DEFINICJA POJĘCIA DYSLEKSJI

„Dysleksja jest jednym z wielu różnych rodzajów trudności w uczeniu się. Charakteryzuje się trudnościami w dekodowaniu pojedynczych słów oraz różnorodnymi trudnościami w odniesieniu do różnych form komunikacji językowej, często oprócz trudności w czytaniu dodatkowo pojawiają się poważne trudności w opanowaniu czynności pisania.”

W dysleksji rozwojowej wyróżnia się następujące formy: dysleksja – specyficzne trudności/ zaburzenia w nauce czytania, którym często towarzyszą trudności w pisaniu; dysortografia – trudności w wypowiedzi pisemnej, w tym błędy ortograficzne; dysgrafia – trudności w nabyciu odpowiedniego poziomu graficznego pisma.

Terminem „ryzyko dysleksji” posłużyła się po raz pierwszy w Polsce Marta Bogdanowicz (1993r.). Pojęcie te zdefiniowała, jako „zagrożenie wystąpienia trudności w czytaniu i pisaniu o specyficznym charakterze”.

Termin ten można zastosować w odniesieniu do dzieci w okresie poniemowlęcym i przedszkolnym, które przejawiają elementarne zaburzenia w rozwoju psychoruchowym i mogą stanowić przyczynę pojawienia się specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu. Ryzyko dysleksji może pojawić się także u dzieci, które uczęszczają do klasy I, II najpóźniej III szkoły podstawowej, które borykają się z trudnościami w nauce czytania i pisania.

SYMPTOMY RYZYKA DYSLEKSJI i DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ

Wiek przedszkolny (3–5 lat)

Sprawność ruchowa całego ciała Dziecko słabo biega, ma trudności z utrzymaniem równowagi, Jest niezdarne w ruchach, nie lubi zabaw ruchowych, z trudem uczy się jeździć na rowerku trzykołowym, hulajnodze.

MOTORYKA MAŁA- Sprawność ruchowa rąk Trudności z samoobsługą: zapinaniem guzików, sznurowaniem butów, zabawami manipulacyjnymi takimi jak nawlekanie korali; źle trzyma ołówek (naciska go za mocno lub za słabo).

Koordynacja wzrokowo-ruchowa Budowanie z klocków sprawia dziecku trudność, rysuje niechętnie i prymitywnie. Nie umie narysować: koła jako 3-latek, kwadratu i krzyża – jako 4-latek, trójkąta – jako 5-latek.

Rozwój lateralizacji Dziecko używa na zmianę raz jednej, raz drugiej ręki (np. podczas rysowania).

Rozwój spostrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej Trudności przejawiają się w formie: nieporadności w rysowaniu (rysunki bogate treściowo, lecz prymitywne w formie), trudności w składaniu obrazków pociętych na części, puzzli, wykonywaniu układanek.

rozwój mowy Nieprawidłowa artykulacja wielu głosek; trudności z wypowiadaniem złożonych wyrazów, budowaniem wypowiedzi, zapamiętywaniem nazw; wydłużony okres posługiwania się neologizmami; Dziecko ma trudności z zapamiętaniem krótkich piosenek, wierszyków. Nie radzi sobie z wydzielaniem wraz z klaskaniem sylab ze słów, wskazywaniem rymujących się słów i tworzeniem rymowanek.

SYMPTOMY RYZYKA DYSLEKSJI U UCZNIÓW KL. I-III.

Motoryka duża Mała sprawność ruchowa całego ciała: dziecko ma trudności z nauczeniem się jazdy na dwukołowym rowerze, wrotkach, łyżwach, nartach oraz niechętnie uczestniczy w zabawach ruchowych i lekcjach wf, np. może mieć trudności z wykonaniem układów gimnastycznych, ćw.równoważnych.

Motoryka mała Obniżona sprawność ruchowa rąk: nieopanowane w pełni czynności samoobsługowe związane z ubieraniem się, myciem i jedzeniem; Trudności z używaniem nożyczek.

Koordynacj a wzrokowo-ruchowa Trudności z rzucaniem piłki do celu i chwytaniem. Dziecko brzydko i niechętnie rysuje, pisze, nie mieści się w liniaturze, zagina „ośle uszy”, zbyt mocno przyciska ołówek, długopis, ręka szybko się męczy, pisze wolno. Trudności z rysowaniem szlaczków, odtwarzaniem złożonych figur geometrycznych.

Funkcje słuchowo-językowe Dziecko ma problem z prawidłowym sformułowaniem wypowiedzi (pod względem gramatycznym), przekręca wyrazy, dużą trudność sprawia mu zapamiętanie sekwencji nazw (np. nazwy miesięcy, litery w alfabecie, pory roku, dni tygodnia). Z trudem przychodzi mu nauka na pamięć piosenek, wierszy. Opanowanie tabliczki mnożenia również sprawia wiele trudu.

Funkcje wzrokowe Trudności z wyróżnianiem elementów z całości, a także z ich syntetyzowaniem w całość, na przykład podczas układania mozaiki według wzoru. - trudności z odróżnieniem kształtów podobnych liter(m- n, t- ł) lub identycznych lecz inaczej położonych (p-g-b-d)

ORJENTACJA W SCHEMACIE CIAŁA I PRZESTRZENI Trudność z jednoczesnym wskazywaniem na sobie części ciała i określanie ich terminami: prawe- lewe. Trudności z określeniem położenia przedmiotów względem siebie. Pisanie liter i cyfr zwierciadlanie i/ lub zapisywanie wyrazów od strony prawej do lewej

Czytanie kl. i Wolne tempo czytania, głoskowanie, nie zawsze dokonuje poprawnej wtórnej syntezy, przekręcanie wyrazów, brak zrozumienia przeczytanego zdania.

Czytanie kl. Ii - iii - Wolne tempo, prymitywna technika (głoskowanie lub sylabizowanie z wtórną syntezą słowną). Bardzo szybko czyta, przy czym popełnia dużo błędów). Niewłaściwie i słabo rozumie przeczytany tekst.

Pisanie kl. i zapominanie, mylenie liter, pismo zwierciadlane, częste odwzorowywanie wyrazów, zapisuje je od strony prawej do lewej.

Pisanie kl. Ii - iii Trudności z zapisywaniem zmiękczeń Nagminne opuszcza, dodaje, przestawia, podwaja litery, sylaby w wyrazie. Problem z pisaniem ze słuchu. Pismo fonetyczne. Błędy ortograficzne pomimo znania reguł.

Opracowanie: Katarzyna Olszewska – nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej