DECYZJE EDUKACYJNO-ZAWODOWE UCZNIÓW Cieszyn 27.01.2015r.

Jednym z zadań Zespołu Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych jest pomoc uczniom w wyborze kierunku kształcenia, zawodu i planowaniu kariery zawodowej oraz udzielaniu informacji w tym zakresie

Odbiorcy usług Główni odbiorcy usług ZPPP z zakresu doradztwa zawodowego Uczniowie szkół gimnazjalnych szkół ponadgimnazjalnych Rodzice ww. uczniów Pedagodzy, wychowawcy, szkolni doradcy zawodowi ww. szkół

Formy pracy z uczniami Porady indywidualne Warsztaty, zajęcia Prelekcje Miejsce realizacji - poradnia, szkoły

Praca z uczniem- co chcemy osiągnąć? najefektywniejszy wybór ścieżki kariery edukacyjno-zawodowej

3 propozycje szkół (klas, zawodów) Decyzje uczniów UCZNIOWIE GIMNAZJUM LO Technikum ZSZ Przedmioty rozszerzone zawód zawód + 3 propozycje szkół (klas, zawodów)

UCZNIOWIE SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH Decyzje uczniów UCZNIOWIE SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH Dalsze kształcenie Praca Samozatrudnienie Działanie w III sektorze

Absolwenci szkół średnich Dalsze kształcenie Absolwenci szkół średnich uczelnia wyższa (konieczność zadania matury) szkoła policealna (nie jest konieczna matura) kursy, szkolenia

Dalsze kształcenie Absolwenci ZSZ LO dla dorosłych (edukacja od II klasy!) wykształcenie średnie matura szkoła policealna uczelnia wyższa dodatkowe kwalifikacje kursy/szkolenia

Decyzje uczniów Z doświadczenia z pracy z młodymi osobami widzimy, iż bardzo często wybór szkoły, zawodu jest nieprzemyślany – tradycje rodzinne, wpływ rówieśników, prestiż, moda, korzyści materialne. Młoda osoba dokonuje bardzo często złych wyborów, lub tak naprawdę nie dokonuje żadnych wyborów – zdaje się na przypadek. Dlatego tak ważne jest uświadomienie ich i pomoc w podejmowaniu decyzji edukacyjnych/zawodowych.

Decyzje uczniów Wybór LO – często wyjście awaryjne Przyczyny: - brak pomysłu (+ dobre oceny) - chęć odsunięcia w czasie momentu podjęcia decyzji (błędne przekonanie o niepodejmowaniu decyzji) trzecia klasa LO- konieczność wyboru i znów problem!!! – brak wiedzy, umiejętności często nietrafione decyzje

Konsekwencje niedopasowania zawodowego Indywidualne zły wybór szkoły ponadgimnazjalnej (absencja, powtarzanie klas, zmiana profilu zawodowego, porzucenie, nieukończenie szkoły) brak pracy i związane z tym problemy praca nieadekwatna Problemy psychologiczne poczucie niespełnienia, wyeksploatowania, zagubienia w swoim rozwoju, realizowanie czyichś planów zawodowych, niedopasowanie, wyobcowanie, stres, brak możliwości rozwoju, niskie poczucie własnej wartości itp.

Konsekwencje niedopasowania zawodowego Z punktu widzenia przedsiębiorstw niezadowolenie ze strony współpracowników, szefów mała produktywność, mała efektywność

Konsekwencje niedopasowania zawodowego Społeczne słaby rozwój mała odporność na szok, sytuacje krytyczne brak spójności społecznej zagrożenie wykluczeniem społecznym wzrost bezrobocia brak partycypacji społecznej

Przyczyny trudności Wybory te są dla uczniów bardzo trudne. Trudności są wielorakiego rodzaju, np.: specyficzny okres trudności w samym mechanizmie podejmowania decyzji brak wiedzy i umiejętności z zakresu podejmowania decyzji brak wielu koniecznych informacji do podjęcia decyzji

Gimnazjalista- szczególna sytuacja Wiek dojrzewania Kształtowanie się tożsamości Konieczność zaplanowania swojej przyszłości + Stres związany ze zmianą szkoły (koniec czegoś co znali, pożegnanie przyjaciół itp., strach przed nowym) oraz czekającym testem.

CECHY DECYZJI EDUKACYJNO-ZAWODOWYCH (wg Anna Antczak-Lesiuk ) Niepewne, ryzykowne kilka/kilkanaście możliwości, z których każde prowadzi do więcej niż jednego rozwiązania brak pewności jaki wynik się osiągnie po wyborze określonego działania istnienie dużego prawdopodobieństwa otrzymania wyniku niepożądanego

CECHY DECYZJI EDUKACYJNO-ZAWODOWYCH Sekwencyjność decyzji Wychodzenie poza dany etap decyzyjny- konieczność wzięcia pod uwagę kolejnych, przyszłych decyzji. Konieczna jest więc analiza, w jaki sposób decyzja aktualna wpłynie na przyszłe decyzje. Przy podejmowaniu decyzji sekwencyjnych wymagane jest myślenie perspektywiczne.

CECHY DECYZJI EDUKACYJNO-ZAWODOWYCH Wysoka zależność od czynników społecznych, np.: sytuacji szkolnej, rodzinnej, sytuacji na rynku pracy, stopy bezrobocia itp. Zależności- od rodziców

CECHY DECYZJI EDUKACYJNO-ZAWODOWYCH Utrudnione (mała ilość koniecznych informacji) Konfliktowe (sprzeczność między chęciami a możliwościami lub sprzeczność między wyborem własnym a preferencjami rodziców) Ograniczone (np. :przeciwwskazania do wykonywania danego zawodu, intelekt, inne ograniczenia, sytuacja kulturowa, polityczna i społeczna, sytuacja gospodarcza kraju, labilność i ograniczenia rynku pracy, stopa bezrobocia itp.)

WYMAGANIA RYNKU Dzisiejszy rynek pracy stawia przed młodymi ludźmi bardzo wysokie wymagania, jednocześnie dając szanse bardzo dynamicznego rozwoju, rynek pracy wymaga dzisiaj przedsiębiorczości. W momencie gdy zaczęliśmy żyć w społeczeństwie, w którym obowiązują reguły gospodarki rynkowej, priorytetowe stały się te cechy, które predestynują nasz sukces osobisty i zawodowy, a mianowicie kreatywność, innowacyjność, inicjatywa czy też otwartość.

WYMAGANIA RYNKU Największe możliwości rozwoju mają osoby, które wiedzą dokładnie, czego chcą, co potrafią, dzięki czemu działają samodzielnie, wykazują się inicjatywą i nie czekają na rozwój wypadków, unikają zachowań rutynowych, nie boją się ryzyka i niepewności. Takie osoby potrafią wyznaczać cele swoich działań jak również je realizować. Człowiek świadomy to taki, który jest odpowiedzialny za swoje czyny, potrafi przewidywać rezultaty swoich decyzji- jest świadomy sukcesów jak i zagrożeń.

WYMAGANIA RYNKU Możemy tu mówić o konieczności bycia osoba przedsiębiorczą. Obecnie wymaga się od nas podejmowania bardzo często szybkich decyzji. Nic nam już nie jest dane na tzw. tacy. Dlatego też tak ważne jest posiadanie cech osoby przedsiębiorczej, cech osoby, która potrafi samodzielnie podejmować decyzje, jest kowalem swojego losu.

Jak wspierać uczniów w podejmowaniu decyzji edukacyjno-zawodowych? PAMIĘTAĆ O: Sytuacji osoby- znajomość etapu rozwoju Trudnościach związanych z podejmowaniem decyzji edukacyjno- zawodowych Braku informacji Braku umiejętności podejmowania decyzji Wymaganiach rynku- przedsiębiorczość, mobilność zawodowa, elastyczność, kreatywność

Jakie działania Kształtować postawy przedsiębiorcze, w tym rozwijać plastyczną osobowość, która pozwoli na szybką adaptację, przygotuje ucznia do życia i pracy w zmieniającej się rzeczywistości XXI (mobilność zawodowa) Wyposażyć w umiejętności podejmowania decyzji Wyposażać w informacje

Postawy przedsiębiorcze Wyznacznikiem osoby przedsiębiorczej, punktem wyjścia do bycia osobą przedsiębiorczą jest wysoka samoświadomość. Samoświadomość – diagnoza preferencji i predyspozycji zawodowych

Samoświadomość – diagnoza preferencji i predyspozycji zawodowych posiadane i potencjalne umiejętności, zainteresowania, zajęcia wykonywane w czasie wolnym, marzenia, uzdolnienia, cechy charakteru, cele, motywację, wykształcenie, dodatkowe zajęcia pozaszkolne, ewentualne doświadczenie zawodowe, wartości związane z pracą, możliwości intelektualne, fizyczne i psychiczne, zdrowie preferowane warunki pracy itd. ▼ MOCNE I SŁABE STRONY

Diagnoza preferencji i predyspozycji zawodowych Dzięki analizie swoich preferencji i predyspozycji zawodowych uczniowie mają szansę odkryć- jakie czynności mogą dobrze wykonywać, jakie zdolności mogą wykorzystać, w co im się będzie łatwiej wdrożyć itp., jak również, czego unikać. To w konsekwencji ułatwi określenie ścieżki kariery i jej etapów (edukacja, praca, dokształcanie się)

Samoświadomość preferencji i predyspozycji zawodowych Pomaga uczniom w podjęciu najefektywniejszych decyzji dotyczących wyboru dalszej drogi kształcenia, a później drogi zawodowej Zwiększa świadomość podejmowanych przez nich decyzji Zwiększa ich szanse na rynku pracy – szukanie adekwatnej pracy, lepsze „sprzedanie się” pracodawcy w czasie rozmowy kwalifikacyjnej itd. Pomaga w przypadku zmian, jakie mogą ich spotkać w trakcie kariery szkolnej i zawodowej Zwiększa poczucie własnej wartości i pewności siebie Pozwala przezwyciężyć obawy i bezradność, które mogą się pojawić w trakcie nauki szkolnej czy w związku z trudną sytuacją na rynku pracy.

Samoświadomość preferencji i predyspozycji zawodowych Młodzi ludzie będą w swojej karierze zawodowej zmieniali kilka razy zawód, nie mówiąc już o miejscach pracy. Dlatego samopoznanie poprzez diagnozę predyspozycji zawodowych nabiera tu już bardziej szerokiego i wychodzącego w przyszłość aspektu. W dzisiejszych czasach ważna jest bowiem umiejętność mobilności zawodowej, która jest tym bardziej skuteczna, im bardziej dana osoba zna swoje predyspozycje zawodowe.

Konieczne informacje Informacje o zawodach Informacje o ścieżkach kształcenia Informacje o rynku pracy

Informacje o zawodach świat zawodów i ich podział opisy zawodów warunki, środowisko pracy zadania i czynności zawodowe narzędzia pracy predyspozycje i przeciwwskazania do zawodów perspektywy płacy i zatrudnienia

Informacje o ścieżkach kształcenia typy szkół sieć szkół kryteria przyjęć i warunki naboru przebieg kształcenia w szkole /zawodzie kwalifikacje absolwenta możliwości kontynuowania nauki i podnoszenia kwalifikacji kursy, szkolenia uzupełniające

Informacje o rynku pracy trendy na rynku pracy wskaźniki bezrobocia i zatrudnienia sposoby poszukiwania pracy wymagania pracodawców potrzebne umiejętności i kwalifikacje zawodowe oferty pracy

Pamiętać o: Kreatywne myślenie i działanie Umiejętność dostosowania się do ciągłych i nieoczekiwanych zmian- mobilność zawodowa Umiejętność szukania i wykorzystania informacji

Podejmowanie decyzji edukacyjno- zawodowej Ważne Podejmowanie decyzji edukacyjno- zawodowej to długotrwały, ciągły proces to umiejętność, którą można i trzeba nauczyć się punktem wyjścia powinny być marzenia, powinniśmy szukać pomysłów, eksperymentować konieczne są informacje- im więcej tym łatwiej podjąć decyzję konieczna jest wiedza o sobie, otaczającym świecie i rzeczywistości

DZIĘKUJĘ Izabela Baszczyńska doradca zawodowy Zespół Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych w Cieszynie Poradnia Cieszyn ul. Plac Wolności 6, Cieszyn tel. 33/852 24 33 email: cnppp@wp.pl Poradnia Skoczów ul. Górecka 65A, Skoczów tel. 33/ 853 25 54 email: pppwskoczowie@wp.pl