Generacje rozwojowe systemów informacyjnych Halina Tańska

Literatura n P. Adamczewski, Zintegrowane systemy informatyczne w praktyce, MIKOM, Warszawa 2003 n Architektura zintegrowanego systemu informatycznego zarządzania, red. A. Bytniewski, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Wrocław 2005 n M. Cieciura, Podstawy technologii informacyjnych z przykładami zastosowań, Vizja Press&IT, Warszawa 2006 n W. Flakiewicz, Systemy informacyjne w zarządzaniu. Uwarunkowania, technologie, rodzaje, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2002 n J. Kisielnicki, H. Sroka, Systemy informacyjne biznesu, Placet, Warszawa 2005 n E. Kolbusza, W. Olejniczak, Z. Szyjewski, Inżynieria systemów informatycznych w e-gospodarce, PWE, Warszawa 2005 n P. Lech, Zintegrowane systemy zarządzania ERP/ERP II, Difin, Warszawa 2003 n T. Łagowski, Systemy informacyjne zarządzania organizacjami gospodarczymi w procesie globalizacji z wspomaganiem informatycznym, Wydawnictwo PJWSTK, Warszawa 2006 n C. Olszak, H. Soroka, Zintegrowane systemy informatyczne w zarządzaniu, AE, Katowice 2001 C. Olszak, H. Soroka, Zintegrowane systemy informatyczne w zarządzaniu, AE, Katowice 2001 n Wstęp do informatyki gospodarczej, red. A. Rokicka-Broniatowska, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 2006 n St. Wrycza, Ćwiczenia UML 2.1, Helion, Gliwice 2007 n St. Wrycza, Język UML 2,0 w modelowaniu systemów informatycznych, Helion, Gliwice 2006

System To każda celowo wyodrębniona całość złożona z części, powiązań (relacji) między nimi oraz między każdą częścią i całością. Oznacza to, że system: n Jest tworem celowym (zamierzonym przez twórcę) n Może on realizować cel (lub ich wiązkę) w jeden lub na wiele sposobów n Nie ma części izolowanych w stosunku do innych jego części n Części i ich wzajemne powiązania tworzą strukturę systemu n Powiązania między częściami a całością (systemu) polegają na tym, że każda część systemu ma przyczyniać się do powodzenia całości. Uwaga: cel lub ich wiązka może być zrealizowana wyłącznie przez system, rozpatrywany jako całość. Stąd system, rozpatrywany całościowo, nabywa takich własności, jakich nie posiada żadna z jego części. Ten efekt zwany jest synergią (wzmocnieniem).

System a otoczenie n Każdy system jest „zanurzony” w jego otoczeniu. Oznacza to, że badając określony system, obserwator ustala jego granice. Wszystko to, co znajduje się poza granicami systemu, stanowi jego otoczenie, które może być traktowane jako system. Otoczenie systemu dzieli się na: otoczenie bliższe i dalsze. Możliwie dokładnie trzeba określić otoczenie bliższe, tzn. ten wycinek otoczenia z którym badany system wchodzi w istotne dla jego funkcjonowania związki i współzależności. n Wewnętrzne części systemu traktowane są jako jego podsystemy. Tworzą one powiązany relacjami zbiór hierarchiczny. Podział taki jest zawsze skończony i kończy się na podsystemie elementarnym w ramach danej obserwacji systemu. Obserwator systemu dokonuje ustalenia, co jest podsystemem elementarnym, w ramach każdej jego obserwacji i zgodnie z jej celem. n System jest powiązany z otoczeniem przez jego Wejścia (WE) oraz Wyjścia (WY). Istnieją dwa rodzaje WE i WY: zasileniowe i informacyjne. n Funkcjonowanie systemu polega na transformacji (T), czyli przekształceniu (zamianie) WE na WY. Im więcej wiemy o zasadach (regułach) transformacji systemu i im dokładniej potrafimy ją zdefiniować, w tym większym stopniu możemy mieć wpływ na sposób jego funkcjonowania.

System WE WY Otoczenie dalsze Otoczenie bliższe Graficzna prezentacja systemu

System System (grec.) zestawienie, zespolenie System (Bertalanffy 1956) jest to kompleks elementów znajdujących się we wzajemnej interakcji. System (Hall 1968) jest to zbiór obiektów wraz z relacjami między nimi i ich właściwościami. System (Berr 1966) to zorganizowana ilość elementów powiązanych wzajemnie i pełniących określone funkcje. System (Ashby 1970) to maszyna, w której są trwale uporządkowane części i procesy, czyli zbiór w interakcji.

System Cechy wspólne różnych definicji: jest kompleksem wzajemnie powiązanych elementów, jest zbiorem w interakcji, spełnia określone funkcje i cele, wyraża specyficzną jedność z otoczeniem, może być równocześnie systemem wyższego rzędu, elementem systemu może być równocześnie system niższego rzędu.

Organizacja gospodarcza Organizacja gospodarcza i jej otoczenie należą do systemów, które charakteryzują się ogólnymi właściwościami. Są to systemy: rzeczywiste, sztuczne, złożone z ludzi oraz zasobów materialnych i niematerialnych o niemożliwych do jednoznacznego ustalenia rzeczywistych regułach zachowania się, otwarte i dynamiczne. Są zarówno informowane, jak i informujące.

Organizacja gospodarcza n n Warunkiem koniecznym skutecznego funkcjonowania każdej organizacji gospodarczej jest zorganizowanie sprawnego przepływu informacji. Należy stworzyć system informacyjny, który będzie stanowił jej integralną część.

System informacyjny Każdy system umożliwiający rejestrowanie, przetwarzanie, przechowywanie i udostępnianie lub przekazywanie informacji. Jest on pochodną systemu zarządzania. Uporządkowany układ odpowiednich elementów, charakteryzujących się pewnymi właściwościami, połączonych wzajemnie określonymi relacjami

System informacyjny - ujęcie statyczne

Nadawcy i odbiorcy informacji n W ujęciu ogólnym: fizyczne organizacyjne i prawne podmioty informacyjne uczestniczące w przekazie i wymianie informacji. n Fizycznymi podmiotami informacyjnymi są ludzie, czyli pracownicy zatrudnieni w danym obiekcie gospodarczym lub automatyczne urządzenia nadawczo-odbiorcze. n Podmioty organizacyjne to różne komórki obiektu gospodarczego (poszczególne stanowiska pracy, sekcje, wydziały, zakłady) n Podmioty prawne to obiekty jako jednostki w rozumieniu formalnym, traktowane przy tym jako jednostki wyodrębnione całości.

Zbiory informacji n To zestawy wiadomości o charakterze ekonomicznym - w postaci liczbowej (numerycznej), tekstowej (alfabetycznej lub alfanumerycznej), graficznej lub dźwiękowej (multimedialnej) - generowane przez nadawców informacji w określonym porządku przestrzennym i czasowym. n Mają w coraz większym stopniu charakter zestandaryzowanych zestawów danych czy komunikatów, o ściśle zdefiniowanej zawartości i formie.

Podstawowe rodzaje zbiorów informacji

Kanały informacji n Sformalizowane i nie sformalizowane drogi (trasy) przepływów informacyjnych, stanowiących ewidencyjne lub informacyjne odwzorowanie przepływów zasileniowych (rzeczowych i finansowych) zarówno w obrębie obiektu gospodarczego, jak i w relacjach obiektu z jego otoczeniem. n Sformalizowane kanały informacyjne to takie drogi obiegu dokumentów i takie procedury wykonywania zadań, które przybierają postać obowiązujących regulaminów lub instrukcji, określających nadawców i odbiorców poszczególnych informacji, miejsca wykonywania konkretnych operacji przetwarzania, odpowiedzialnych za nie oraz ramy czasowe ich wykonywania.

Metody i techniki przetwarzania informacji n To zalgorytmizowane procedury oraz nie sformalizowane reguły automatycznej i nieautomatycznej (tradycyjnej) obróbki zbiorów informacji, które w drodze od nadawcy do odbiorcy (czyli od postaci źródłowej do wynikowej) są w całości lub częściowo poddawane koniecznym transformacjom czynnościowym (ewidencji, przechowywaniu, kontroli, przesyłaniu, prezentacji oraz operacjom arytmetycznym i logicznym). n Metody i techniki przetwarzania dzielimy na dwie grupy: tradycyjne (nieinformatyczne) i informatyczne (automatycznego przetwarzania danych)

Funkcje systemu informacyjnego

Gromadzenie informacji n Istotą jest zbieranie, rejestrowanie i ewidencjowanie danych (i komunikatów gospodarczych), czyli informacyjne zasilanie obiektu i jego poszczególnych komórek organizacyjnych. n Dane identyfikujące i opisujące ilościowo, wartościowo i jakościowo operacje gospodarcze są zbierane zgodnie z obowiązującymi przepisami, regulującymi ewidencje zaszłości gospodarczych, rejestrowane na przeznaczonych do tego celu urządzeniach ewidencyjnych i porządkowane w postaci zbiorów danych.

Przetwarzanie informacji n To wykonywanie na danych typowych operacji arytmetycznych (dodawania, odejmowania, mnożenia, dzielenia itp.) i logicznych (ustalania relacji równości, większości czy mniejszości, porządkowania zbiorów danych na podstawie ustalonych relacji). Z danych źródłowych zgromadzonych i wprowadzonych do systemu uzyskuje się w wyniku ich przetwarzania informacje wynikowe żądane przez odbiorców. Służą one zasilaniu informacyjnemu zbiorów informacji.

Przechowywanie informacji n Polega ono na zapisywaniu danych na trwałych nośnikach (papierowych, magnetycznych, optycznych) w postaci i formie umożliwiających ich łatwe wykorzystanie w kolejnych procesach przetwarzania, bez konieczności ponownego realizowania operacji wejściowych.

Prezentowanie informacji n Polega na dostarczeniu odbiorcom niezbędnych informacji wynikowych w wymaganych przez nich terminach, miejscu, zakresie, postaci, przekrojach czy stopniu szczegółowości (agregacji), dlatego też często bywa nazywane wyjściem systemu informacyjnego. n Zakres i jakość informacji wynikowych emitowanych przez system stanowią jedne z najważniejszych kryteriów jego oceny zarówno przy pozyskiwaniu systemu, jak i w trakcie jego eksploatacji.

Przesyłanie informacji n Wiąże się z przemieszczaniem się zasobów informacyjnych pomiędzy komórkami organizacyjnymi obiektu wykonującymi kolejne operacje przetwarzania. n Polega na wymianie informacji między obiektem a jego otoczeniem; wtedy mówi się o zewnętrznych procesach informacyjno-komunikacyjnych. n Polega często operacjom pomocniczym jak: ich dodatkowe porządkowanie i kompletowanie, konwersja, kompresja i szyfrowanie

Cechy jakościowe informacji wynikowych

Funkcja przesyłania informacji n Rozumiana jest jako czysty przekaz informacji (jednostronny lub dwustronny, kanałami informacyjnymi od nadawcy do odbiorcy). Powinna być traktowana jako podstawowa (i jedyna) funkcja systemu komunikacyjnego obiektu gospodarczego.

Strukturalizacja systemu informacyjnego n struktura funkcjonalna n struktura informacyjna n struktura techniczna n struktura przestrzenna n struktura konstrukcyjno-technologiczna

Struktura funkcjonalna Stanowi zbiór celów i zadań systemu oraz ich wzajemnych współzależności. Wiąże ona bezpośrednio system informacyjny z wytwórczymi i zarządczymi funkcjami obiektu gospodarczego w układzie: misja obiektu - cele obiektu - cele systemu wytwarzania i zarządzania - cele systemu informacyjnego - zadania systemu informacyjnego. Struktura ta ma charakter nadrzędny w stosunku do pozostałych struktur

Struktura funkcjonalna - przekroje n Przekrój struktury organizacyjnej (wg schematu organizacyjnego obiektu). n Przekrój struktury procesów gospodarczych (procesy finansowe, procesy logistyczne i dystrybucyjne, procesy produkcyjne itd.)

Przekrój struktury organizacyjnej n Umożliwia odniesienie celów i zadań systemu informacyjnego do elementów struktury organizacyjnej obiektu, pozwalając sporządzić ich mapę na tle tej struktury. n Umożliwia ich szczegółowe analizy i wyciągnięcie wniosków dotyczących restrukturyzacji obiektu w celu usprawnienia procesów informacyjnych i komunikacyjnych.

Przekrój struktury procesów gospodarczych Przekrój struktury procesów gospodarczych Pozwala zdefiniować cele i zadania informacyjne i komunikacyjne w poszczególnych wyodrębnionych sferach działalności obiektu. Przykładowo w sferach wytwarzania w nowoczesnych systemach wspomagania produkcji opartych na koncepcji MRP II wyróżnia się następujące cele: zwiększenie terminowości działania o 90%, wzrost wydajności pracy o 20%, podniesienie rentowności wykorzystania majątku produkcyjnego o połowę itp.

Zwiększenie terminowości działania Zwiększenie terminowości działania Dekompozycja celu na zadania: n określenie struktur wyrobów i transakcji materiałowych, n zarządzanie bazą danych produkcyjnych, n planowanie sprzedaży i produkcji w różnych horyzontach czasowych, z planowaniem kroczącym włącznie, n planowanie zdolności produkcyjnych, n harmonogramowanie produkcji i sterowanie nią, n zarządzanie popytem i planowanie dystrybucji, n planowanie potrzeb materiałowych i prowadzenie kontroli zasileń materiałowo-technicznych, w tym przyjmowanie dostaw wraz z elementami kontroli jakości, n zarządzanie zapasami i produkcją w toku.

Struktura informacyjna - dwa podstawowe elementy n zbiory informacyjne tj. zbiory danych wejściowych, zbiory podstawowe (systemowe, wewnętrzne), zbiory informacji wynikowych a także procedury ich transformacji (algorytmy) w układzie: wejście - zbiory - wyjście n zbiór metainformacji, czyli zbiór informacji o zasobach informacyjnych systemu. Odgrywa rolę swoistego katalogu zasobów wchodzących w skład systemu.

Struktura informacyjna a struktura funkcjonalna n Realizacja każdej funkcji i zadania systemu angażuje w procesie przetwarzania określone elementy struktury informacyjnej. Precyzyjne ustalenie struktury funkcjonalnej umożliwia wierne odwzorowanie jego struktury informacyjnej; z kolei jej dokładny opis pozwala weryfikować funkcje i zadania z punktu widzenia kompletności, zupełności oraz dostępności wymaganych przez nie zasobów informacyjnych.

Struktura techniczna n Jest utworzona z zastosowanych w przetwarzaniu środków technicznych wraz z oprogramowaniem. Prawidłowa struktura techniczna powinna być zgodna ze strukturami funkcjonalną i informacyjną, tzn. zapewnić swobodną realizację funkcji i zadań przetwarzania określonych w tej pierwszej, a jednocześnie obsługiwać (przechowywać i przetwarzać) zasoby informacyjne określone w tej drugiej. n Podstawowa teza: dobór sprzętu do wymagań funkcjonalnych i informacyjnych, a nie „przycinanie” systemu do możliwości sprzętowych.

Struktura przestrzenna n Rozumiana jako zbiór miejsc środowiska (najczęściej geograficznego), w których rozmieszczone są obiekty systemu określone w trzech poprzednich strukturach: funkcjonalnej, informacyjnej i technicznej. Chodzi o podmioty wytwarzania i zarządzania, miejsca tworzenia, zbierania, gromadzenia, przetwarzania, przechowywania, przesyłania oraz emisji danych i informacji, lokalizacja procedur przetwarzania oraz stosowane środki techniczne i programowe. n Struktura przestrzenna określa rozmieszczenie zasobów i elementów systemu w środowisku oraz zasady i sposoby ich wzajemnego powiązania.

Struktura konstrukcyjno-technologiczna n Przedstawia z jednej strony istotę konstrukcji systemu informacyjnego, z drugiej zaś aspekt stosowanej w nim technologii przetwarzania danych n W pierwszym przypadku postrzegamy jego podział na podsystemy, moduły, jednostki przetwarzania, elementy, które mogą być przedmiotem samodzielnego wdrożenia i eksploatacji, a więc stanowią swoiste tworzywo konstrukcyjne, czyli segmenty, z których można składać system, dopasowując go do potrzeb użytkownika. n W przypadku drugim mamy na myśli ramy, które narzuca systemowi zastosowana w nim technologia przetwarzania.

Typologia systemów informacyjnych n Zróżnicowane cele, funkcje i zadania wykonywane przez systemy informacyjne oraz związane z nimi skala i zakres zastosowań informatyki ekonomicznej powodują konieczność przeprowadzenia podziału typologicznego tych systemów. n Systemy informacyjne można grupować według różnych kryteriów. Przyjęte kryteria podziału powinny stanowić istotne cechy, pozwalające wyróżnić podstawowe klasy spotykane w rzeczywistości gospodarczej.

Typologia systemów informacyjnych - kryteria n Skala funkcjonowania systemu n Zakres merytoryczny systemu n Generacja systemu (poziom wspomagania) n Poziom kompleksowości n Stopień integracji n Stopień uniwersalności

Kryterium: skala funkcjonowania systemu Kryterium: skala funkcjonowania systemu Systemy można podzielić na dwie podstawowe grupy: n systemy makroekonomiczne (ponad- i międzyobiektowe) n systemy mikroekonomiczne

Informacyjne systemy makroekonomiczne Obejmują swym zasięgiem obszar całego kraju lub regionu (ewentualnie innej struktury geograficznej, administracyjnej czy gospodarczej) albo też są tworzone z myślą o wspomaganiu informacyjnym poszczególnych działów, sektorów, gałęzi czy branż (np. bankowości, ubezpieczeń, rynku kapitałowego, administracji publicznej, ewidencji statystycznej). Wyróżnia je nie tylko skala funkcjonowania, ale też konieczność uwzględnienia niejednorodności obsługiwanych obiektów, powodująca znaczne trudności w trakcie ich tworzenia i eksploatacji (konieczność standaryzacji procedur, struktur danych).

Informacyjne systemy mikroekonomiczne Są one związane z funkcjonowaniem wyodrębnionych jednostek gospodarczych, administracyjnych i instytucji szczebla „podstawowego”. Stanowią one znaczną większość systemów informacyjnych. Ich zróżnicowanie merytoryczne, przedmiotowe czy też technologiczne jest zdecydowanie największe, wynika bowiem z różnorodności form własności (jednostki państwowe, prywatne, spółdzielcze, samorządowe), zakresów działania (produkcja, obrót towarowy, bankowość i finanse, ubezpieczenia, administracja rządowa i samorządowa, usługi instytucje informacyjne itp.), wielkości (od jednoosobowych po ogromne korporacje), rozproszenia (od skupionych terytorialnie po działające na znacznym obszarze - np. duże banki).

Kryterium: zakres merytoryczny Systemy wspomagające: n sferę wytwarzania (produkcji) n logistykę i dystrybucję (zaopatrzenie, gospodarkę materiałową i sprzedaż itp.) n gospodarkę zasobami finansowymi firm (budżetowanie, controlling, analizy finansowe, sprawozdawczość itp.) n zarządzanie i administrowanie (na szczeblach strategicznym, taktycznym i operacyjnym) n obrót towarowy (detaliczny, hurtowy i giełdowy) n bankowość (rachunki bieżące, lokaty, kredyty itp.) n administrację publiczną (ewid. gosp. ludności, pojazdów, podatki, rejestr gruntów itp.)

Kryterium: generacja systemu n systemy transakcyjne (ewidencyjno- sprawozdawcze) n systemy informowania (informacyjno- decyzyjne) n wspomagania decyzyjnego (doradcze i ekspertowe)

Kryterium: poziom kompleksowości n systemy proste (niekompleksowe) - nie obsługują całego zakresu tematycznego (funkcji, zadań i zasobów informacyjnych) we wspomaganej dziedziny n kompleksowe Kompleksowość jest cechą wyrażającą zakres tematyczny systemu oraz stopień wykorzystania informacji wynikowych generowanych przez system w procesach informowania, sprawozdawczości czy podejmowania decyzji, związanych z obszarem, który jest wspomagany.

Kryterium: stopień integracji systemu n zintegrowane - spełniające przedstawione warunki integracji funkcjonalnej, informacyjnej i technologicznej n nie zintegrowane, w których brakuje silnych związków funkcjonalnych, informacyjnych czy technologicznych (nazywane są również systemami autonomicznymi)

Kryterium: stopień uniwersalności n systemy indywidualne - tworzone, gdy użytkownik nie jest w stanie znaleźć na rynku rozwiązań w pełni go satysfakcjonujących. Ich realizacja obejmuje pełny cykl tworzenia SI n systemy powielarne (zw. powtarzalnymi, typowymi, standardowymi). Ze względu na przyjęcie przy ich tworzeniu założenia, że będą eksploatowane przez wielu różniących się użytkowników, w odmiennych warunkach, projektuje się je uwzględniając wymogi uniwersalności i nadając im elastyczny charakter.

Generacje rozwojowe systemów informacyjnych Początkowo system informacyjny obiektu gospodarczego miał na celu realizację funkcji gromadzenia, przetwarzania i magazynowania dużych porcji danych ewidencyjnych. Głównymi jego wykonawcami i użytkownikami były osoby związane z pracami księgowymi. Ewidencjonowały one podstawowe transakcje gospodarcze oraz przetwarzały je dla celów sprawozdawczych.

Systemy transakcyjne (ST) We wczesnym stadium swojej ewolucji ST służyły do przeprowadzania cyklicznych kalkulacji na dużych zbiorach danych ewidencyjnych. Stosowano wówczas tzw. technologię przetwarzania partiowego. Przed przetwarzaniem dane należało zakodować, tzn. doprowadzić do postaci zrozumiałej dla urządzeń wejściowych komputera oraz zorganizować w zestawy (partie). Proces ten był żmudny i istotnie wydłużał ogólny czas przetwarzania. Wynikiem pracy systemu były obszerne wydruki zestawień tabelarycznych. Okres rozwoju tych systemów - późne lata pięćdziesiąte.

Systemy transakcyjne (bazy danych) W latach sześćdziesiątych metodę przetwarzania partiowego zastąpiono technologią baz danych. Kładzie ona nacisk na realizację funkcji gromadzenia i magazynowania danych dzięki czemu powstała możliwość wielokrotnego dostępu do przechowywanych informacji. Na tym etapie rozwoju ST przestały być utożsamiane jedynie ze wspomaganiem czynności księgowych. Zgromadzone dane mogły być przetwarzane według różnych algorytmów, a zatem służyć realizacji bardziej złożonych zadań. Wyniki generowane przez te systemy znalazły zastosowanie we wspieraniu operacyjnego szczebla zarządzania w podejmowaniu decyzji.

Systemy informatyczne zarządzania n SIZ (Management Information Systems - MIS) jednodziedzinowe

System informacyjny n n Powinien być rozumiany jako wyodrębniony czasowo i przestrzennie układ przetwarzania informacji, będący zbiorem czasowo ze sobą powiązanych elementów, takich jak: źródła danych, metody ich gromadzenia i przetwarzania, kanały przepływu informacji, środki materialne i ludzie realizujący to przetwarzanie oraz miejsca przeznaczenia informacji. Każdy z wymienionych elementów realizuje funkcje wynikające z głównego celu systemu.

System informatyczny Rodzaj zastosowania komputerów w procesach informacyjnych przy takim doborze urządzeń i kompozycji oprogramowania, aby uwzględniając wymogi otoczenia i możliwości zespołów ludzkich, z określonych wejść za pomocą odpowiednich metod (technologii) uzyskać wyjścia realizujące cel procesu informacyjnego.

System informatyczny n n Podstawowe elementy składowe systemu informatycznego to: główne zadania, wejście, metoda, wyjście, ludzie, wyposażenie i otoczenie. Cechą charakterystyczną jest różnorodność tych elementów, a także podatność na wszelkie zmiany.

Grupy systemów informacyjnych n transakcyjne (ewidencyjno-sprawozdawcze) n informowania (informacyjno-decyzyjne) n wspomagania decyzyjnego (doradcze i ekspertowe) Każdą z tych grup różnicuje poziom wspomagania funkcji zarządczych w obiekcie gospodarczym.

EIS-ESS DSS MIS: MIS-CIM-MRPII EDP:TPS-OAS-TPSS Koncentracja na misji i celach strategicznych Poszukiwanie i wypracowywanie najlepszych decyzji Bieżące kierowanie i sterowanie firmą Koncentracja na danych Relacje między systemami informatycznymi w organizacji

Systemy transakcyjne - lata 50-te We wczesnym stadium swojej ewolucji ST służyły do przeprowadzania cyklicznych kalkulacji na dużych zasobach danych ewidencyjnych.. Stosowano wówczas tzw. technologię przetwarzania partiowego. Przed przetwarzaniem dane należało zakodować, tzn. doprowadzić do postaci zrozumiałej dla urządzeń wejściowych komputera oraz zorganizować w zestawy (partie). Proces ten był bardzo żmudny i istotnie wydłużał ogólny czas przetwarzania. Wynikiem pracy systemu był zazwyczaj obszerne wydruki zestawień tabelarycznych. Okres ich rozwoju przypada na późne lata 50-te.

Systemy transakcyjne - lata 60-te n W latach 60-tych metodę przetwarzania partiowego zastąpiono technologią baz danych. Kładzie ona nacisk na realizację funkcji gromadzenia i magazynowania danych, dzięki czemu powstała możliwość wielokrotnego dostępu do przechowywanych informacji. Przestały być utożsamiane jedynie ze wspomaganiem czynności księgowych. Zgromadzone dane mogły być przetwarzane według różnych algorytmów i służyć realizacji bardziej złożonych zadań. Wyniki generowane przez te systemy znalazły zastosowanie we wspieraniu operacyjnego szczebla zarządzania w podejmowaniu decyzji.

Zintegrowane systemy informatyczne zarządzania n Wynikiem zastosowania ZSIZ jest gromadzenie danych w scentralizowanej bazie, co daje możliwość emisji zestawień przekrojowych dotyczących całokształtu działalności obiektu. n Zakres wspomagania dostarczanego przez ZSIZ poszerzył się o udostępnianie informacji menedżerom podejmującym decyzje na poziomie taktycznym a nawet strategicznym.

Koncepcja systemów informatycznych zarządzania