Funkcja, kompetencje, tryb wyboru Prezydent RP Funkcja, kompetencje, tryb wyboru

Prezydent RP – podstawowe wiadomości Kadencja prezydenta RP trwa 5 lat Prezydent może być wybrany powtórnie na następną kadencje tylko raz Prezydentem RP może być osoba: Która w dniu wyboru ukończyła 35 lat nie jest pozbawiona praw wyborczych do Sejmu zbiorą przynajmniej 100 tysięcy podpisów osób popierających ich kandydaturę. Kadencja Prezydenta Rzeczypospolitej rozpoczyna się w dniu objęcia przez niego urzędu. Nowo wybrany prezydent elekt obejmuje urząd w ostatnim dniu urzędowania ustępującego Prezydenta Rzeczypospolitej.

Prezydent RP – podstawowe wiadomości Prezydent jest: najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej, gwarantem ciągłości władzy państwowej strażnikiem fundamentalnych wartości państwowych (bezpieczeństwa, suwerenności i nienaruszalności terytorium państwa oraz jego Konstytucji),

Prezydent – obowiązki wobec Suwerena prawo zarządzenia przeprowadzenia referendum za zgodą wyrażoną przez bezwzględną większość ustawowej liczby senatorów przy kworum ½ – art. 125. ust. 2 Konstytucji, prawo wnioskowania do Marszałka Sejmu o przeprowadzenie referendum zatwierdzającego ustawę o zmianie Konstytucji uchwaloną przez parlament, jeżeli dotyczy ona zmiany przepisów rozdziału I, II lub XII Konstytucji – art. 235 ust. 6 Konstytucji, Uprawnienia wobec zmian ustrojowych prawo zgłoszenia projektu ustawy o zmianie Konstytucji – art. 235 ust. 1 Konstytucji,

Prezydent uprawnienia wobec władzy wykonawczej Dotyczące Rady Ministrów: desygnuje i powołuje Premiera w zasadniczej procedurze powoływania Rządu– art. 154 ust. 1 Konstytucji; powołuje Premiera w II procedurze powoływania Rządu – art. 155 ust. 1 Konstytucji, a wniosek Premiera w zasadniczej i w II procedurze powoływania Rządu powołuje Radę Ministrów w pełnym składzie i odbiera przysięgę od jej członków – art. 154 ust. 1 i art. 155 ust. 1 Konstytucji,

powołuje Premiera wybranego przez Sejm w I rezerwowej procedurze powoływania Rządu– art. 154 ust. 1 Konstytucji, na wniosek Premiera w I rezerwowej procedurze powoływania Rządu powołuje członków Rządu wybranych przez Sejm i odbiera od nich przysięgę – art. 154 ust. 1 Konstytucji, na wniosek Premiera dokonuje zmian na stanowiskach poszczególnych ministrów – art. 161 Konstytucji, obligatoryjnie odwołuje ministra, wobec którego Sejm uchwalił wotum nieufności – art. 159 ust. 2 Konstytucji,

przyjmuje dymisję Rady Ministrów i powierza jej dalsze sprawowanie funkcji do czasu powołania nowej Rady Ministrów – art. 162 ust. 3 Konstytucji: obligatoryjnie: jeśli wobec Rządu uchwalono wotum nieufności lub nie uchwalono wotum zaufania, fakultatywnie: jeśli jedyną przyczyną wręczenia Prezydentowi dymisji Rządu jest rezygnacja Premiera,

dotyczące stanowienia aktów podustawowych: wydaje rozporządzenia na podstawie szczegółowego upoważnienia ustawowego i w celu wykonania ustawy (wymagana kontrasygnata) – art. 142 ust. 1 Konstytucji, wydaje zarządzenia na podstawie ustaw (bez kontrasygnaty) – art. 142 ust. 1 Konstytucji,

dotyczące polityki zagranicznej i obronności (art. 133 ust dotyczące polityki zagranicznej i obronności (art. 133 ust. 3 Konstytucji): ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe – art. 133 ust. 1 pkt 1 Konstytucji; jednakże niektóre umowy międzynarodowe mogą zostać ratyfikowane i wypowiedziane tylko na podstawie upoważnienia ustawowego – dotyczące: pokoju, sojuszu, układu wojskowego lub politycznego, wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji, członkostwa RP w organizacji międzynarodowej, znacznego obciążenia finansowego RP, spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy

ma prawo, przed ratyfikacją umowy, wnioskować do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie jej zgodności z Konstytucją (nie wymaga kontrasygnaty) – art. 133 ust. 2 Konstytucji, mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach (wymagana kontrasygnata) – art. 133 ust. 1 pkt 2 Konstytucji, przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli państw obcych (nie wymaga kontrasygnaty) – art. 133 ust. 1 pkt 3 Konstytucji, jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych – w czasie pokoju sprawuje zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej – art. 134 ust. 1 i 2 Konstytucji,

powołuje i odwołuje (wymagana kontrasygnata): na wniosek Premiera w czasie stanu wojny Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych – art. 134 ust. 4 Konstytucji, na wniosek Ministra Obrony Narodowej – Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego – art. 5 pkt 2 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, na wniosek Ministra Obrony Narodowej – dowódców rodzajów sił zbrojnych – art. 5 pkt 2 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, na wniosek Ministra Obrony Narodowej nadaje określone w ustawach stopnie wojskowe (wymagana kontrasygnata) – art. 134 ust. 5 Konstytucji, powołuje i odwołuje członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego (bez kontrasygnaty) – art. 144 pkt 26 Konstytucji, na wniosek Ministra Obrony Narodowej określa kierunki rozwoju sił zbrojnych (wymagana kontrasygnata) – art. 5 pkt 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP,

na wniosek Premiera zatwierdza strategię bezpieczeństwa narodowego (wymagana kontrasygnata) – art. 4a ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, na wniosek Premiera wydaje w drodze postanowienia Polityczno-Strategiczną Dyrektywę Obronną RP oraz inne dokumenty wykonawcze do strategii bezpieczeństwa narodowego (wymagana kontrasygnata) – art. 4a ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, na wniosek Premiera postanawia o wprowadzeniu lub zmianie określonego stanu gotowości obronnej państwa (wymagana kontrasygnata) – art. 4a ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, na wniosek Rady Ministrów postanawia o użyciu jednostek wojskowych poza granicami państwa (wymagana kontrasygnata) – art. 3 ustawy o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych RP poza granicami państwa,

nadaje według uznania obywatelstwo polskie nadaje według uznania obywatelstwo polskie. Od decyzji odwołanie nie przysługuje nikomu (zewnętrznym osobom lub organom też)[2]. Na wniosek osoby zainteresowanej zwalnia z obywatelstwa (bez kontrasygnaty) – art. 137 Konstytucji, w sprawach szczególnej wagi może zwoływać posiedzenia Rady Gabinetowej (bez kontrasygnaty) – art. 141 Konstytucji, wnioskuje do Sejmu o powołanie Prezesa Narodowego Banku Polskiego (bez kontrasygnaty) – art. 227 ust. 3 Konstytucji, powołuje 2 członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (bez kontrasygnaty) – art. 214 ust. 1 Konstytucji, w przypadkach określonych w ustawie ma prawo odwołać powołanych przez siebie członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (wymagana kontrasygnata) – art. 7 ustawy o radiofonii i telewizji,

ma prawo zlecać Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenie kontroli (bez kontrasygnaty) – art. 144 ust. 3 pkt 10 Konstytucji, nadaje ordery i odznaczenia (bez kontrasygnaty) – art. 138 Konstytucji, na wniosek Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów nadaje tytuły naukowe profesora oraz profesora sztuki (bez kontrasygnaty) – art. 25 ustawy o stopniach naukowych, jest z racji urzędu wielkim mistrzem Orderu Orła Białego i Orderu Odrodzenia Polski oraz ich kawalerem, nadaje statut Kancelarii Prezydenta RP oraz powołuje i odwołuje jej szefa (bez kontrasygnaty) – art. 143 Konstytucji,

Prezydent – uprawienia wobec władzy ustawodawczej Dotyczące wyborów: zarządza wybory parlamentarne, wyznaczając jednocześnie dzień wyborów (bez kontrasygnaty) – art. 98 Konstytucji: jeżeli wybory odbywają się w normalnym trybie, wówczas dzień wyborów musi przypadać na dzień wolny od pracy, w ciągu 30 dni przed datą upływu kadencji obradującego parlamentu, jeżeli wybory są efektem skrócenia kadencji parlamentu przez Prezydenta, to dzień wyborów musi zostać zawarty w akcie skracającym kadencję Sejmu i Senatu, musi także przypadać w ciągu 45 dni od daty skrócenia kadencji,

zwołuje pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu (bez kontrasygnaty): w normalnym trybie winno ono się odbyć w ciągu 30 dni po dniu wyborów – art. 109 ust. 2 Konstytucji, w sytuacji skrócenia kadencji przez Prezydenta data pierwszego posiedzenia musi przypadać nie później niż na 15 dzień po dniu wyborów – art. 98 ust 5 Konstytucji, wyznacza Marszałka Seniora w Sejmie – art. 1 ust. 2 regulaminu Sejmu – i Senacie – art. 30 ust. 1 regulaminu Senatu (wymagana kontrasygnata), zgodnie z regulaminem Senatu otwiera pierwsze posiedzenie Senatu – art. 30 ust. 1 regulaminu Senatu

skraca kadencję parlamentu (po zasięgnięciu niewiążącej opinii Marszałka Sejmu i Senatu, nadto kadencja parlamentu nie może być skrócona w czasie obowiązywania stanu nadzwyczajnego; bez kontrasygnaty): fakultatywnie – jeśli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej przez Radę Ministrów nie zostanie ona przekazana Prezydentowi do podpisu (Prezydent ma 14 dni na podjęcie decyzji o skróceniu kadencji Sejmu i Senatu) – art. 225 Konstytucji, obligatoryjnie – jeżeli zasadnicza i obie rezerwowe procedury powoływania Rady Ministrów zakończą się fiaskiem – art. 155 ust. 2 Konstytucji, ma prawo zwrócić się z orędziem do Sejmu, Senatu lub Zgromadzenia Narodowego, którego audytorium ma obowiązek wysłuchać i nie może nad nim przeprowadzać debaty ze względu na autorytet Głowy Państwa (bez kontrasygnaty) – art. 140 Konstytucji.

Dotyczące stanowienia ustaw: ma prawo inicjatywy ustawodawczej (bez kontrasygnaty) – art. 118 ust. 1 Konstytucji, ma prawo zgłaszania poprawek do zgłoszonych przez siebie projektów ustaw (wymagana kontrasygnata) – art. 119 ust. 2 Konstytucji, ma prawo weta ustawodawczego (bez kontrasygnaty) art. 122 ust. 5 Konstytucji; weto jest to umotywowany wniosek przekazujący Sejmowi ustawę do ponownego rozpatrzenia. Sejm może to weto odrzucić większością kwalifikowaną 3/5 ustawowej liczby posłów przy kworum 1/2. Weto prezydenckie nie ma charakteru selektywnego – Prezydent nie może zakwestionować tylko niektórych przepisów, musi kwestionować całą ustawę.

przed podpisaniem ustawy ma prawo zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie konstytucyjności ustawy (nie wymaga to kontrasygnaty) – art. 122 ust. 4 Konstytucji, jeżeli Trybunał Konstytucyjny orzeknie o niezgodności tylko niektórych przepisów ustawy i orzeknie, iż nie są one nierozerwalnie związane z ustawą, wówczas Prezydent ma do wyboru: podpisać ustawę z pominięciem niekonstytucyjnych przepisów lub zwrócić ją Sejmowi w celu usunięcia niezgodności (te czynności nie wymagają kontrasygnaty) – art. 122 ust. 4 Konstytucji, podpisuje ustawy (bez kontrasygnaty) – art. 122 ust. 2 Konstytucji; podpisanie ustawy przez Prezydenta oznacza jej dojście do skutku oraz zgodność sygnowanego tekstu z przyjętym przez parlament, zarządza ogłoszenie ustawy w Dzienniku Ustaw (bez kontrasygnaty) – art. 122 ust. 2 Konstytucji,

Prezydent RP – uprawnienia wobec władzy sądowniczej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa mianuje sędziów (bez kontrasygnaty) – art. 179 Konstytucji, wskazuje 1 członka Krajowej Rady Sądownictwa (wymaga kontrasygnaty) – art. 187 ust. 1 pkt 1 Konstytucji, powołuje Prokuratora Generalnego spośród kandydatów zgłoszonych przez Krajową Radę Sądownictwa i Krajową Radę Prokuratury (wymaga kontrasygnaty) – art. 10a ust. 1 ustawy o prokuraturze, powołuje I Prezesa Sądu Najwyższego spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego (nie wymaga kontrasygnaty) – art. 183 ust. 3 Konstytucji, powołuje prezesów Sądu Najwyższego (bez kontrasygnaty) – art. 144 ust. 3 pkt 23 Konstytucji, powołuje Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (bez kontrasygnaty) – art. 185 Konstytucji,

powołuje wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego (bez kontrasygnaty) – art. 144 ust. 3 pkt 23 Konstytucji, powołuje Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego (bez kontrasygnaty) – art. 194 ust. 2 Konstytucji, wnioskuje do Trybunału Konstytucyjnego o: zbadanie konstytucyjności aktu normatywnego (bez kontrasygnaty) – art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji, rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego (bez kontrasygnaty) – art. 192 Konstytucji, ma prawo złożyć wstępny wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej członka Rządu (bez kontrasygnaty) – art. 144 ust. 3 pkt 13 Konstytucji,

ma prawo złożyć wstępny wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących następujące stanowiska (wymaga kontrasygnaty) – art. 198 ust. 1 Konstytucji: Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Prezes Narodowego Banku Polskiego, Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych, ministra resortowego, członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, dysponuje prawem łaski (nie wymaga kontrasygnaty) – art. 139 Konstytucji; nie stosuje się do osób skazanych przez Trybunał Stanu,

Uprawnienia w stanach nadzwyczajnych jeżeli Sejm nie może się zebrać na posiedzenie, to Prezydent postanawia o stanie wojny (wymaga kontrasygnaty) – art. 116 ust. 2 Konstytucji: w przypadku zbrojnej napaści na terytorium RP, gdy z umów międzynarodowych wynika zobowiązanie do obrony przeciwko agresji, na wniosek Rady Ministrów wydaje rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego (wymaga kontrasygnaty) – art. 229 i 230 Konstytucji, na wniosek Premiera, w sytuacji bezpośredniego zewnętrznego zagrożenia państwa, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie sił zbrojnych do obrony RP (wymaga kontrasygnaty) – art. 136 Konstytucji, na wniosek Rady Ministrów, jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może się zebrać na posiedzenie, wydaje rozporządzenia z mocą ustawy (wymaga kontrasygnaty) – art. 234 Konstytucji,

na wniosek Rady Ministrów podczas trwania stanu wojennego postanawia o przejściu organów władzy publicznej na określone stanowiska kierowania (wymaga kontrasygnaty) – art. 10 ustawy o stanie wojennym, na wniosek Rady Ministrów podczas trwania stanu wojennego określa zadania sił zbrojnych (wymaga kontrasygnaty) – art. 10 ustawy o stanie wojennym, na wniosek Premiera w czasie stanu wyjątkowego może postanowić o użyciu oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych RP do przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli dotychczas zastosowane siły i środki zostały wyczerpane (wymaga kontrasygnaty) – art. 11 ustawy o stanie wyjątkowym.

Opróżnienie urzędu Prezydenta RP Urzędowanie Prezydenta RP kończy się wskutek upływu kadencji; w wyniku rezygnacji, śmierci stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej lub innych przyczyn nieobjęcia urzędu po wyborze, uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności Prezydenta Rzeczypospolitej do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego, złożenia Prezydenta Rzeczypospolitej z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu.