UTRZYMANNIE I PRODUKCJA OWIEC

Produkcja owczarska produkcja jagniąt rzeźnych i mięsa owczego mleko owcze wykorzystanie odpłatnie owce do ochrony krajobrazu produkcja wełny i skóry

Produkcja jagniąt rzeźnych Jakość mięsa owczego zależy od: rasy, (najlepszy merynos polski, owce nizinne i długowełniste), wieku, (młoda jagnięcia OK., starsze – wzrost otłuszczenia) płci, (tempo wzrostu maciorek wolniejsze niż tryczków, szybciej się otłuszczają) sposobu żywienia zwierząt,  poziom rozrodu stada matek – wskaźniki – ile od danej matki

Ze skopów i maciorek dorosłych, które przed oddaniem na rzeź opasa się zwykle jesienią na pastwiskach, uzyskuje się mięso gorszej jakości, a najgorsze jest ze sztuk zupełnie starych, wybrakowanych. Mięso z wybrakowanych tryków odznacza się ponadto przykrym zapachem. Owce długowełniste typu prymitywnego oraz owce pogórza i górskie dają mięso gorszej jakości niż merynosy i czarnogłówki. Najwyższe ceny uzyskuje się za przeznaczone na eksport jagnięta rzeźne tuczone przy matkach.

Od czego zależy wydajność rzeźna? Wydajność rzeźna= masa tuszy/masa przed ubojem*100 (Wynosi u ras matecznych 42-45%,a u ras mięsnych 50-55%.) Wydajność zależy od: końcowej masy ciała, płci-lepsza wydajność u maciorek, rasy, wieku, żywienia. Wydajność rzeźna owiec waha się w granicach 45-65%. Do najbardziej wartościowych części tuszy owczej zalicza się comber, udziec i antrykot. Mostek i golenie mają najniższą wartość.

Podział mięsa baraniego

System EUROP System klasyfikacji tusz utworzony w celu zapewnienia godziwej zapłaty producentom za dostarczone zwierzęta, opartej na rzetelnej ocenie jakości tusz. Drugim ważnym celem jest zwiększenie przejrzystości rynku w zakresie handlu tuszami oraz właściwe ustalanie cen w notowaniach na giełdach Unii Europejskiej

W skali EUROP w tuszach powyżej 13kg umięśnienie ocenia się na podstawie budowy tuszy. W tuszach powyżej 13kg otłuszczenie ocenia się na podstawie: -grubości tłuszczu okrywowego zewnątrz tuszy -ilości tłuszczu okołonerkowego i międzyżebrowego wewnątrz tuszy - skala od 1-5, gdzie 1 to najmniejsze otłuszczenie a 5 to największe

Klasa= zawartość chudego mięsa w tuszy/tusza * 100% Klasy określające procentową zawartość chudego mięsa w tuszy wg EUROP: S – 60% lub więcej, E – 55% lub więcej, ale mniej niż 60%, U – 50% lub więcej, ale mniej niż 55%, R – 45% lub więcej, ale mniej niż 50%, O – 40% lub więcej, ale mniej niż 45%, P – mniej niż 40%. Klasa= zawartość chudego mięsa w tuszy/tusza * 100%

RODZAJE TUCZU Ekstensywny- chów owiec wypasanych na naturalnych użytkach zielonych, a także na nieużytkach, z okresowym utrzymaniem stada w tanich pomieszczeniach, przystosowanych do utrzymywania tych zwierząt.  Średniointensywny- stosowany w przypadku chwilowego braku pastwiska, prowadzony jest przy użyciu pasz własnej produkcji (kiszonki, siana, zboża)

Intensywny- trwa zwykle do wieku 6-7 miesięcy i masy ciała 40-45kg Intensywny- trwa zwykle do wieku 6-7 miesięcy i masy ciała 40-45kg. Jagnięta są odsadzane od matek w wieku około 100 dni i tuczone paszami treściwymi lub mieszankami pełnoporcjowymi. mleczny- cechuje się wysokimi przyrostami masy ciała (250-300 g na dobę). W tuczu tym wykorzystuje się pasze o wysokiej koncentracji składników pokarmowych, a uzyskuje się tusze najwyższej jakości. Jagnięta nie są kastrowane, ani strzyżone.

MLEKO OWCZE W wielu krajach świata dochód uzyskiwany z mleka owczego, zajmuje drugie miejsce po dochodach ze sprzedaży jagniąt rzeźnych. Doświadczenia ośrodków naukowych w Polsce potwierdzają również, że dój owiec na nizinach może w znacznym stopniu zwiększyć dochód gospodarstwa owczarskiego.

W porównaniu z krowim, czy kozim, mleko owcze zawiera więcej składników odżywczych, suchej masy i energii. Również porównanie zawartości tłuszczu, białka (w tym kazeiny) wskazuje, że mleko owcze zawiera więcej tych składników. Mimo wielu zalet, nawet w górach, gdzie dój owiec ma kilkusetletnią tradycję, nie pije się mleka owczego.

SKŁAD OWCZEGO MLEKA Zawartość składników mineralnych w mleku owczym mieści się w granicach od 0,7 do 1% i jest większa niż w mleku krowim i kozim podobnie jak zawartość makroelementów (wapń, potas, fosfor, chlor, sód) w mleku owczym jest znacznie większa niż w mleku krowim i kozim, poza magnezem. Mleko owcze jest również doskonałym źródłem miedzi, żelaza, cynku i manganu, których jest więcej niż w mleku krowim i kozim. Duża jest też zawartość selenu (7-8 mg/g mleka). Mleko owiec przewyższa znacznie pod względem zawartości witamin A, B6, B12 i C. Jest doskonałym źródłem ryboflawiny, kwasu nikotynowego, pantotenowego i foliowego oraz biotyny. 

Czynniki warunkujące mleczność owiec Rasa – (długość laktacji, wydajność za laktację, wydajność na cele konsumpcyjne) Liczba jagniąt w miocie (im więcej jagniąt tym większa mleczność) Wiek – szczyt mleczności w czwartej, piątej laktacji Stadium laktacji (przebieg, zawartość poszczególnych składników, dój) Żywienie – pasze mlekopędne: otręby pszenne, zielonki pastwiskowe, siano łąkowe, rośliny motylkowe, nasiona roślin oleistych, okopowe Klimat – łagodny wpływa korzystnie Strzyża – wykonywana w trakcie laktacji – na kilka dni obniża laktację (stres cieplny) Stan zdrowia Kształt i konsystencja wymienia – duże symetryczne o miękkiej konsystencji, strzyki ustawione pionowo do podłoża -łatwość oddawania mleka Układ nerwowy (czynniki stresowe) – hałasy, straszenie, brutalne obchodzenie się z owcami, zbyt wczesne odsadzenia

Produkcja wełny Wełna owcza uzyskana przez strzyżenie żywych owiec, zwana również runem lub strzyżą, stanowi doskonały surowiec włókienniczy do wyrobu wysokiej jakości tkanin, dzianin i włóknin. Na Bliskim Wschodzie wyroby z wełny wytwarzano już w starożytności.

STRZYŻENIE OWIEC RĘCZNE ZA POMOCĄ ELEKTRYCZNYCH POSTRZYGAREK

Cechy klasyfikujące jakość wełny Grubość Długość Sortyment-gatunek wełny wyrażony za pomocą symboli literowych lub liczbowych(w mikrometrach). Sprężystość i odprężność- szybkość z jaka wełna powraca do poprzedniej objętości po ustąpieniu siły Wytrzymałość na rozerwanie Karbikowanie- to rytmiczne odchylanie się włosa od osi, powtarzające się na całej jego długości Połysk Barwa Charakter wełny- suma wrażeń zmysłowych odbieranych przez oceniającego

Wady i zalety wełny Zalety: Wady:

Wady i zalety wełny Zalety: doskonałe właściwości termoizolacyjne doskonałe właściwości dźwiękochłonne duża higroskopijność pochłanianie promieniowania UV Wady: wełna może być zaatakowana przez larwy moli (lawenda świetnie temu zaradzi) filcowanie się wyrobów – zdolność do samodzielnego spilśniania dość duże zanieczyszczenie materiałem roślinnym oraz zażółcenie końców runa amoniakiem uwarunkowania terminów strzyży

Klasyfikacja skór owczych 1. w zależności do ich przydatności technologicznej i przeznaczenia produkcyjnego : -skory surowe owcze przeznaczone na futra i kożuchy - na futra skóry jednolite - na kożuchy – skóry z wełny mieszanej 5- 10 cm odrostu - skóry owcze przeznaczone na wyroby białoskórnicze -skóry owcze przeznaczone na wełnę – skóry nie nadające się do celów futrzarskich z powodu wychodzenia włosa np. na skutek tej konsystencji lub wady

2 w zależności od wieku i płci -skóry zdjęte z dojrzałej owcy matki lub ze skopa – równomierna grubości tkanki skórnej w części środkowej - skóry zdjęte z dorosłych tryków – charakteryzują się grubą tkanką skórną w części karkowej i znaczniej lżejszą tkanką w części środkowej skóry - skóry z jagniąt odznaczają się równomierną grubością tkanki skórnej

3 ze względu na wielkość - skóry jagnięce o powierzchni do 20 dm2 -skóry jagnięce o powierzchni 20- 35 dm2 - skóry z maciorek, skopów, tryczków, starszych jagniąt o pow. 51 dm2 -70 dm 2 4 pod względem rodzaju okrywy wełnistej: Cienko i średnio wełniste (grubość włosa do 33,4um) Grubowełniste (33,4um i powyżej)

5 pod względem długości okrywy włosowej -wełniste (długość włosa powyżej 10mm) -golce (do 10 mm) 3KLASY SKÓR I klasa- może być do 10% ubytków skóry ale zazwyczaj się nie dopuszcza II i III klasa – braki części skóry dopuszcza się 5-10 %

Wykorzystywanie odpłatnych owiec do ochrony krajobrazu Taki system manipulowania podażą pastwiska umożliwia najefektywniejsze wykorzystanie pastwiska nie dopuszczając do jego degradacji na skutek nadmiernego spasienia (sporadyczne zjawisko), lub nadmiernie selektywnego spasania (o wiele częstsze). Ponieważ rekultywacja pastwiska jest zabiegiem kosztownym wypas należy prowadzić zakładając pewien kompromis między optymalnym wykorzystaniem pastwiska, a optymalnym żywieniem stada.

UTRZYMANIE OWIEC Minimalne warunki utrzymania owiec Owca, która jest zwierzęciem wybitnie pastwiskowym, czuje się najlepiej na otwartej przestrzeni. W klimacie łagodnym (Wielka Brytania, Nowa Zelandia) oraz gorącym i suchym (Australia) owce utrzymywane są bez pomieszczeń. W naszym kraju z uwagi na warunki klimatyczne, owce utrzymywane są w pomieszczeniach Owce w pomieszczeniu inwentarskim utrzymuje się: -pojedynczo; -grupowo.

Powierzchnia dla owiec utrzymywanych pojedynczo powinna wynosić, co najmniej w przypadku utrzymywania: tryka - 3 m2; matki z jagnięciem - 2,5 m2 i dodatkowo 0,7 m2 dla każdego jagnięcia ssącego; jarki - 1,5 m2; tryczka - 2 m2 , skopka - 0,8 m2.

Powierzchnia dla owiec utrzymywanych grupowo, w przeliczeniu na jedną sztukę, powinna wynosić, co najmniej w przypadku utrzymywania: tryków - 2 m2; matki z jagnięciem - 1,5 m2 i dodatkowo 0,5 m2 dla każdego jagnięcia ssącego; jarek - 0,8 m2; tryczków - 1,5 m2 , skopków - 0,6 m2.

Powierzchnia wybiegów dla owiec powinna być przynajmniej dwukrotnie większa od powierzchni normatywnej kojca. Wysokość ogrodzenia i przegród powinna wynosić 120 cm.

W pomieszczeniu inwentarskim dla owiec wymagania dotyczące mikroklimatu są następujące: Stężenie gazów: dwutlenku węgla nie powinno przekraczać 3 000 ppm i siarkowodoru do 5 ppm a koncentracja amoniaku nie powinna przekraczać 20 ppm. Wilgotność powietrza nie powinna przekraczać 85%, ruch powietrza do 0,3 m/s a temperatura w przypadku utrzymania samic z jagniętami do 3 miesiąca życia powinna wynosić, co najmniej 6°C. Oświetlenie dzienne w owczarniach (stosunek okien do podłogi) powinno wynosić, co najmniej 1:20.

ZADANIA

Zad. 1 Oblicz wydajność rzeźną u maciorki, jeżeli masa tuszy wynosiła 60 kg, a masa przed ubojem wynosiła 105 kg? Zad. 2 Hodowca owiec z okolic Radomia próbuje ustalić do jakiej klasy EUROP należał baran którego właśnie ubił. Tusza z tego barana ważyła 80 kg, a zawartość chudego mięsa w tej tuszy to 37 kg. Pomóż hodowcy i podaj odpowiedź.

Odpowiedzi Zad 1 60/105 *100% = około 57% Zad 2 37/80 *100% = około 46% klasa R

Bibliografia http://www.hodowle.eu/75_Hodowla_Owiec.html http://images2.budorol.pl/images2/owce_standardy.pdf http://stewor.w.interia.pl/owce/10.htm http://pl.wikipedia.org/wiki/Welna

Przygotowali: gr. IV