dobrowolne (usztywnianie się płac) - ujęcie keynesowskie: bezrobocie przymusowe (niewystarczający popyt na towary)

Stopa wzrostu PKB i stopa bezrobocia w Polsce w latach 1990-2008 Stopa bezrobocia w warunkach porównywalnych z danymi z lat 90. Według obecnie stosowanej metodologii jest ona o około 2 punkty wyższa. Źródło: http://wedrujacyswiat.pl Opracowanie autora w oparciu o dane GUS (dla lat 1990-2006) oraz prognozy autora (dla lat 2007-08).

Odsetek bezrobotnych wśród osób w wieku aktywności zawodowej (kobiety 18-60 lat, mężczyźni 18-65 lat) bez emerytów, rencistów i uczących się w trybie dziennym według różnych kryteriów bezrobocia* Źródło: Diagnoza społeczna 2005, red. Czapiński J., Panek T., WSFiZ, Warszawa 2006, s. 256

Zwalczanie bezrobocia Pasywna polityka państwa Pomoc finansowa dla bezrobotnych (zasiłki, jednorazowe odszkodowania) Aktywna polityka państwa Stymulowanie wzrostu popytu na siłę roboczą Ograniczanie podaży siły roboczej Poprawa funkcjonowania rynku pracy

Aktywna polityka państwa Polityka zatrudnienia: Roboty publiczne Pośrednictwo pracy Redukcja czasu pracy Wcześniejsze emerytury Inkubatory przedsiębiorczości Polit. makroekonomiczna: Stymulowanie popytu globalnego poprzez wzrost wydatków rządowych Zmniejszanie obciążeń fiskalnych Polityka monetarna (stopy %, podaż pieniądza)

Dziękuję za uwagę