Pojęcie turystyki sentymentalnej w ujęciu psychologicznym dr Katarzyna Walęcka-Matyja Instytut Psychologii, Uniwersytet Łódzki

Turystyka sentymentalna Rodzaj turystyki poznawczej. Podróże wchodzące w skład turystki sentymentalnej odbywają się do najróżniejszych miejsc, w tym sentymentalnych miejsc związanych z dzieciństwem każdego człowieka. Znaczące są emocje oraz pochodzenie ludzi, którzy po latach pragną odwiedzić miejsca z dzieciństwa.

Przywiązanie do miejsca (place attachment) Żródło: Opracowanie własne na podstawie M. Lewicka (2004).

Terminologia społeczne przywiązanie, zależność od miejsca, poczucie wspólnoty, identyfikacja z miejscem Próba opisu emocjonalnego zaangażowania, więzi między jednostką a wspólnotą lokalną oraz danym miejscem. Tendencja do utrzymywania bliskich relacji z sąsiadami i myślenia o nich w pewnych emocjonalnie wartościowanych kategoriach. Pozytywne emocje Miejsce zamieszkania

Przywiązanie do miejsca (place attachment) a identyfikacja z miejscem (place identity) - aspekt afektywny Identyfikacja z miejscem komponent poznawczy Świadoma autoidentyfikacja Pozwalający na zbudowanie odrębnego obrazu siebie i miejsca (Knez, 2005). Składnik osobistej tożsamości (Rubacha, 2003).

Wymiary przywiązania do miejsca (Hidalgo, Hernández, 2007) zakorzenienie (rootedness), społeczne przywiązanie (social bonding) (Ossowski, 1962)

Świadomość swego miejsca posiada charakter dynamiczny- ulega poszerzeniu w procesie rozwoju człowieka. W kolejnym etapie rozwoju rodzic trzyma w swej opiekuńczej dłoni rączkę dziecka, aby towarzyszyć pierwszym wędrówkom dziecka po świecie rzeczy i ludzi. (plac zabaw, przedszkole) W wieku dziecinnego pokoju rodzic nosi na rękach swe dziecko, które jeszcze nie potrafi chodzić. (mieszkanie, dom)

Świadomość swego miejsca posiada charakter dynamiczny- ulega poszerzeniu w procesie rozwoju człowieka. W wieku szkolnym, kiedy dominuje zdobywanie wiedzy dobry wychowawca kieruje ręką swojego ucznia w pierwszych ćwiczeniach pisania i czytania. (szkoła, grupa rówieśnicza, osiedle) W momencie dojrzewania dłoń młodzieńcza staje się niecierpliwa, zbuntowana, kryje się. Cenne jest dyskretne, braterskie ściskanie jej przez wychowawcę w chwilach trudnych dla wychowanka (miasto, region)

Świadomość swego miejsca posiada charakter dynamiczny- ulega poszerzeniu w procesie rozwoju człowieka. Zbliżająca się dojrzałość wyzwala konieczność porzucenia dłoni młodzieńczej, która była prowadzona w toku swoistej podróży, jaką stanowił proces wychowania. Jest to sztuka równie trudna, jak sztuka starzenia się (Debesse, 1996). (państwo, świat).

Dlaczego o przywiązaniu do miejsca? Współczesne można obserwować generalnie pogłębiający się proces dezintegracji i redukcji trwałych więzi między członkami wspólnot lokalnych. duże możliwości swobodnego przemieszczania się, szybki postęp globalizacji, zacieranie się granic państwowych, (Kempy, 2000; Lewicka, 2004). fragmentaryzacja sfery publicznej pluralizm kulturowy (Michalska, 2002). Bliskość przestrzenna   i przebywanie razem nie gwarantuje już rozwoju zażyłych stosunków

Zasoby psychologiczne wynikające z poczucia przywiązania do miejsca: określenie przez jednostkę własnej i społecznej tożsamości uporządkowanie wiedzy o sobie i o świecie poczucie bezpieczeństwa jako efekt przynależności do wspólnoty, związku emocjonalnego i społecznego z nią, osobistej, dobrej znajomości jej członków poprawa samooceny jednostki motywacja do angażowania się w sprawy wspólnoty (Michalska, 2003; Starosta, 1995). Potencjał adaptacyjny człowieka

Poczucie przywiązania do miejsca a praca Analiza wyników 65 badań, w których uczestniczyło łącznie 42 907 osób. Cel: poszukiwanie wpływu, jaki może mieć zakorzenienie jednostki we wspólnocie, zarówno wewnątrz organizacji jak i na zewnątrz organizacji. Wnioski: im więcej powiązań społecznych posiada człowiek, tym mniejsze prawdopodobieństwo podjęcia decyzji o rezygnacji z pracy. Co ciekawe, relacje społeczne wpływają na niższą fluktuację nawet po uwzględnieniu poziomu takich wskaźników jak satysfakcja z pracy, zaangażowanie pracownika i postrzegana możliwość znalezienia innej pracy. Im głębsze zakorzenienie pracownika tym mniejsze prawdopodobieństwo, że zacznie szukać nowej pracy, a także że jego praca straci na efektywności (Jiang, Liu, McKay, Lee, Mitchell, 2012).

Determinanty Zaangażowania na Przywiązania rzecz wspólnoty do lokalnej miejsca Zaangażowania na rzecz wspólnoty lokalnej wielkość wspólnoty długość zamieszkiwania (Michalska, 2003; Lewicka, 2004), wiedza, emocje podjęte na rzecz wspólnoty lokalnej działania

Wyniki badań (CBOS, 2002) Ludzie nadal pozostają najbardziej przywiązani do swojej społeczności lokalnej (szczególnie miejsca urodzenia, zamieszkiwanego przez przodków, zakorzenienia, ale również zamieszkania) i miejscowości, w której mieszkają (skala lokalna).

Miejsce zamieszkania może mieć dla swoich mieszkańców różną wartość i znaczenie – Mniejsze miejscowości Mieszkańcy dużych miast -akcentowanie i odwoływanie się do osobistego znaczenia, jakie posiada dla społeczności lokalnej miejsce zamieszkania. np. Warszawa, akcentują równocześnie znaczenie miejsca w kontekście globalnym, narodowym (Michalska, 2003).

Wyniki badań (CBOS, 2002) Dość silna jest również identyfikacja z krajem (skala makro). Brakuje zaś silnego poczucia przywiązania do regionu czy kontynentu.

Idea lifelong learning Opiera się na humanistycznej koncepcji rozwoju i samorealizacji. i możliwość ciągłego uczenia się człowieka Konieczność

Intencjonalność w kształtowaniu poczucia przywiązania do miejsca w procesie edukacji: Treści programów szkolnych Literatura Akcentowanie wzorców rodzinnych (groby przodków, tradycje działań publicznych, „ojcowizna”) Informacje medialne („kotwice medialne”, np. Euro 2012) Marketing regionalny („małe ojczyzny”, „smaki dzieciństwa”, „dobre, bo polskie”) Patriotyzm instytucjonalny (państwowy)

Bibliografia CBOS (2002). O tożsamości Polaków. Komunikat z badań. Debesse M. (1996). Etapy wychowania. Warszawa: Wydawnictwo Żak. Hidalgo, M. C., Hernández, B. (2001). Place Atachment: Conceptual and Empirical Questions. Journal of Environmental Psychology, 21, s. 273-281. Hidalgo, M. C., Hernández, B. (2007). Place attachment and place identity in natives. Journal of Environmental Psychology, 27, s. 310-319. Jiang K., Liu D., McKay, P.F. Lee, T.W. Mitchell, T.R. (2012).When and How Is Job Embeddedness Predictive of Turnover? A Meta-Analytic Investigation. http://gb.pl/kariera/human-resources/relacje-spoleczne-a-retencja-pracownikow.html dostęp 04.01.2013 Kempy, M. (2000) Kultura narodowa wobec zmienności tradycji.W: J. Kurczewska (red.). Kultura narodowa i polityka. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 64-79.

Bibliografia Knez, I. (2005). Attachment and identity as related to a place and its perceived climate. Journal of Environmental Psychology, 25, s. 207-218. Lewicka, M. (2004). Identyfikacja z miejscem zamieszkania mieszkańców Warszawy: determinanty i konsekwencje [w:] J. Grzelak, T. Zarycki (red.) Społeczna mapa Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s.273-315. Michalska, A. (2003). Indywidualny i kolektywny wymiar identyfikacji przestrzennej. Studia Regionalne i Lokalne. 4(14), s. 77-90. Michalska, A. (2002). Psychospołeczne więzi z miejscem zamieszkania na przykładzie wybranych osiedli łódzkich i wsi Brudzewice. Studia Regionalne i Lokalne, 1(8), s. 79-100. Ossowski, S. (1962). O osobliwości nauk społecznych. Warszawa: PWN. Rubacha, K.(2003). Nowe kategorie pojęciowe współczesnej teorii wychowania. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika t.2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Starosta, P. (1995). Poza metropolią. Łódź: Wydawnictwo UŁ