POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW POWTÓRZENIE MATERIAŁU

PRADZIEJE ZIEM POLSKICH Przez wieki na ziemiach polskich mieszkało wiele plemion, których nazw nie znamy. Dlatego na podstawie pozostałości po nich określamy ludy te jako kultury archeologiczne.

PRADZIEJE ZIEM POLSKICH Przykłady kultur archeologicznych: kultura ceramiki sznurowej kultura grobów kloszowych kultura naczyń lejkowatych kultura przeworska.

PRADZIEJE ZIEM POLSKICH

PRADZIEJE ZIEM POLSKICH Na ziemiach polskich zachowały się m.in.: kurhany (ziemne kopce przykrywające groby) kamienne kręgi (prawdopodobnie pełniły funkcje religijne)

PRADZIEJE ZIEM POLSKICH Najbardziej znaną osadą kultury łużyckiej na ziemiach polskich (VIII – VII w. p.n.e.) jest Biskupin. To osada położona na wyspie jeziora składająca się z 13 podłużnych domów. Jej mieszkańcy (ok. 800) byli rolnikami i myśliwymi.

PRADZIEJE ZIEM POLSKICH

PRADZIEJE ZIEM POLSKICH W starożytności mieszkańcy ziem polskich utrzymywali kontakty z Grekami i Rzymianami (np. szlak bursztynowy). W Górach Świętokrzyskich bogatych w złoża żelaza rozwinęło się hutnictwo (dymarki).

PLEMIONA POLSKIE W VI w. na ziemiach polskich pojawili się Słowianie. Grupa rodzin pochodząca od wspólnego przodka tworzyła u nich ród. Rody łączyły się we wspólnoty sąsiedzkie - opola, a te tworzyły plemiona. Najsilniejsze plemiona podbijały sąsiednie – słabsze i tworzyły pierwsze państewka plemienne. Władzą w plemionach był wiec (wszyscy dorośli mężczyźni), a na czas wojny wybierano wodza (księcia), który niekiedy zdołał utrzymać swoją władzę na czasy pokoju.

PLEMIONA POLSKIE W IX w. ziemie dzisiejszej Polski zamieszkiwało kilka plemion: Polanie (w Wielkopolsce) Wiślanie (w Małopolsce) Mazowszanie (na Mazowszu) Kujawianie (na Kujawach) Pomorzanie (na Pomorzu) Lędzianie (na Lubelszczyźnie) plemiona śląskie np. Ślężanie, Opolanie, Dziadoszanie, Bobrzanie (na Śląsku)

POWSTANIE POLSKI Polanie podbili sąsiednie plemiona (Kujawian, Mazowszan itd.) i stworzyli państwo o nazwie Polska. Jego stolicą było Gniezno, a symbolem orzeł. Początkowo Polska była krajem pogańskim, a rządził nią ród Piastów.

RÓD PIASTÓW Piast (legendarny założyciel rodu) Siemowit (Ziemowit) Lestek (Leszek) Siemomysł (Ziemomysł) Mieszko I (pierwszy historyczny władca)

MIESZKO I (ok. 960 – 992) Mieszko I był pierwszym historycznym władcą Polski. w 963 r. toczył boje z sąsiednimi plemionami Wieletów w 965 r. pojął za żonę czeską księżniczkę Dobrawę w 966 r. wraz z najbliższym otoczeniem przyjął chrzest w 968 r. utworzono pierwsze misyjne biskupstwo w Poznaniu (bp. Jordan)

MIESZKO I (ok. 960 – 992) w 972 r. pokonał pod Cedynią niemieckiego margrabiego Hodona ok. 990 r. przyłączył do swego państwa Małopolskę i Śląsk w 991 r. w dokumencie „Dagome iudex” ofiarował swoje państwo pod opiekę papieża w 992 r. zmarł Mapa: Polska za rządów Mieszka I.

MIESZKO I (ok. 960 – 992) DOBRAWA – księżniczka czeska, żona Mieszka I, matka Bolesława Chrobrego JORDAN – pierwszy biskup misyjny w Polsce od 968 r., jego stolicą był Poznań

KORZYŚCI Z PRZYJĘCIA CHRZTU Przyjęcie do grona państw chrześcijańskich oznaczało równouprawnienie. Wzrost znaczenia władcy, który od tej pory był pomazańcem bożym, równym innym władcom. Ściślejsze zjednoczenie plemion przez wyznawanie wspólnej religii.

KORZYŚCI Z PRZYJĘCIA CHRZTU Uniknięcie przymusowej chrystianizacji ze strony cesarstwa (Niemiec). Napływ do Polski wykształconego duchowieństwa (pomoc w rządzeniu krajem, rozwój nauki, szkolnictwa i kultury). Włączenie Polski do kręgu kultury europejskiej. Na zdjęciu katedra w Poznaniu.

BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025)

BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025) Okres rządów Bolesława Chrobrego możemy podzielić na 2 części: czasy pokoju (992 – 1002 i 1018 – 1025) czasy wojen (1002 – 1018) Na zdjęciu katedra w Gnieźnie.

BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025) CZASY POKOJU: wygnanie przyrodnich braci i macochy Ody z kraju i objęcie pełnej władzy przybycie do Polski wygnanego z Pragi biskupa Wojciecha (996/997) objęcie patronatu nad wyprawą misyjną Wojciecha do pogańskich Prusów (997)

BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025) męczeńska śmierć Wojciecha (997) i wykupienie jego relikwii przez Bolesława ogłoszenie Wojciecha świętym i pielgrzymki do jego grobu w Gnieźnie pielgrzymka cesarza Ottona III do grobu św. Wojciecha i spotkanie z Bolesławem – zjazd gnieźnieński (1000) Drzwi Gnieźnieńskie ze scenami z życia św. Wojciecha.

BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025) POSTANOWIENIA ZJAZDU GNIEŹNIEŃSKIEGO (1000): cesarz zgodził się na koronację królewską Bolesława utworzono metropolię w Gnieźnie (arcybiskupem Radzim Gaudenty) i 3 biskupstwa: w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu cesarz pozyskał Bolesława do idei imperium uniwersalnego

BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025) CZASY WOJEN: w 1002 r. zaczęła się wojna z cesarstwem (Niemcami), która trwała z przerwami do 1018 r. w 1002 r. Bolesław najechał na należące do cesarza Łużyce, Milsko i Miśnię w 1003 r. Bolesław najechał na Czechy

BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025) w 1018 r. zawarto pokój w Budziszynie (Łużyce i Milsko włączono do Polski, cesarz Henryk II obiecał pomoc w wyprawie na Ruś) w 1018 r. Bolesław wyprawił się na Ruś, zdobył Kijów, osadził tam na tronie zięcia Świętopełka, a wracając przyłączył Grody Czerwieńskie

BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025) Mapa: Polska za rządów Bolesława Chrobrego (992 – 1025)

BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025) w 1025 r. Bolesław Chrobry jako pierwszy władca Polski koronował się w Gnieźnie na króla, wkrótce też zmarł.

MIESZKO II (1025 – 1034) Po śmierci Bolesława władzę przejął jego syn Mieszko II, który w 1025 r. koronował się na króla. W wyniku jednoczesnego najazdu na Polskę Niemiec i Rusi Kijowskiej (1031) utracił zdobycze ojca: Łużyce, Milsko i Grody Czerwieńskie. Przeciwko królowi zbuntował się brat Bezprym, Mieszko II musiał uciekać z kraju i utracił koronę.

Bezkrólewie i upadek Polski (1034 – 1039) Jeszcze przed śmiercią Mieszko II zdołał wrócić do kraju, ale korony już nie odzyskał. Po śmierci Mieszka II jego żona Rycheza i syn Kazimierz musieli uciekać do Niemiec. W kraju zaczęły się bunty możnowładców (np. bunt Miecława na Mazowszu), które powodowały rozbicie kraju.

Bezkrólewie i upadek Polski (1034 – 1039) Ludność obciążona dużymi podatkami i dziesięcinami zbuntowała się pod hasłem powrotu do pogaństwa. W 1039 r. najechał na Polskę książę czeski Brzetysław (zniszczył Gniezno, wywiózł relikwie św. Wojciecha i odebrał Śląsk). Obok: Rycheza – żona Mieszka II

KAZIMIERZ ODNOWICIEL (1039 – 1058) Kazimierz Odnowiciel przy pomocy wojsk niemieckich i ruskich zjednoczył na nowo Wielkopolskę, Małopolskę, Mazowsze i Śląsk. Przeniósł stolicę ze zrujnowanego Gniezna do Krakowa. Częściowo odbudował zniszczoną przez reakcję pogańską organizację kościelną.

KAZIMIERZ ODNOWICIEL (1039 – 1058) Mapa: Polska za Kazimierza Odnowiciela.

BOLESŁAW ŚMIAŁY (1058 – 1079) BOLESŁAW ŚMIAŁY (SZCZODRY) umocnił państwo, odbudował zniszczoną organizację kościelną. Organizował wyprawy na Ruś i Węgry, osadzał na tamtejszych tronach swoich kandydatów. W sporze papieża Grzegorza VII z cesarzem Henrykiem IV popierał papieża. W 1076 r. koronował się w Gnieźnie na króla za zgodą papieża.

BOLESŁAW ŚMIAŁY (1058 – 1079) prawdopodobnie podczas nieobecności króla w kraju wybuchł bunt możnych, biskup krakowski Stanisław był ich przywódcą, lub wstawił się za nimi u porywczego króla, w 1079 r. król kazał biskupa poćwiartować, za co spotkała go klątwa Kościoła, musiał uciekać z kraju na Węgry, a tron objął jego brat Władysław Herman,

WŁADYSŁAW HERMAN (1079 – 1102) WŁADYSŁAW HERMAN był nieudolnym władcą. W polityce zagranicznej przeszedł do obozu cesarskiego i nie starał się o koronę królewską. O polityce wewnętrznej decydował nie książę, lecz jego wojewoda Sieciech. Funkcję „stolicy” pełnił w jego czasach Płock.

WŁADYSŁAW HERMAN (1079 – 1102) Jeszcze za życia w 1097 r. Władysław Herman został zmuszony przez możnych do podziału kraju między siebie i swoich synów Zbigniewa i Bolesława.

WALKA O WŁADZĘ Po śmierci Władysława Hermana Bolesław Krzywousty przy poparciu rycerstwa wygnał Zbigniewa z kraju (1107).

BOLESŁAW KRZYWOUSTY (1102 – 1138) 1109 – najazd króla niemieckiego Henryka V w obronie wypędzonego Zbigniewa obrona Głogowa bitwa na Psim Polu obrona Bytomia ostateczne zwycięstwo Krzywoustego w wojnie.

BOLESŁAW KRZYWOUSTY (1102 – 1138) 1116 – podbój Pomorza Gdańskiego 1124 – podporządkowanie Pomorza Zachodniego (książę Warcisław uznał zwierzchnictwo Polski) 1138 – testament i śmierć Krzywoustego

STATUT KRZYWOUSTEGO (1138) Żeby zapobiec walkom o władzę po swojej śmierci Bolesław Krzywousty podzielił kraj między swoich synów i ustanowił zasadę senioratu. Najstarszy w rodzie Piastów miał być zwierzchnikiem pozostałych, dostawał tzw. dzielnicę senioralną i w imieniu wszystkich prowadził politykę zagraniczną.

STATUT KRZYWOUSTEGO (1138) POLSKA DZIELNICA SENIORALNA HENRYK SANDOMIERSKI (ZIEMIA SANDOMIERSKA) SALOMEA + KAZIMIERZ SPRAWIEDLIWY ŁĘCZYCKA) MIESZKO STARY (WIELKOPOLSKA) WŁADYSŁAW WYGNANIEC (ŚLĄSK) BOLESŁAW KĘDZIERZAWY (MAZOWSZE I KUJAWY)

ŻYCIE W PAŃSTWIE PIERWSZYCH PIASTÓW

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW - GRODY I PODGRODZIA GRODY – osady obronne otoczone wałami, mające rozbudowany system obronny, strzegły granic państwa, a wewnątrz kraju były siedzibami władców lub ich urzędników (kasztelanów), budowane w miejscach z natury obronnych tj. w widłach rzek, pośród jezior, na wzgórzach.

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW - PODGRODZIA PODGRODZIA – to osady przylegające do grodów, mieszkała w nich ludność pracująca na potrzeby grodów. Mieszkańcami podgrodzi byli: rzemieślnicy kupcy wojowie służba

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW - DRUŻYNA DRUŻYNA – wojsko pierwszych Piastów, składało się z kilku tysięcy wojów utrzymywanych wraz z rodzinami przez władcę. Wojowie mieszkali w grodach i wyruszali z władcami na wyprawy wojenne. Od połowy XI wieku władcy przestali bezpośrednio utrzymywać wojów i zaczęli osadzać ich na ziemi.

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW - DRUŻYNA

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW - PIENIĄDZ Początkowo wybijano niewiele monet i służyły one raczej dla podkreślenia znaczenia władcy, niż jako środek płatniczy. Później ich ilość znacznie wzrosła. Na zdjęciu denar z czasów Bolesława Chrobrego.

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW – ciężary prawa książęcego POSŁUGI – rodzaj świadczeń na rzecz władcy, polegający na obowiązku budowy i naprawy grodów, goszczeniu władcy, w czasie jego objazdu po kraju, udziale w pospolitym ruszeniu w czasie najazdu wroga DANINY – rodzaj świadczeń na rzecz władcy, uiszczane były najczęściej w zbożu lub zwierzętach hodowlanych.

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW – osady służebne Wokół grodów tworzono osady służebne. Mieszkała w nich ludność niewolna, głównie jeńcy wojenni. Uprawiali oni ziemię i świadczyli władcom ściśle określone usługi (stąd powstawały nazwy miejscowości np.) w Winiarach uprawiano winorośl, w Kobylnikach hodowano konie, w Grotnikach wyrabiano groty do strzał, w Zdunach produkowano garnki,

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW – zarządzanie państwem Władca uznawał państwo za swoją własność. Samodzielnie nakładał podatki, zawierał sojusze i decydował o wojnach (państwo patrymonialne).