Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych BP - C3 mgr Ewa Wolska-Liśkiewicz

Stosunki międzynarodowe studia na bezpieczeństwem studia nad pokojem szczególnie po Hiroszimie i Nagasaki 1957 – czasopismo poświęcone badaniom nad pokojem (peace research) „Journal of Conflict Resolution” Norweski socjolog Johan Galtung: -pokój negatywny –brak wojny, konfliktu, ograniczanie konfliktów - pokój pozytywny – brak niesprawiedliwości i nierówności społecznych, zwiększenie zdolności do współpracy

Z badań nad pokojem do studiów nad pokojem dążenie do eliminacji wojny jako sposobu rozwiązywania konfliktów od lat 70 – kwestie ochrony środowiska, ubóstwa cel: zapobieżenie wojnie nuklearnej działalność organizacji pozarządowych na rzecz pokoju

Bruce Bueno de Mesquita Teoria gier – jeżeli straty jednego państwa przewyższają potencjalne zyski drugiego państwa – dochodzi do negocjacji

Bezpieczeństwo międzynarodowe wg teorii realizmu Państwo jako jedyny uczestnik pełnoprawny- interes, środki, wyraziciel opinii, nie ważne czy autorytarne czy demokratyczne Uczestniczy m.in. poprzez np. politykę Stosunki międzynarodowe są anarchiczne - nad państwem nic nie stoi, stosunki są zdominowane przez konflikt - rozbieżne interesy, konkurencja Zagrożenie przychodzi od innych państw Państwo musi być silne Dzisiaj przyjaciel a juro wróg Polityka siły to sposób realizacji interesów Państwo samo sobie musi zapewnić bezpieczeństwo Bezpieczeństwo jest państwocentryczne - to państwo jest jedynym podmiotem któremu możemy zapewnić bezpieczeństwo siła , potęga, władza – to efekty sprawnie prowadzonej polityki zagranicznej Nigdy nie można czuć się bezpiecznie w świecie dylemat bezpieczeństwa – działania podjęte na rzecz wzrostu bezpieczeństwa jednego państwa, powodują spadek poczucia bezpieczeństwa przez inne państwa

Bezpieczeństwo międzynarodowe wg teorii liberalnej Inaczej niż w t.realizmu – bezpieczeństwo nie jest najważniejsze Celem państwa jest dobro dla obywateli, rozwój Najważniejsza gospodarka, kwestie społeczne Gwarantem pokoju wolny handel, poza granicami kraju także Cła hamują rozwój i mogą prowadzić do wojny Wojna burząca zależność gospodarczą się nie opłaca

„Wojna jest nieekonomiczna, ponieważ jej wynikiem jest zmniejszenie liczby ludności, zniszczenie przemysłu, wzrost podatków i długów, strata zysków, ograniczenie handlu międzynarodowego i generalnie zakłócenie równowagi ekonomicznej, dlatego generuje ona koalicję i interesów przeciwnych polityce wojennej”

Koncepcja zbiorowego bezpieczeństwa Powinna powstać federacja, która pokój na świecie utrzyma - budowa systemu bezpieczeństwa międzynarodowego każdy uczestnik zobowiązuje się do powstrzymania się od przemocy wobec innego Łączą swe siły i tym samym stają się zbiorową potęgą, która odstrasza! Państwa muszą mięć poczucie solidarności międzynarodowej i wyznawać te same zasady, godzić interes państwowy i międzynarodowy ONZ

6 ZMIENNYCH, MAJĄCYCH WPŁYW NA ROZPOCZĘCIE WOJNY: Behawioryzm a wojna Umiejąc wykryć przyczynę – możemy wojnie zapobiec 6 ZMIENNYCH, MAJĄCYCH WPŁYW NA ROZPOCZĘCIE WOJNY: liczba ludności liczba mężczyzn zużycie energii produkcja stali liczebność sił zbrojnych wydatki zbrojeniowe państwa.

Warunki konieczne do wybuchu wojny Agresywność zachowania ludzi Chęć dobycia władzy i terytorium Dostępność broni, transportu Centralizacja władz Wiarygodne uzasadnienie przyczyn wojny

Wpływ czynników geostrategicznych: położnie państwa i siła - wpływają na częstość wojen czynnik etniczny – nie (sposób podejmowania decyzji w państwach o różnej kulturze taki sam) wzrost wydatków na wojsko zwiększa prawdopodobieństwo wybuchu wojny, państwa będące w sojuszach częściej prowokują wojny- gdy prowokatorem jest słabsze państwo wybuch bardziej prawdopodobny dwa państwa o dobrych stosunkach handlowych rzadziej toczą wojny podobna liczba ludności w obu państwach zmniejsza prawdopodobieństwo wybuchu, a podobne terytoriom zwiększa NIE ODKRYTO OBIEKTYWNYCH PRZYCZYN DANE czynniki raz stabilizują, raz zaogniają konflikt – w zależności od warunków historycznych

Pytanie nr 1: Co Twoim zdaniem jest największym zagrożeniem dla współczesnej Europy? Uzasadnij.

Zagrożenia wg prawdopodobieństwa występowania

Zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego I. Państwa upadłe II. Terroryzm – zagrożenia asymetryczne III. Proliferacja broni masowego rażenia IV. Przestępczość – narkotyki, handel ludźmi, prostytucja, handel bronią IV. Zagrożenia społeczne – imigranci, bieda, ruchy społeczne V. Ekonomiczne: surowce, rynki, finanse, przemysł

Zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego I. Państwa upadłe: Rozpad lub /i trata zdolności wykonywania podstawowych zadań przez aparat państwowy utrata kontroli przez rząd kontroli i monopolu na stosowanie środków przymusu na własnym terytorium, Niezdolność władz do podejmowania decyzji i wcielania ich w życie Brak zdolności nawiązywania i kontynuowania relacji z innymi podmiotami międzynarodowymi --wewnętrzne zagrożenie --- niebezpieczeństwo prywatyzacji wojny, przewrotu, zagnieżdżenia się terroryzmu lub zorganizowanej przestępczości

Indeks państw upadłych 2012 Przy tworzeniu listy ocenianych jest 12 politycznych, ekonomicznych i społecznych wskaźników, m.in. liczba uchodźców i osób wewnętrznie przesiedlonych, przypadków naruszeń praw człowieka, delegitymizacja władzy czy poziom biedy 1.Somalia - film 2.Demokratyczna Republika Konga 3.Sudan 4.Czad 5.Zimbabwe 6.Afganistan 7.Haiti 8.Jemen 9.Irak 10.Republika Środkowoafrykańska 11.Wybrzeże kości słoniowej Polska 148 Ostatnie 177 miejsce – Finlandia Pełny indeks: http://www.fundforpeace.org /global/?q=fsi Indeks państw upadłych 2012

Stare i nowe wojny Clausewitz – wojna jako kontynuowanie polityki innymi środkami Zakończenie zimnej wojny koniec wyścigu zbrojeń, rywalizacji dwóch bloków, = pojawiły się nowe konflikty II. Konflikty asymetryczne: słabsza strona konfliktu posługuje się innymi technikami i metodami walki niż przeciwnik silniejszy Jest ta strona niepodatna na odstraszanie i na groźbę zastosowania środków przymusu Działania asymetryczne używane w dysproporcji sił Element zaskoczenia, nieprzewidywalność strony słabszej Bmiedzyn - czaputowicz

Stare i nowe wojny Częste ataki na cywilów Unikanie bezpośrednich Brak określonej linii frontu Mniejsze koszty wojny i zużycie sił militarnych Przykłady? Tradycyjna wojna – charakter narodowy, blokowy, cel polityczny – zdobycie terytoriom lub jego obrona Armie stałe, dowodzenie hierarchiczne, regularne siły zbrojne

Czapturowicz, s. 61.

Czapturowicz, s. 62.

Pytanie nr 2: Jakie państwo uważa się za „strażnika światowego pokoju”? a) Dlaczego i czy słusznie? b) Czy jakieś inne państwo może przejąć tę funkcję?

Pytanie nr 3: Czego dotyczyła „koncepcja wojny prewencyjnej”? Czy Twoim zdaniem jest ona słuszna?

III. Proliferacja broni masowego rażenia Państwa zbójeckie państwa bandyckie (ang. rogue state) oś zła (Axis of evil) 29 stycznia 2002 roku: Iran, Irak oraz Korea Północna (G.W. Bush) – BMR, wsparcie terroryzmu 6 maja 2002: Kuba, Libia i Syrii (podsekretarz stanu - Bolton)

Zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego IV. Przestępczość – narkotyki, handel ludźmi, prostytucja, handel bronią IV. Zagrożenia społeczne – imigranci, bieda, ruchy społeczne - film V. Ekonomiczne: surowce, rynki, finanse, przemysł

polityczne/militarne Sojusze polityczne/militarne Korzyści: Odstraszanie Silniejsza obrona Zapobieganie połączeniu sił sojusznika z przeciwnikiem Koszty: Ograniczenie autonomii, swobody działania Zwiększenie ryzyka wciągnięcia wojnę Reakcją na to powstanie przeciwniczego sojuszu

Determinanty polityki państwa w kwestii bezpieczeństwa Czynnik: demograficzny geograficzny geopolityczny historyczny ekonomiczny psychologiczny socjologiczny ustrojowy

Środki i metody polityki bezpieczeństwa państwa Środki polityki bezpieczeństwa państwa - wszystkie zasoby i instrumenty, za pomocą których państwo stara się chronić wartości wewnętrzne Metody polityki bezpieczeństwa państwa - sposoby posługiwania się wybranymi środkami.

Rodzaje środków według kryterium: I. Czasu: środki oddziaływania: krótkofalowego, średniofalowego, długofalowego II. Sposobu umacniania bezpieczeństwa: unilateralizm hegemonizm izolacjonizm neutralność: neutralność wieczystą (trwałą) wojenną multilateralizm

1. ŚRODKI ADMINISTRACYJNO-PRAWNE  III. Kryterium przedmiotowego: 1. ŚRODKI ADMINISTRACYJNO-PRAWNE w działania na rzecz zapewnienia porządku i bezpieczeństwa publicznego zaangażowane są najbardziej organy administracyjne: policja, sądy i prokuratura organy o charakterze ogólnym: głowa państwa, rząd, minister spraw wewnętrznych, a także organy wyspecjalizowane, takie jak: straż graniczna, straż pożarna, żandarmeria wojskowa oraz inne jednostki zajmujące się wybranymi aspektami bezpieczeństwa i porządku publicznego.

2. ŚRODKI POLITYCZNE - oświadczenia i deklaracje polityczne, działalność dyplomatyczna, środki pokojowego załatwiania sporów: Negocjacje Dobre usługi Mediacje Komisja badań

3. ŚRODKI EKONOMICZNE I FINANSOWE negatywne – sankcje: bojkot międzynarodowy, embargo, manipulowanie polityką celną, kontyngent eksportowy lub importowy, dumping, pozytywne: przyznanie państwu klauzuli najwyższego uprzywilejowania w handlu, rozwijanie współpracy ekonomicznej i finansowej, pożyczki.

4. ŚRODKI WOJSKOWE utrzymywanie sił wojskowych poza granicami terytorium państwowego, pomoc wojskowa wywiad wojskowy i kontrwywiad

5. Środki kulturowo-ideologiczne rola NGOs kultura jako narzędzie oddziaływania i zdobywania wpływów w innych krajach – - negatywna rola ideologii Globalna wioska