Małe gospodarstwo w nowej Wspólnej Polityce Rolnej „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi prof. dr hab. Wiesław Musiał Uniwersytet Rolniczy w Krakowie IRWiR PAN Międzynarodowa Konferencja Naukowa pt. Młodzież w gospodarstwach rodzinnych i na obszarach wiejskich Europy 4 lipca 2014 r Kraków

Wprowadzenie Nadal trwają przygotowania do wdrażania nowej projekcji WPR 2014-2020 Opóźnienie przygotowań jest niezaprzeczalne. Ciągle trwają prace studialne i dyskusje Nowa WPR miała w założeniu być przełomowa, bardziej adekwatna innowacyjna Czy będzie?

Małe gospodarstwa, nadzieje i problemy Co to są te małe gospodarstwa Pomiar poprzez standardową produkcję (SO) (kategoria FADN) Gospodarstwa bardzo małe (kat. 1-3) średnia wartość produkcji do 8 tys. € SO (ok. 33 tys. zł) Gospodarstwa małe (kat 4 i 5) do 25 tys. € SO (ok. 104 tys. zł.)

Pomiar ze względu na osiągany poziom dochodu rolniczego na 1 AWU (jednostkę pracy) i na gospodarstwo dysparytetowa, parytetowa, ponadparytetowa. Pomiar ze względu na możliwości rozwoju majątku produkcyjnego tj. o reprodukcji zawężonej (degresywne), reprodukcji prostej, reprodukcji rozszerzonej (rozwojowe).

Państwo Wielkości progowe 2 000 4 000 8 000 15 000 25 000 Minimalne górne progi kwalifikujące gospodarstwa do grupy gospodarstw nietowarowych – drobnych w badaniach prowadzonych w ramach FADN w wybranych krajach UE [w Euro] Państwo Wielkości progowe Bułgaria 2 000 Grecja 4 000 Hiszpania Polska Włochy Czechy 8 000 Dania 15 000 Słowacja Niemcy 25 000 Francja Wielka Brytania Źródło: Opracowanie własne na podstawie Commission Regulation (EC) No 1291/2009 of 18 December 2008

Udział małych gospodarstw ≤ 5ha w wybranych zasobach oraz w wytwarzanej SO [w %] w krajach Unii Europejskiej (27-15-12) Udział w: EU - 27- EU - 15 EU – 12 Ogólnej liczbie gospodarstw 69 53 81 Posiadaniu użytków rolnych 7 4 15 Pogłowiu zwierząt gospodarskich 18 33 Zatrudnieniu 44 31 57 Wytwarzanym SO 16 28 Źródło: Farm Structure Survey, Eurostat, Brussels 2010.

Udział gospodarstw o produkcji standardowej (SO) do 4 tys Udział gospodarstw o produkcji standardowej (SO) do 4 tys. Euro na poziomie NUTS 2 [w %] Źródło: Farm Structure Survey, Eurostat, Brussels 2010.

Udział użytków rolnych w gospodarstwach do 5 ha na poziomie NUTS 2 [w %] Źródło: Farm Structure Survey, Eurostat, Brussels 2010.

Także dla potrzeb nowej WPR 2014-2020 nie udało się wypracować wspólnej definicji (czy określenia) małych gospodarstw. do 5 ha (dość często) do 15 (dla przedsiębiorczości) do 6 ha w płatnościach bezpośrednich do 6 tys. € SO do 10 ha (dywersyfikacja upraw)

Małe gospodarstwa w dokumentach nowej WPR Specjalne odniesienia do gospodarstw małych w nowej WPR Dla nowych PROW zidentyfikowano 12 potrzeb odnoszących się do gospodarstw małych

Można tu odnieść następujące potrzeby Reorientacja małych gospodarstw w kierunku rolniczym lub pozarolniczym Zapewnienie trwałości rolnictwa w warunkach zmian klimatycznych Poprawa zbytu produktów rolnych i wzmocnienie pozycji rolników w łańcuchu żywnościowym Poprawa jakości produktów rolnych i żywnościowych Odtworzenie i zachowanie różnorodności biologicznej Promowanie zrównoważonych metod gospodarowania Tworzenie możliwości zatrudniania poza rolnictwem bez zmian miejsca zamieszkania

Wsparcie małych gospodarstw w II filarze WPR 1. Poddziałanie: Wsparcie dla nowych uczestników systemu jakości wsparcie w formie refundacji do 2000 € / rok / gospodarstwo preferuje dla gospodarstw do 5 ha

2. Poddziałanie: Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej wielkość ekonomiczna gospodarstwa do 15 tys. € (SO  60 tys. zł.) premie do 100 tys. zł. kwota ta musi wynikać z biznesplanu

3. Poddziałanie: Restrukturyzacja małych gospodarstw Gospodarstwo do 6 tys. € SO (24 tys. zł. SO) (wielkość tu jest negocjowana z KE !) Premia na restrukturyzacje gospodarstw do 60000 zł. (wg potrzeb wynikających z biznesplanem)

Pomoc jest alternatywna w stosunku do następujących działalności ułatwienie startu młodym rolnikom modernizacja gospodarstw rolnych różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej

4. Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa dotyczy małych gospodarstw wg ustaleń dla I filaru wymagane trwałe przekazania gospodarstwa rolnik musi kwalifikować się do systemu małych gospodarstw Płatności 120% rocznej płatności z systemu dla małych gospodarstw tj. do 6 000 zł

5. Tworzenie grup i organizacji producenta w sektorze rolnym i leśnym Ryczałt od wartości przychodów netto ze sprzedaży Pomoc przyznawana jest na 5 lat i wynosi 1 rok 10 % 2 rok 8 % 3 rok 6 % 4 rok 5 % 5 rok 4 % Maksymalnie 100 000 €/rocznie

6. Rolnictwo zrównoważone Wymogi: racjonalne nawożenie zmianowanej Płatności 400 zł/ha 7. Ochrona gleb i wód Wymogi: stosowanie międzyplonów ozimych lub ścierniskowych pasy ochronne użytków zielonych Płatności od 450 zł/ha do 543 zł/ha

! 8. Rolnictwo ekologiczne Wspierane jest w ramach 12 pakietów (operacji) Degresja płatności następuje od 50 ha Stawski płatności są od 660 zł/ha do 1501 zł/ha 9. Płatności na obszarach ONW ! ONW górskie 450 zł/ha ONW specyficzne 264 zł/ha

Nowy system płatności bezpośrednich od 2015 r. Wsparcie w ramach I filara W Polsce obowiązywał będzie system SAPS tj. system uproszczony Nowy system płatności bezpośrednich od 2015 r. Elementy obowiązkowe w UE Elementy dobrowolne Jednolita płatność obszarowa Płatność dla małych gospodarstw Płatność za zazielenienie Płatność związana z produkcją Płatność dla młodych rolników Przejściowe wsparcie krajowe Płatności dodatkowe

Elementy obowiązkowe w systemie Jednolita płatność obszarowa ok. 110 €/ha (440 zł.) Płatności za zazielenienie (greening) Wymogi: dywersyfikacja upraw utrzymanie TUZ utrzymanie obszarów proekologicznych (EFA)

Małe gospodarstwa będą zwolnione z zazielenienia do 10 ha z dywersyfikacji upraw (zróżnicowanie) 10-30 ha – 2 uprawy > 30 ha – 3 uprawy

Płatności dla młodych rolników do 5 lat od założenia gospodarstw do 40 lat rolnik (przed złożeniem wniosku) Płatności w wysokości 25% średniej krajowej I filara tj. ok. 62 €/ha

Elementy dobrowolne w systemie Płatności dla małych gospodarstw Rolnik otrzyma równowartość sumy wszystkich płatności, które uzyskał by w systemie standardowym tj. do 1250 € Płatności związane z produkcją (15% rocznej koperty) Sektory wsparcia bydło owce kozy

buraki cukrowe ziemniaki skrobiowe owoce miękkie rośliny wysokobiałkowe rośliny włókniste Przykład wsparcia: bydło od 3-50 sztuk po 139 €/sztukę kozy 3-5 sztuk po 110 €/sztukę owce od 10 sztuk po 30 €/sztukę

Płatności dodatkowe (nie dla najmniejszych gospodarstw) dla gospodarstw do 30 ha W przedziale: 5-10 ha 20 €/ha 10-30 ha 80 €/ha Jest także propozycja by objąć zaproszeniem gospodarstwa od 3 ha

Podsumowanie Po raz pierwszy w historii WPR znalazły się specjalne, preferencyjne odniesienia do gospodarstw drobnych Dotyczą one zarówno I jak i II filaru Nadal brak jest ostatecznych rozwiązań jakie to będzie wsparcie Ubolewamy nad brakiem elementów regionalizujących WPR Jak tą nową politykę (WPR) odbiorą rolnicy prowadzący małe gospodarstwa ?

Dziękuję za uwagę