Jak sobie radzić z trudnymi zachowaniami innych oraz własnymi Wieliczka 25,31.01.2011

Synergia to umiejętność doceniania faktu, że każdy jest inny jest to wzajemne poszanowanie i akceptacja różnic podstawą działania synergii jest docenianie różnic i ich zrozumienie, że świat jest taki jakim go widzimy ta sama sytuacja może być odbierana przez różne osoby w bardzo różny sposób

„wejść w czyjeś buty” czyli popatrzenie na sprawę z punktu widzenia drugiego człowieka NLP proponuje pozycje, które pozwalają nam spojrzeć na problem z różnych stron pozycja JA – naturalne patrzenie na świat własnymi oczami, interpretowanie zdarzeń z naszego punktu widzenia pozycja ON/ONA – to popatrzenie na sytuację oczami naszego partnera, klienta, kolegi z pracy METAPOZYCJA – to popatrzenie na sprawę z punktu widzenia osoby zupełnie niezaangażowanej w problem

EUSTRES - mobilizacja organizmu, pozytywny stan pobudzenia potrzebny do działania DYSTRES - negatywny stan psychofizyczny organizmu wynikający z jego przeciążenia – utrudniający działanie - wymagania otoczenia i własne są większe od energii i możliwości (zaplecza) osoby

Predyktory stresu w warunkach pracy Poczucie braku wpływu (sprawstwa) – bezradność Monotonia (nuda) Naglące terminy (niedostosowanie czynników sytuacyjnych, tempa sytuacji społecznej np. pracy do wymagań i potencjalnych możliwości osoby) Zbyt szybkie tempo pracy Stosowanie przemocy (mobing) Szkodliwe warunki pracy

Pozaorganizacyjne czynniki stresu Czynniki klimatyczne Hałas Oświetlenie Promieniowanie jonizujące Promieniowanie mikrofalowe Hipoksja Przyspieszenie Nieważkość

Strategie postępowania w sytuacji stresu Poszukiwanie informacji Podejmowanie działań Powstrzymywanie się od działań Zmiana nastawienia

Pojęcie asertywności Asertywność z j. ang. „stanowczy, nie znoszący sprzeciwu” potocznie oznacza pewność siebie. Umiejętność pełnego wyrażania siebie w kontakcie z inną osobą lub osobami. Osoba asertywna ma jasno określony cel i potrafi kontrolować własne emocje, nie poddaje się łatwo manipulacjom i naciskom emocjonalnym innych osób.

Zachowanie asertywne to… Zespół zachowań interpersonalnych, wyrażających uczucia, postawy, życzenia, opinie lub prawa danej osoby w sposób bezpośredni, stanowczy i uczciwy a jednocześnie respektujący uczucia, postawy, życzenia, opinie, prawa innej osoby. Zachowania asertywne mogą obejmować eskpresję takich uczuć jak: gniew, strach, zaangażowanie, nadzieję, radość, rozpacz, oburzenie, zakłopotanie itp. W każdym przypadku uczucia te wyrażane są w sposób, który nie narusza praw innych osób

Zachowanie agresywne i zależne – to postawy nieasertywne Zachowania agresywne wyrażają nasze negatywne, wrogie i/lub związane z gniewem i złością uczucia do innych lub do siebie samego. Nie respektują granic w wyrażaniu uczuć, postaw, życzeń, opinii lub praw wobec innych osób Zachowania zależne Nadmierne podporządkowanie (uległość) rezygnacja z respektowania swoich praw, podporządkowanie się innym. Mają miejsce kiedy ktoś nad nami dominuje (faktycznie lub tak nam się wydaje). Bierna złość (tłumienie agresji).

Dlaczego reagujemy nieasertywnie – uległością lub agresją? Bo nie potrafimy inaczej Bo mamy utrwalony taki wzorzec zachowania Bo nie chcemy kogoś urazić lub stracić czyjejś akceptacji, przyjaźni, miłości

Zachowania asertywne – obszary zachowań Umiejętność mówienia NIE Umiejętność mówienia TAK Poczucie własnej wartości Szacunek dla samego siebie i szacunek dla innych Pewność siebie Skuteczność działania Umiejętność respektowania swoich praw Umiejętność przyjmowania krytyki i pochwał (bez lęku, stresu, poczucia winy) Umiejętność wyrażania uczuć i opinii

Prawo mówienia „nie” – to pierwsza umiejętność – podstawa wszystkich następnych postaw asertywnych Każdy człowiek ma swoje „terytorium psychologiczne” (to wszystko, co w sposób podstawowy zależy ode mnie i należny do mnie. To myśli, uczucia, postawy, prawa, tajemnice, itp.) Rozpoznawanie granic swego terytorium rozpoczyna się w drugim i trzecim roku życia dziecka – MÓWIENIE NIE – ustalanie granic między sobą światem zewnętrznym

Asertywna odmowa – „NIE” w sytuacjach społecznych i osobistych Asertywna odmowa to twierdzenie czytelne, bezpośrednia, uczciwe, stanowcze – powinno się znaleźć słowo „nie” i jasna informacja, o tym jak zamierzamy postąpić. Nie zawiera pretensji ani usprawiedliwień (niedostateczna forma odmowy może zachęcić rozmówcę do namawiania przez nadmierne usprawiedliwianie się, argumentowanie) Najlepszym argumentem jest odwołanie się do siebie – do swoich praw i osobistych preferencji (wolę, chcę, wybieram, mam zamiar, postanowiłem…)

Reagowanie na krytykę i atak (sposoby) Krytyka aluzyjna, raniąca, nieoczekiwana, atak. Krytyka częściowo słuszna zbyt szeroko zakrojona – gdy ktoś używa wobec nas sformułowań zaczynających się od: zawsze, nigdy Krytyka oparta na nieusprawiedliwionym uogólnieniu pojedynczych faktów – kreowanie rzeczywistości interpersonalnej za pomocą fantazji i reagowania na własne wyobrażenia a nie zachowania partnera Krytyka oceniająca partnera a nie działanie – asertywna odpowiedź uwzględnia oddzielenie treści dotyczących działań, od treści oceniających osobę

Krytyka przez atak Wyrażona w raniącej agresywnej formie: krytykujący, poddaje negatywnej ocenia, działanie krytykowanej osoby i czyni to w sposób naruszający jej poczucie godności osobistej – używa raniących ją określeń, krzyku itp. W asertywnym zachowaniu ważne jest oddzielenie treści krytyki od formy jej wyrażenia – na treść zareagować zgodnie z zasadami asertywnego zachowania przyjmowania słusznej lub niesłusznej krytyki, ale przeciwstawić się formie, jako niedopuszczalnemu sposobowi traktowania Gdy krytyka wiąże się z wybuchem złości – pozwól wypuścić złość dopóki nie uspokoi się, potem odpowiedz asertywnie, nie rewanżuj się agresją ale przeciwstaw się temu traktowaniu

Krytyka w formie aluzji Krytyka nie wprost – krytykujący wciąga nas w grę, w myśl której na płaszczyźnie oficjalnej jesteśmy w dobrych stosunkach (nie musimy więc reagować na krytykę), co jest tylko pozornie korzystne Zostajemy bowiem obciążeni emocjonalnie zarówno treścią krytyki, udawaniem, że nic nie zauważyliśmy Aluzja to potwór, groźny tylko w ciemności- ukazany w świetle dziennym traci swą paraliżującą moc Asertywna reakcja – to ujawnianie treści aluzji

Krytyka nieoczekiwana Osoba krytykowana jest zaskoczona wypowiedzią krytyczną i nie ma gotowej nań odpowiedzi Najczęstsza reakcją w tej sytuacji jest próba „zachowania twarzy” poprzez zorganizowaną odpowiedź pod presja czasu, nie zawsze zgodna z opinia osoby krytykowanej Asertywne (konstruktywne) zachowanie – to dokładna realizaja definicji asertywnego zachowania (nie wiem co powiedzieć; jestem zaskoczona; chciałabym się chwilę zastanowić nad tym, zanim odpowiem) Niewiele jest sytuacji, w których człowiek musi reagować natychmiast Człowiek w trudnej sytuacji też ma prawo być blisko siebie

Wyrażanie uczuć negatywnych - złości Złość, irytacja, wściekłość, niechęć, niezadowolenie, furia, rozdrażnienie Gniew jest darem dla człowieka – problemy dotyczą jego wyrażania Gniew pełni dwie funkcje: Informacyjną (sygnalizuje człowiekowi stan niepożądany Energetyczną (dostarcza energii do zmiany tego stanu) Formy wyrażania gniewu: Asertywny sposób wyrażania gniewu polega na dążeniu do zmiany niepożądanej sytuacji poprzez działania nastawione na zniszczenie lub uszkodzenie Pasywny sposób polega na tłumieniu reakcji energetycznej (jednostka jest świadoma swego niezadowolenia, ale nie podejmuje otwartych działań dla zmiany niepożądanego stanu rzeczy). Efektem takiego postępowania jest obciążenie swojego organizmu niewyrażonym napięciem emocjonalnym i konsenkwencjami somatycznymi

Asertywny sposób wyrażania złości Skoncentrowanie na zadaniu i zmianie sytuacji w sposób nie naruszający praw innych osób, a jednocześnie pozwolenie sobie na ekspresję swoich uczuć, która uwalnia od napięcia emocjonalnego Sposób wyrażania złości (poprzez język i stopniowanie reakcji) Osoba asertywna mówi głośno – czasem krzyczy, stosownie do przeżytych uczuć. Istotne są komunikaty zaczynające się od „JA” ( zamiast od „TY”)