Korzyści i zagrożenia związane z aktywnością fizyczną

Co kryje się od pojęciem „aktywność fizyczna”

“Wysiłek fizyczny (aktywność fizyczna) to praca mięśni szkieletowych wraz z całym zespołem towarzyszących jej czynnościowych zmian w organizmie” (Kozłowski i Nazar, 1995, s.155)

lecz osiągnięcie nawyku ruchu Aktywność fizyczna to proces edukacyjny, którego podstawowym elementem na płaszczyźnie kultury fizycznej nie jest usprawnianie, lecz osiągnięcie nawyku ruchu (Krawański, 1993)

Jednym z najważniejszych składników zdrowego stylu życia jest regularna aktywność fizyczna

Składowe stylu życia i miejsce w nim aktywności fizycznej (za: Drabik, 1996) Aktywność fizyczna Właściwe odżywianie Kontrola masy ciała Radzenie sobie ze stresem Nienadużywanie używek Niepalenie tytoniu Dostateczna ilość snu

Styl życia - podstawowym uwarunkowaniem zdrowia (za: Drabik, 1995) służba medyczna Styl Życia czynniki środowiska czynniki genetyczne

Aktywność fizyczna: jest przeciwwagą dla pracy umysłowej i stresu, zaspokaja potrzebę zabawy, odpoczynku, rozrywki, ma udział w zapobieganiu zaburzeniom i chorobom układu ruchu, zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia, cukrzycy, otyłości, nowotworów, osteoporozy, ważna jest w terapii różnych chorób, w kształtowaniu odporności na choroby, pomaga osobom niepełnosprawnym w powrocie do normalnego życia, pomnaża zdrowie fizyczne i podtrzymuje siły biologiczne człowieka, może być skuteczna w patologii społecznej, może być źródłem sukcesów i radości.

Od czego zależą efekty zachodzących w organizmie zmian ?

Zmiany adaptacyjne zależą w dużej mierze od: (Jegier, 1995) rodzaju podejmowanego wysiłku fizycznego, intensywności wysiłku fizycznego, czasu trwania wysiłku fizycznego, stanu przygotowania czynnościowego organizmu

Ważny jest także rodzaj aktywności fizycznej

Korzyści Małe Średnie Duże T konkurencje triathlonu B bieg A aerobik R jazda na rowerze P pływanie M marsz S trening siły Wpływ różnych rodzajów aktywności fizycznej na układ krążenia (Brown i Henderson, 1984, Yacenda, 1995)

Efekty regularnej aktywności fizycznej (AAHPERD,1981) Regularna aktywność fizyczna wzmocnienie układu kostno-stawowego utrzymanie właściwej masy ciała redukcja ryzyka chorób układu krążenia wzmocnienie mięśni, ścięgien i wiązadeł rozwój naczyń włosowatych serca Zmniejszenie pracy serca w wysiłkach submaksymalnych obniżenie nadciś-nienia skurczowego i rozkurczowego krwi redukcja poziomu lipidów we krwi

Efekty treningu wytrzymałościowego (AAHPERD,1981) poprawa krążenia krwi (pojemności wyrzutowej) poprawa zdolności pozyskania tlenu z krwi pracujących mięśni silniejsze serce (pojemność skurczowa) lepsze dostarczanie tlenu do mięśni (więcej kapilarów) lepsze wykorzystanie tlenu z krwi dostarczanej do pracujących mięśni (więcej mitochondriów i większy ich rozmiar) poprawa reakcji enzymatycznych Poprawa poziomu wydolności fizycznej ~50% ~ 50%

Zaobserwowano również szereg pozytywnych zmian psycho-społecznych

Wybrane efekty psychospołeczne aktywności fizycznej u osób zdrowych i chorych (Vouri, 1987)

Ryzyko związane z aktywnością fizyczną Ale uważajcie . . . Ryzyko związane z aktywnością fizyczną

Aktywność fizyczna staje się zagrożeniem wówczas, kiedy: 1. Aktywność podejmowana jest sporadycznie; 2. Nieprzestrzegane są założenia metodyczne zajęć ruchowych; 3. Wysiłek fizyczny jest niedostosowany do możliwości organizmu; 4. Brak jest odpowiednich przerw między treningami; 5. Brak przygotowania kondycyjno - koordynacyjnego; 6. Brak rozgrzewki i części końcowej treningu, a w niej ćwiczeń o charakterze gibkościowym i strechingu; 7. Nieuwzdlędnianie są wskazania medyczne; 8. Lekceważone są zasady bezpieczeństwa; 9. Używanie nieodpowiedniego sprzętu; 10.Niedostosowanie typu zajęć i ubioru do warunków klimatycznych;

Aktywność fizyczna może prowadzić nawet do śmierci Najczęściej spotykanym, niekorzystnym efektem aktywności fizycznej są urazy. Należy jednak pamiętać, że urazy są najczęściej związane zarówno ze zbyt dużą aktywnością fizyczną, jak i jej sporadycznością. Aktywność fizyczna może prowadzić nawet do śmierci

Większość zgonów dotyczy osób, które miały problemy zdrowotne z układem krążenia, wady wrodzone serca lub lekceważyły symptomy zagrożenia zawałem serca (A.H.A., 1990)

Takie ryzyko występuje jednak głównie podczas skrajnie wyczerpujących wysiłków i zaznacza się nawet u zawodników wytrenowanych (za: Drabik,1995)

Podsumowanie

Naczynia krwionośne i limfatyczne Mózg Poprawa ukrwienia Poprawa procesów koncentracji, uwagi i funkcji intelektualnych Serce Wytrenowane serce przy tym samym wysiłku mniej się męczy i ... ...pracuje bardziej ekonomicznie wytrenowane serce ma znacznie większe możliwości rezerwowe Płuca Lepsze wykorzystanie pojemności płuc Wzmocnienie mięśni oddechowych Sprawniejsze oczyszczanie oskrzeli Przewód pokarmowy Lepsze trawienie Normalizacja apetytu Mniej problemów z zaparciem Kości Elastyczniejsze Mniej podatne na odwapnienie (również u starszych) Bardziej odporne na złamania Skóra Lepsze ukrwienie Opóźnianie procesów starzenia skóry Młodszy wygląd Tkanka tłuszczowa Długotrwały umiarkowany wysiłek fizyczny sprzyja pozbyciu się nadmiaru tkanki tłuszczowej Mięśnie Lepsza wytrzymałość i większa siła Możliwość dłuższej pracy bez zmęczenia Prawidłowy stan napięcia – lepsza, sprężysta sylwetka Stawy Większy zakres ruchów Większa odporność na urazy Krew Dostarcza więcej tlenu do tkanek Lepsza eliminacja zbędnych produktów przemiany materii Poprawa składu lipidów – mniej “złego” , więcej “dobrego” cholesterolu Lepsza regulacja poziomu cukru we krwi Psychika Poprawa obrazu “własnego ja” Satysfakcja z własnej sprawności Odwaga i optymizm Chęć do czynu Łatwiejsze radzenie sobie ze stresem Naczynia krwionośne i limfatyczne Poprawa krążenia krwi i limfy Przeciwdziałanie powstawaniu zmian miażdżycowych Normalizacja ciśnienia krwi System nerwowy Lepsza koordynacja ruchowa Szybszy refleks

Niekorzystne efekty aktywności fizycznej